De Hollanders in Amerika.
Toen de steller dezes in September 1902 te Nieuw-York het 13e Amerikanisten-Congres bijwoonde, ontving hij gedurende een van de zittingen een kaartje, waarop stond: Mrs. Harriet Phillips Eaton, en de boodschap, dat deze dame hem na afloop van de bijeenkomst wenschte te spreken. Het onderhoud was - er viel nog veel voor de namiddagzitting te beredderen - spoedig afgeloopen. Mrs. Eaton deelde mede, dat zij belang stelde in de geschiedenis van de Hollanders in Amerika, zij meende dat de steller zich daarmede ook bezig hield en zij vroeg of hij er prijs op zou stellen een werkje te ontvangen, dat zij over de stad harer inwoning had geschreven, een vraag die bevestigend werd beantwoord. Den volgenden morgen vond ik in het Hotel Netherlands een pakje, met mijne brieven op Amerikaansche wijze voor mijn kamerdeur op den grond liggen. Het bevatte een keurig ingebonden boek met platen, getiteld: ‘Jersey City and its historic Sites, published by the womans club of J. City’, waarin een vriendelijke opdracht van de schrijfster.
In het boek, waarvan een groot gedeelte gewijd is aan de geschiedenis van de Hollandsche vestiging op de plaats waar thans Nieuw-Jersey ligt, n.l. tegenover Nieuw-York, aan de Hudson, wordt o.a. medegedeeld, dat het oorspronkelijk dorp Bergen genoemd is naar het dorp van denzelfden naam in Noord-Holland; dat het in 1660, onder het bestuur van Gouverneur Stuyvesant gesticht werd en dat er nog verschillende oude huizen staan, waarin wel is waar de ‘Dutch half doors’ niet meer aanwezig zijn, maar alwaar toch nog oude eigenaardige meubelen, oud-Delftsch, prenten, psalmboeken met zilveren beslag en Hollandsche bijbels als overblijfselen van vroegere tijden zorgvuldig worden bewaard. Enkele Hollandsche woorden b.v.: ‘koekjes’ en ‘wafels’, worden er nog gebezigd.
Bergen vormt thans een deel van Nieuw-Jersey; de straatnamen Newkirk street, Tuers avenue, Van Reypen street en Vroom street, die de grens van het besproken stadsdeel uitmaken, zijn aan namen van Hollanders ontleend, van wie de afstammelingen nog heden ten dage in Nieuw-Jersey wonen. Namen van tegenwoordige ingezetenen als Van Wagenen, Romeyn, Van Winkel Sip (Zip?) verraden duidelijk de afkomst, en verscheidene familiën bleven, tot nu toe, in het bezit van de oorspronkelijk aan hunne voorvaderen bij de stichting van Bergen uitgegeven landerijen. Ik vind in het boek nog de namen Tielman van Vleck, Jansen, Smeeman, Stynmets, Steenhuysen, Vermeulen (de ‘Voorleezer’), Van Vorst, Roose, Kuyper, Van Nieuwenhuysen, Van Giesen e.a. Nog na 1809 - toen het zingen in het Nederlandsch in de kerk te Bergen ophield - werd nu en dan nog in 't Hollandsch gepreekt. De naam Hoboken (een naburige stad en voorafgegaan door het woordje ‘van’ als familienaam in Nederland niet onbekend) blijkt te zijn afgeleid van het Indiaansche woord Hopoghan. Hopoghan Hacking wil zeggen het land van de tabakspijp; aldaar verkregen de Indianen den steen waaruit zij hunne pijpen vervaardigden.
Steller dezes beschouwt het als een voorbeeld van de vriendschaphoudendheid van de Amerikanen, dat hij onlangs van dezelfde schrijfster, die hij sedert niet meer ontmoette, twee geschriften ontving, waaruit blijkt, dat in October 1910 gedurende een volle week de tweehonderdvijftigste verjaardag van de stichting van de Hervormde Protestantsche Nederlandsche Gemeente van Bergen, bekend onder den naam van ‘Bergen Reformed Church’ feestelijk is gevierd. In een met platen versierden feestwijzer vinden wij: een afdruk van een bladzijde uit het register der ledematen, anno 1664, onder wie de namen Anna Stuyvesant en Hardenbroek; afbeeldingen van de eerste kerk van 1680, blijkens een in de tegenwoordige in 1841 gebouwde kerk gemetselden steen: ‘Herbouwt In het Yaer 1773’; een kerkebriefje in het Nederlandsch, van den plechtigen dienst, die op Zondag 16 October 1910, door den predikant Nicolaas Boer en, zooals elders vermeld wordt, in ‘Holland Dutch’ is gehouden (dit ter onderscheiding van het Pennsylvania Dutch, dat platduitsch is). Tusschen een van de godsdienstoefeningen in zouden toespraken door prekanten van andere kerkgenootschappen en door een Rabbijn worden gehouden en zou een gelukwensch van den R.K. Bisschop van het kerspel worden voorgelezen. In een andere door het Geschiedkundig Genootschap van Hudson County uitgegeven feestwijzer staan de namen De Witt van Buskirk, Snyder, Van Horn, Vreeland, Wortendijke, Van der Beek en Brinkerhoff onder de leden van het feestbestuur. Oefeningen op de scholen, vergaderingen, een geschiedkundige tentoonstelling, een feestmaal ter eere van den Gouverneur van den Staat, een groote optocht behoorden bij het feest. De platen vertoonen o.a. eigenaardige boerenhuizen, waarvan helaas niets meer over is.
Mogen ook de oude gebouwen zijn verdwenen, zoo getuigt de in oranje omslag gebonden feestwijzer levendig, dat aan den rechteroever van de Hudson de harten warm kloppen voor de herinneringen uit het oude Holland.
Den Haag.
L.C. VAN PANHUYS.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd