Neerlandia. Jaargang 15

[p. 97]

Jaarverslag van het Hoofdbestuur over 1910.

Ledental op 31 Dec. 1910.
	Groep Nederland	7462
	Groep België	2011
	Groep Indië	1165
	Groep Suriname	336
	Groep Ned. Antillen	340
	Alg. leden in het buitenland^1)	634
	Zelfst. Afd. Berlijn	65
	Zelfst. Afd. Bloemfontein	53
	Zelfst. Afd. Bremen	49
	Zelfst. Afd. Buenos Aires	91
	Zelfst. Afd. Chicago	46
	Zelfst. Afd. Chicago-Roseland	93
	Zelfst. Afd. Constantinopel	9
	Zelfst. Afd. Fiume	9
	Zelfst. Afd. Johannesburg	184
	Zelfst. Afd. Kaapstad	145
	Zelfst. Afd. Nieuw York	30j
	Zelfst. Afd. Potchefstroom	46
	Zelfst. Afd. Rumenië	44
	Zelfst. Afd. Shanghai	37
	Zelfst. Afd. Smyrna	15
	Zelfst. Afd. Stellenbosch	30
	Zelfst. Afd. Zoutpansberg	39
		_____
		12933

Bij een vergelijking met het aantal Nederlanders en stamverwanten over de geheele wereld is ons ledental nog gering. Als de leden maar ernstig moeite willen doen om de niet-aangeslotenen met wie zij in aanraking komen op de hoogte te brengen van het grootsche veelomvattende werk van het A.N.V., dan kan instemming en aansluiting, dunkt ons, niet uitblijven.

Herhaaldelijk wordt van een algemeener wordende sympathie bewijs geleverd door personen en lichamen en meer en meer acht men het A.N.V. het aangewezen lichaam voor de behartiging van allerlei nationale belangen, waartoe het zich door zijn steeds zich uitbreidend gebied dan ook bijzonder eigent.

1) Deze worden volgens de Statuten onder Groep Nederland gerekend.

Hoofdbestuur.

De samenstelling van het Hoofdbestuur onderging het afgeloopen jaar weinig verandering. In de plaats van Prof. dr. J.J.A. Muller, wiens heengaan uit het Hoofdbestuur in het vorig jaarverslag werd vermeld, werd als afgevaardigde van Groep Ned. Indië gekozen de heer Ch.R. Bakhuizen van den Brink. Voor 't overige bleef de samenstelling onveranderd en bestaat het Hoofdbestuur dus thans uit: Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, voorzitter, Dordrecht; mej. E. Baelde, onder-voorzitster, Rotterdam; Mr. W. Dicke, secretaris-penningmeester, Dordrecht; Dr. H.F.R. Hubrecht, Amsterdam; Jhr. Mr. O.F.A.M. van Nispen tot Sevenaer, Nijmegen; J.D. Baron van Wassenaer van Rosande, 's-Gravenhage, allen zitting hebbende voor Groep Nederland; H. Meert, Gent; Prof. Paul Fredericq, Gent; Mr. W. Thelen, Brussel; Joh. Kesler, Brussel; Pol de Mont, Antwerpen; A.C. van der Cruyssen, Antwerpen, allen zitting hebbende voor Groep België; J.M. Pijnacker Hordijk, Mr. C.Th. van Deventer, H.D.H. Bosboom, C.R. Bakhuizen van den Brink, allen te 's-Gravenhage, zitting hebbende voor Groep Ned. Oost-Indië; Mr. Dr. C.F. Schoch, Amsterdam en Jhr. Mr. J.L.W.C. von Weiler, 's-Gravenhage, beiden zitting hebbende voor Groep Suriname; Prof. Dr. J. Boeke, Leiden en Kapt. J.A. Snijders Jr., Gorinchem, beiden zitting hebbende voor Groep Ned. Antillen. - Eerelid Prof. H. Kern, Utrecht.

Het Hoofdbestuur vergaderde beurtelings te Dordrecht en te Antwerpen, 8 Januari, 14 Mei, 8 October en 24 December, het Dagelijksch Bestuur kwam herhaaldelijk bijeen.

Secretariaat en Penningmeesterschap.

Het Secretariaat en Penningmeesterschap vereenigd in één hand, bleven ook dit jaar op den vroeger ingeslagen weg voortgaan.

De toestand der geldmiddelen is bevredigend. Ditmaal kon iets worden overgehouden. De tering werd naar de nering gezet, doch ook hierin ligt een gevaar voor een vereeniging als het Alg. Nederl. Verbond.

Wie niet meer uitgeeft dan hij verdient heeft altijd sluitende rekening, maar moet ook de verleiding weerstaan hulp te bieden, waar hij nut zou kunnen stichten. Nog maar al te veel vragen om steun moeten ‘gewezen worden van de hand’, omdat we anders boven onze beurs zouden leven. Dit nu wijst op de blijvende behoefte aan versterking onzer fondsen.

De wensch hiernaar is niet nieuw. Het plan is herhaaldelijk in het Hoofdbestuur ter sprake gekomen en heeft thans een vasten vorm aangenomen. Het oordeel en de medewerking van geheel onze organisatie werd gevraagd. Het plan moet nog nader worden overwogen en uitgewerkt.

[p. 98]

De werkzaamheid van het Verbond moet zich op het oogenblik openbaren naar en in het buitenland. Wat buiten onze staatkundige grenzen tot ons stamen taalgebied behoort, dient zooveel mogelijk met onze beweging in aanraking te worden gebracht en daarvan steun te ontvangen.

Brusselsche Tentoonstelling.

Dat het de moeite loont, het Nederlandsch leven en streven over de geheele wereld op te sporen en in beeld te brengen en daardoor te toonen hoe groot zijn beteekenis is in den geestelijken strijd der volken, heeft het Paviljoen Groot-Nederland op de Brusselsche Tentoonstelling bewezen.

Daar werd antwoord gegeven op de vraag: Wat wil het Verbond en wat doet het? In sprekende cijfers, kaarten, platen, statistieken, tabellen, krantenwand, diagrammen enz. werd in beeld gebracht, waarnaar het A.N.V. sedert zijn oprichting heeft gestreefd en hoeveel het reeds heeft bereikt.

Door onze tentoonstellings commissie, bestaande uit de heeren H. Meert, Joh. C. Kesler, Jules Cox, Dr. W. van Everdingen, F. Rompel en C. van Son, de laatste als secretaris-penningmeester, is krachtig gewerkt om met eere uit te komen, en de Groote Prijs benevens het Eerediploma met de inzending behaald, zetten de kroon op hun werk.

Neerlandia heeft uitvoerig in woord en beeld de inzending beschreven en wij mogen dus volstaan met hiernaar te verwijzen. Maar wij mogen dit punt niet sluiten zonder hulde gebracht te hebben aan het groote aandeel dat Groep België en van haar weer in het bijzonder Tak Brussel met zijn ijverigen secretaris, den heer L. Delpire, tot het welslagen heeft bijgedragen. Ook mogen wij met dankbaarheid de aangename samenwerking met den Nederlandschen Boekhandel in herinnering brengen.

Bijzondere dank zij gebracht aan de Ned. Regeering en haar Commissaris-Generaal, alsmede aan die leden van het Hoofdbestuur, den Raad van Bijstand en hen, die door geldelijken steun mogelijk maakten, dat het A.N.V. op de Brusselsche Tentoonstelling kon uitkomen.

Het 12½-jarig bestaan van het A.N.V.

Bewijst het bovenstaande reeds genoegzaam dat 1910 een der belangrijkste jaren uit het bestaan van het A.N.V. is, het had ook beteekenis omdat op 1 November het Verbond 12½ jaar heeft bestaan. In de November-aflevering van Morks' Magazijn werd naar aanleiding hiervan een met vele foto's verlucht artikel over ontstaan, doel en streven van het A.N.V. opgenomen, geschreven door den administrateur, die ook een beknopt propagandaboekje samenstelde, dat als uitgave No. 16 van het A.N.V. is verschenen. Door de groote verspreiding heeft dit boekje reeds veel bijgedragen tot zuiverder begrip van ons streven en beter kennis, over wat sedert de oprichting is tot stand gekomen. Dat daarin de portretten werden opgenomen van Dr. Kiewiet de Jonge en Hip. Meert, die zich de stichters van de beweging mogen noemen, was een gepaste hulde aan hun onverdroten werkzaamheid, gedurende al die jaren.

Weldra zal een tweede druk van het boekje verschijnen.

Neerlandia.

Het orgaan van ons Verbond was vaak een punt van gedachtenwisseling. Men besefte dikwijls niet hoe moeilijk het is, het allen leden van een zoo uitgebreid en uit veelsoortige elementen bestaand Verbond naar den zin te maken. Is de meerdere of mindere mate van kritiek een maatstaf voor de redactie, dat ze haar plicht minder of meer naar eisch betracht, dan mag thans worden vastgesteld dat Neerlandia een goede verzorging geniet, want de aanmerkingen werden steeds schaarscher, de vriendelijke en gewichtige opmerkingen dragen meer en meer bij tot veelzijdigheid en belangrijkheid, het aantal leden dat het orgaan niet alleen ontvangt maar ook leest, neemt toe en wat zeer pleit voor zijn beteekenis: de Pers wijdt er elke maand bijzondere aandacht aan.

Ook dient nog te worden vermeld, dat het maandblad, vooral in het buitenland, een goed propagandamiddel blijkt. Verscheiden Nederlanders in den vreemde geven zich tegenwoordig tengevolge der kennismaking met Neerlandia uit eigen beweging als lid op.

Wie adressen in het buitenland weet, die voor toezending van enkele exemplaren ter kennismaking in aanmerking komen, doet altijd een nuttig werk door ze aan de Administratie te Dordrecht of aan een der Groepssecretariaten mede te deelen.

Alle omstandigheden in aanmerking genomen was het Hoofdbestuur zeer tevreden over de wijze, waarop de Boek- en Steendrukkerij voorheen Morks & Geuze zich van haar taak heeft gekweten en vond daarom vrijheid het contract met deze drukkerij voor den tijd van vijf jaar (tot 31 Dec. 1915) te verlengen.

Om Neerlandia zooveel mogelijk een afspiegeling te doen zijn van het Nederlandsch leven in en buiten Nederland, is het gewenscht dat de voormannen in de verschillende gebieden onzer beweging de redactie in woord en beeld op de hoogte houden van al wat met betrekking tot ons stamleven in hun omgeving voorvalt.

Boeken-Commissie.

Dat deze al mee een der nuttigste instellingen van het A.N.V. is, werd reeds meermalen in de jaarverslagen geboekstaafd. Dat ze het blijft en steeds haar werkzaamheden uitbreidt, pleit voor de onverzwakte geestdrift van haar leider, Dr. W. van Everdingen en zijn staf van medewerkers, die veel van hun vrijen tijd offeren om Nederlandsche boeken en kranten over de wereld te verspreiden en aldus ons taalgebied metterdaad te bevestigen en te vergrooten.

De toelage van het Hoofdbestuur werd weer met f 100. - verhoogd en dus tot f 2400. - opgevoerd.

De Boeken-Commissie droeg ook het hare bij aan de inzending op de Brusselsche Tentoonstelling.

Wie zich persoonlijk wil overtuigen van den nuttigen arbeid brenge eens een bezoek aan het A.N.V.-Boekenhuis te Rotterdam, Van der Duynstraat 63 op Woensdag- of Zaterdagmiddagen. Men is er steeds welkom en ziet er het Verbond in practische werking.

Voor meer bijzonderheden verwijzen we naar het uitvoerig jaarverslag dat de secretaris-penningmeester der Boeken-Commissie gaarne op aanvraag toezendt.

Vacantieleergangen.

Voor de zesde maal werden deze te Leiden gehouden door de bemoeiingen der werkzame Leidsche Studenten-Afdeeling. De betrekkelijk weinige deelneming ditmaal, deed wanhopen aan hun voortbestaan.

Toch is besloten tot voortzetting dezer nuttige instelling en een Commissie, bestaande uit professoren, heeft zich bereid verklaard de leiders met raad en daad ter zijde te staan. Nog is het plan geopperd om de Vacantieleergangen in plaats van in het najaar in het voorjaar te houden gedurende de Paaschvacantie. Men verwacht dan meer deelneming.

Er kan niet genoeg nadruk worden gelegd op het groot belang voor Vlaamsche en Afrikaansche studeerenden om door die Vacantieleergangen kennis te maken met de wetenschappelijke en maatschappelijke samenleving van Noord-Nederland, waardoor tevens de weg wordt gebaand voor wederzijdsche waardeering en betere samenwerking.

Van de belangstelling, vooral in Vlaanderen zal het afhangen of de leergangen blijven voortbestaan. Een groote deelneming is de beste belooning voor de professoren, die met zoo groote welwillendheid hun gaven aan de bevordering der stambelangen willen dienstbaar maken.

[p. 99]

Buitenlandsche aangelegenheden.

Uit de omstandigheid dat Groep Nederland, wier werkzaamheid voor een deel ligt in het steunen van het Hoofdbestuur, nu reeds meer dan f 12000. - jaarlijks stort in de Hoofdkas, blijkt voldoende dat het streven van het A.N.V. niet zoo zeer gericht is op Nederland zelve, als wel op werking naar buiten, op het handhaven en verbreiden van Nederlands taal, bevordering van nijverheid, wetenschap, kunst enz. in zijn koloniën en in den vreemde, wat wederkeerig tot versterking van Nederlands beteekenis zelve moet leiden.

Het A.N.V. kan uitmuntend naar buiten werken, omdat het zijn vertakkingen over een groot deel van de wereld heeft en nieuwe loten elk jaar de kruin van den stam een breeder aanzien geven.

Het aantal Groepen, elk weer onderverdeeld in Afdeelingen, bleef vijf: België, Nederland, Ned. Antillen, Ned. Indië, Suriname.

Zelfstandige Afdeelingen buiten die gebieden bestaan thans te Berlijn, Bloemfontein, Bremen, Buenos Aires, Chicago, Chicagos-Roseland, Constantinopel, Fiume, Johannesburg, Kaapstad, Nieuw York, Potchefstroom, Rumenië, Shanghai, Smyrna, Stellenbosch, Zoutpansberg.

Voorts zijn er 34 Vertegenwoordigers met standplaats te: Ahwaz, Bangkok, Barcelona, Bethlehem, Bihé-Belmont, Cairo, Cardenas, Charkof, Claremont, Colon, Davos Platz, Genua, Guanajuato, Havana, Kansas-City, La Guaira, Londen, Luxor, Maracaïbo, Mexico, Panama, Pará, St. Petersburg, Puerto Cabello, Rome, Rosario, Salzbergen, San Francisco, Santa Fé, Teheran, Tlalpam, Yokohama, Zerkel.

Zooals boven reeds gemeld werd, is het aantal Groepen niet vermeerderd. Het Hoofdbestuur ziet echter met voldoening, dat in Noord-Amerika en Duitschland meer en meer neiging tot aansluiting begint te ontstaan. Kenmerkend zijn in dit opzicht o.m. de jaarlijksche Nederlandsche landdag, ingesteld door de Nederlanders te Nieuw York en de onderhandelingen met verschillende Nederlandsche Vereenigingen in het buitenland om zich bij het A.N.V. aan te sluiten.

Kon het Dagelijksch Bestuur over meer vrijen tijd beschikken, dan zou een stelselmatig onderzoek naar alle Nederlandsche en Vlaamsche Vereenigingen in het buitenland en aansporing tot algemeene aansluiting bij het A.N.V. een enorme versterking onzer beweging ten gevolge kunnen hebben.

Dit wijst op de wenschelijkheid voor het Verbond om door persoonlijk bezoek verschillende buitenlandsche streken te kunnen bewerken. Dankbaar vermeldt het Hoofdbestuur in dit verband de vrijwillige diensten door mannen als Maurits Wagenvoort, Dr. J.C. Overvoorde, F.A. Hoefer e.a. bewezen door hun buitenlandsche reizen.

Nederlandsch onderwijs in het Buitenland.

Een der krachtigste middelen om de Nederlanders, die naar het buitenland vertrekken aan onzen stam blijvend te binden, is: in streken, waar daarvoor genoeg belanghebbenden zijn, Nederlandsche scholen, of voor het minst cursussen te stichten.

Zoo schreven we, als een vrome wensch nog, in het vorig jaarverslag.

Sedert is er op dit gebied een omkeer in de meeningen ontstaan. Van Regeeringswege - het zij hier in dankbare herinnering gebracht - werd f 10.000. - uitgetrokken voor bovengenoemd doel. Dit behoeft geen verwondering te wekken. Reeds lang worden in andere landen, o.a. in Duitschland en Frankrijk voor gelijksoortig doel groote sommen besteed.

Het A.N.V. heeft van zijn zijde niet geaarzeld, waar een roepstem uit Antwerpen kwam, voor de stichting van een Ned. school (voorloopig nog cursus) f 400. - beschikbaar te stellen. Wij hopen dat deze school in zulk een door en door Vlaamsche stad spoedig in aanmerking moge komen voor Regeeringssteun uit Nederland, evenals Argentinië, Brussel en misschien de Nederlandsche centra in Duitschland langs de Oostgrens van ons land.

Vlaanderen.

Dit Verbondsgebied, ons het naast als goede buur, staat op het oogenblik in het teeken der vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool. Er wordt thans storm geloopen op de vesting en wel door alle Vlaamsche partijen, hoe sterk uiteenloopend haar politiek ook moge zijn. Die algemeene werking doet het beste verwachten voor de bereiking van het zoovele jaren met hardnekkigen ijver nagestreefde doel. Wel zijn den Vlamingen tal van voormannen ontvallen; wij noemen: Prof. Sabbe, Fl. van Duyse, Edw. Coremans, Désiré Claes, Dr. Hansen, Dr. Claeys, Jan Broeckaert, maar steeds nieuwe vrijwilligers en sterke jongeren met een onschokbare overtuiging komen de gelederen aanvullen en rukken mede op. Dit staat vast: aan den wassenden stroom der Vlaamsche volksbeweging kan niet meer straffeloos het hoofd worden geboden.

Met de inzending op de Brusselsche Tentoonstelling heeft Groep België, van wie het denkbeeld was uitgegaan, kunnen toonen hoe groot ons taalgebied is en hoezeer de Vlaamsche taal die van een krachtig volk vertegenwoordigt.

Door de Takken dezer Groep wordt meer dan in eenig ander gebied van ons Verbond krachtig gewerkt aan de verbreiding van nuttige kennis, die er tevens toe bijdraagt de Vlaamsche en Nederlandsche wetenschap, kunst en geschiedenis bij het volk bekend te maken. Zoo maakt het A.N.V. mede het volk meer en meer ontvankelijk voor de zegeningen die van een Vlaamsche Hoogeschool te Gent zullen kunnen uitgaan en Vlaanderenland zullen opheffen door zijn beschaving te verhoogen.

Vermelding verdient nog dat de belangen van Fransch-Vlaanderen, nu er een vertegenwoordiger benoemd is, beter dan vroeger kunnen worden behartigd. De heeren P. Fredericq en Pol de Mont, beiden leden van het Hoofdbestuur, verkenden in den laatsten tijd dit terrein van ons taalgebied.

Oost-Indië.

Voor deze Groep is 1910 een belangrijk jaar geweest en ook de belangstelling voor ons streven in den Indischen Archipel is toegenomen. Het beste bewijs daarvan is de stijging van het ledental.

Dat de Groep krachtig werkzaam was ter bevordering van de Verbondsbelangen, blijkt uit verschillende feiten. Zoo heeft het bestuur aan de Groepsvertegenwoordigers een Leiddraad voor hun werkzaamheden gezonden, waarin de volgende punten worden behandeld: 1. Werven van nieuwe leden; 2. Stichten zoo noodig van een boekerij van uitsluitend Nederlandsche werken of wel streven naar verbetering van een boekerij voor zoover het de Nederlandsche werken betreft; 3. Oprichten van een goedkoop leesgezelschap van uitsluitend Nederlandsche tijdschriften en boeken; 4. Leergangen in de Nederlandsche taal voor inlanders en Vreemde Oosterlingen; 5. Stichten van militaire- en zeemans-tehuizen met leeszalen en boekerijen; 6. Steunen van de Nederlandsche nijverheid; 7. Lezingen; 8. Medewerken aan Neerlandia; 9. Geven van inlichtingen; 10. Postzegels voor Groep België.

Verder is er thans samenwerking verkregen tusschen het Bataksch Instituut en de Boeken-Commissie tot vorming van kleine leesbibliotheken voor de jeugdige Bataks.

Het denkbeeld om nu en dan eens te vergaderen met de Afdelingsbesturen werd ook door het Groepsbestuur te Batavia in toepassing gebracht en met goeden uitslag.

De belangen van het Ned. onderwijs tracht de Groep

[p. 100]

zooveel mogelijk te behartigen, hetzij door steun of door adressen aan de bevoegde macht.

Door een heele reeks vertegenwoordigers op die plaatsen waar nog geen gelegenheid is voor een Afdeeling, worden de betrekkingen in het zoo uitgebreide gebied Insulinde onderhouden.

Een bezwaar blijft de groote afstand tot het moederland, waardoor de samenwerking met het Hoofdbestuur niet zoo snel gaat als soms wel wenschelijk is.

Dat men in Indië soms klaagt over de late aankomst van 't orgaan is een bewijs, dat men in het Verbondsblad belang stelt. Gaarne werden dan ook door de Administratie maatregelen genomen om een snellere verzending te bewerkstelligen.

Suriname.

Het bestuur dezer Groep onderging nogal verandering in 1910. De heer Oudschans Dentz trad er wederom in op en zijn jarenlang werken voor ons Verbond wordt daardoor weer voortgezet.

Ging het ledental dezer Groep al niet vooruit, aan de ontwikkeling harer leden en de bevolking van Paramaribo werd gewerkt door de opening der Openbare Leeszaal en Bibliotheek, tevens nieuw Groepskantoor.

De kolonie werd in het afgeloopen jaar bezocht door den afgevaardigde in het Hoofdbestuur voor Groep Suriname, Mr. Dr. C.F. Schoch, die met het bestuur een samenspreking had over de belangen van het A.N.V.

Door verschillende lezingen werd de belangstelling onder de leden in vaderlandsche kunst en wetenschap levendig gehouden.

Het Groepsbestuur heeft enkele veranderingen in de statuten voorgesteld, die nog bij het Hoofdbestuur worden ingewacht.

Ned. Antillen.

Het Groepsbestuur bleef in deze kolonie met onverdroten ijver de belangen van het Verbond behartigen, zoowel voor Curaçao als voor de andere eilanden.

Het was voor bestuurders en leden een groot voorrecht gedurende eenige maanden den heer Kapt. Snijders, den stichter der Groep, in hun midden te hebben. Eenige lezingen met lichtbeelden door hem op de eilanden gehouden, hebben zeker er toe bijgedragen den band met het moederland te versterken.

Het kan niet genoeg worden op prijs gesteld, wanneer Hoofd- of Groepsbestuurders de gelegenheid, die hen in een of ander gebied van onzen stam voert, aangrijpen om tevens de belangen van het Verbond te behartigen.

In de laatste jaren is dat vrij dikwijls voorgekomen en telkens hebben we er de voordeelen, zich o.m. uitend in een steeds inniger en eenswillender samenwerking, van leeren waardeeren.

Het ledental der Groep ging iets achteruit.

Door het toekennen van studiebeurzen bevordert het bestuur de studie en ontwikkeling der bevolking in Nederlandschen geest. Het heeft zich ook weer verdienstelijk gemaakt door de gegevens te verzamelen voor een Aruba-nummer dat dezen zomer zal verschijnen.

Zooals bekend is studeerden een vijftal jaren twee Curaçaosche jongelui in Nederland voor rekening van het Hoofdbestuur. De eene, J.G. Veeris, mocht in het najaar van 1910 zijn studiën voltooien door het behalen der onderwijzersacte. Thans is hij reeds bij het Ned. onderwijs op Curaçao werkzaam en zal daar de hier verzamelde kennis zeker aan de ontwikkeling van het volk dienstbaar maken. Van den anderen jongen man, J. Sprockel, die te 's-Hertogenbosch studeert, komen steeds goede rapporten in¹⁾.

1) Na het vaststellen van dit jaarverslag kwam bericht, dat ook laatstgenoemde de onderwijzersacte heeft behaald. Red.

Zuid-Afrika.

Voornamelijk door de Afd. Potchefstroom is dit jaar sterk aangedrongen op de vorming van een Groep Zuid-Afrika. Een Commissie werd benoemd om deze zaak voor te bereiden.

Onze beweging in Zuid-Afrika bleek echter nog niet rijp voor Groepsvorming. De afstanden in het uitgestrekt gebied bemoeilijken een gemakkelijke samenwerking, maar bovendien hebben de Afrikaners het nog te druk met eigen zaken, vooral met de onderwijskwestie, die na de vestiging der Unie al hun strijdvaardigheid opeischt.

Verscheiden Z.-Afr. jongelieden hier te lande studeerend sloten zich bij het A.N.V. aan. Dit is een gunstig teeken en heeft beteekenis ook voor de toekomst.

Wat wij steeds moeten blijven doen is de studie der Holl. taal steunen en bevorderen. Dat deden wij het afgeloopen jaar o.m. door f 600. - beschikbaar te stellen voor den Hollandschen cursus te Kaapstad en door het uitloven van Gouden Penningen en Boekprijzen voor hen, die bij de jaarlijksche Taalbondexamens de hoogste punten halen in Nederlandsch en Geschiedenis.

Thans zijn er zes Afdeelingen in Zuid-Afrika, te weten: Bloemfontein, Johannesburg, Kaapstad, Potchefstroom, Stellenbosch, Zoutpansberg.

Het moet verwondering baren dat er te Pretoria, waar toch reeds een vijftigtal leden van het A.N.V. zijn, nog geen Afdeeling gevormd is. Wanneer men daar de handen ineen wilde slaan zou de stichting weldra een feit zijn.

Propaganda.

Hoewel het Verbond niet te klagen heeft over gebrek aan bekendheid blijft het toch een plicht steeds door nieuwen aanvoer van leden de gelederen op sterkte te houden en steeds nieuwe onderzoekingen te doen naar personen en plaatsen, die om hun Nederl. karakter bij ons behooren aangesloten te zijn.

Groep Nederland had vroeger een door het Hoofdbestuur aangesteld propagandist, die dagelijks leden wierf. In het begin van 1910 nam hij vrijwillig zijn ontslag. De invloed is natuurlijk merkbaar geweest. Nu is door Groep Nederland met meerderheid van stemmen de wenschelijkheid uitgesproken weer een propagandist aan te stellen. Het Hoofdbestuur zal hierover nader hebben te beslissen.

Intusschen blijft het Hoofdbestuur ten sterkste er op aandringen dat toch ieder in binnen- en buitenland, die belang stelt in ons streven, zijn kennissen aanspoort zich bij onze beweging aan te sluiten om mee te werken aan de versterking van onze nationale kracht, en het Hoofdkantoor te Dordrecht al die inlichtingen te willen verschaffen, welke het Dag. Bestuur en de Redactie van Neerlandia van nut kunnen zijn.

Propagandamiddelen worden op aanvrage steeds gaarne verstrekt.

In bovenstaande is een vluchtig overzicht gegeven van de werkzaamheden over het afgeloopen jaar. Wie de dagelijksche leiding hebben van het Verbond gevoelen meer en meer, wat het Verbond vermag te worden.

Er was een tijd, dat internationaal te zijn een lievelingsdenkbeeld was voor den Nederlander; allerlei invloeden werkten daaraan mede, en ontkend mag niet worden dat deze gedachte een goede zijde had: omgaan met andere volken, doordringen in hun kennis, beschaving, zeden en gewoonten is verrijking van eigen persoonlijkheid, maar hatelijk en bekrompen wordt dit alles als de eigen persoonlijkheid als vrucht daarvan weggevaagd wordt en het verband verliest met eigen land, eigen volk en eigen taal. Dan wordt verstikt het diepere wat aan eigen leven beteekenis geeft en vroeg of laat wreekt zich dat aan eigen persoonlijkheid.

Zich weg te geven aan een andere beschaving, zonder diep besef van de kracht der beschaving van

[p. 101]

eigen land en eigen volk is een verlies van zich zelf, geen aanwinst voor een ander volk.

En bij een diep besef van wat eigen land en eigen volk voor ieder is, geeft men zich niet weg; de hoogste kracht is in den boom, die in eigen grond geworteld daaruit de beste krachten trekt.

Nederland heeft veel verwaarloosd. Het Alg. Ned. Verbond is mede het uitvloeisel van het inzicht daarvan en zoo wordt zijn werkzaamheid in de eerste plaats heengeleid naar het buitenland, om te verzamelen allen, die tot den Nederlandschen stam behooren.

Straks zal de oogst rijp worden, als de wegen gebaand, de wisselwerking tusschen moederland en den vreemde verhoogd is, als de handen ineengeslagen worden tot samenwerking op allerlei gebied.

Het is met dankbaarheid, dat het Hoofdbestuur erkent den onzelfzuchtigen steun van Groep Nederland. Laat deze Groep met ongeduldig worden voor wat schijnbaar eenzijdig door het Hoofdbestuur wordt verricht. Het zaad wordt gestrooid; die na ons komen zullen in dankbaarheid oogsten.

De meerdere uitbreiding van het Verbond leidde in de vergaderingen tot een verhoogde samenwerking, die niet naliet vruchten af te werpen en die een band te meer vormde tusschen de bestuurders onderling.

Ten slotte is het den schrijver van dit jaarverslag een behoefte, nu hij binnenkort zijn taak als Algemeen Secretaris gaat neerleggen, zijn dank te betuigen voor al de welwillendheid, die hij van verschillende zijden heeft ondervonden.

De Alg. Secretaris Penningmeester,

Mr. W. DICKE.