Neerlandia. Jaargang 14

Nederlanders in Amerika.

Onlangs hebben wij een zeer belangwekkend onderhoud gehad met den heer M. Vaandrager, hoofd der Oost-Eindschool te Pretoria. Wij ontmoetten hem op een zonnigen zomernamiddag in Dordrecht, wandelende met onzen Algemeenen Voorzitter. De heer Vaandrager kwam juist terug van een reis dwars door het land van Roosevelt. Hij had veel te vertellen; maar de tijd ontbrak hem; hij ging nu naar Alblasserdam, waar hij jaren geleden hoofd eener school was geweest. Toen hebben wij die reis met hem gemaakt. En aan boord van de Fop Smit heeft

[p. 172]

hij ons zitten vertellen, zoo rustig en zoo prettig dat we lang nog de heugenis aan dien namiddag zullen bewaren.

De heer Vaandrager was met verlof uit Zuid-Afrika in Holland gekomen en naar Amerika gegaan om er familie te bezoeken; eerst naar Nieuw-York en vandaar naar Washington, in één rit door. In Washington een kort oponthoud en toen naar Lynden, waar een groote Hollandsche Kolonie is. ‘Die naam wordt op z'n Hollandsch uitgesproken’, merkte de heer Vaandrager op.

‘Is hij van Hollandschen oorsprong’ vroegen wij.

Dat kon hij niet zeggen; maar Hollandsch is het er. Hij had er Zondags den dienst in de kerk bijgewoond. Er werd in het Hollandsch gepreekt en er waren wel 500 menschen bijeen. Ook de huistaal van al die gezinnen is Hollandsch. En niet alleen de menschen, die uit Nederland zijn gekomen, ook de kinderen en kleinkinderen, in Amerika geboren, spreken er Hollandsch, niettegenstaande op school het onderwijs in het Engelsch geschiedt.

Maar hoe leeren die kinderen dan Hollandsch? De omgang in huis is toch niet voldoende?

Op de Sabbathschool - wat wij in Holland de Zondagschool noemen - wordt hun Hollandsch geleerd door den predikant, die in Holland is geboren, doch zijn opleiding in Amerika heeft genoten.

Lynden ziet er niet uit als een Amerikaansch, maar als een echt Hollandsch dorp, met stroomend water langs de wegen en temidden van sappig groene weiden. Het doet denken aan de dorpen in de Haarlemmermeer.

Men vindt er een Hollandschen boekhandel en een Hollandschen dokter.

Er is nog een groote liefde voor Holland. De vurigste wensch van allen is Holland eenmaal te mogen zien. Er gaat geen jaar voorbij of enkele inwoners van Lynden brengen een bezoek aan het oude moederland.

De bevolking wordt geregeld door nieuwe inkomelingen uit Nederland gevoed. Er is in Lynden voortdurend gebrek aan werkkrachten. Dit tekort wordt uit Holland aangevuld. Die menschen komen als knecht uit en wel onder zoo gunstige voorwaarden, dat zij meestal reeds na een tiental jaren een eigen boerderij beginnen. Zij verdienen 330 dollar 's jaars en kunnen daarvan gemakkelijk 150 dollar overhouden. Het eerste jaar hebben zij gewoonlijk al hun reis terugbetaald.

Drank wordt er zoo goed als niet gedronken; maar men eet er goed van.

Het voornaamste middel van bestaan is de zuivelbereiding.

Natuurlijk werkt men er coöperatief. Men heeft er zijn eigen fabriek om boter en kaas te maken.

De afgeroomde melk wordt aan het jonge vee gegeven.

Alle boerderijen zijn telefonisch verbonden.

Naast deze nijverheid legt men zich toe op vruchtenteelt. Het land heeft een uitgezochte vruchtenbodem. Kersen en aardbeien vindt men er in overvloed, verder aalbessen, pruimen en ander Hollandsch fruit.

Het is wonderbaarlijk in hoe korten tijd zich deze plek heeft ontwikkeld en zich nog steeds uitbreidt. 25 jaar geleden was het nog alles bosch, en nog steeds wijken de bosschen terug om plaats te maken voor mooi weiveld. Hoe slechter het bosch is, hoe beter het weiveld. Dit weten de boeren uit ervaring.

De weggekapte boomen worden in eigen houtzaagmolens bearbeid, die altijd volop werk hebben.

Alle veldarbeid geschiedt machinaal.

Bent U daar lang geweest?

Veertien dagen. Ik heb er een voordracht gehouden over Zuid-Afrika met na afloop een collecte voor het Vrouwenmonument, het plan van President Steyn.

Vandaar ben ik gegaan naar Californië, naar Sonora. Daar wonen de Hollanders tusschen de andere naties in. Het gevolg is dat zij na korten tijd niet meer zoo Hollandsch zijn. De wereld daar herinnerde mij aan Zuid-Afrika; het veld was dor en evenals in Zuid-Afrika leed men door gebrek aan water. Overal zijn besproeiingswerken aangelegd, waarmee men de droogte bestrijdt.

Toen naar Nebraska en naar drie plekken, waar veel Hollanders wonen: naar Firth Pella, Adams en Holland. Juist dien dag zou herdacht worden dat de gemeente in Nebraska 40 jaar bestond. De oudste leden zouden hun herinneringen uit dien eersten tijd vertellen.

De menschen daar zijn tot grooten maatschappelijken welstand gekomen, voornamelijk door het verbouwen van melies of mais.

In Firth Pella en Holland zijn eveneens Hollandsche kerken. In laatstgenoemde plek heb ik weer den dienst meegemaakt en er zeker 500 menschen aangetroffen, die aandachtig naar den Hollandschen preek luisterden. Ook in deze plaatsen zijn Sabbathscholen, waar de predikant Hollandsch onderwijst.

Mijn verdere reis was naar Iowa; naar Sheldon en Boyden. In beide plaatsen veel Hollanders, een Hollandsche kerk en een Sabbathschooi. Trouwens overal waar ik kwam, heb ik Hollanders aangetroffen. In St. Paul ontmoette ik twee dames uit Rotterdam, en op mijn reis van Chicago naar St. Paul twee Hollandsch-sprekenden, van wie de een reeds 30 jaar in Amerika woonde en de ander daar geboren was. In den trein door den Staat Washington was een conducteur, die Hollandsch sprak, en toen wij naar Bellingham wilden en in Washington inlichtingen gingen vragen, werden wij in onze eigen taal te woord gestaan.

De Hollanders, en vooral de Hollandsche boeren hebben een goeden naam in Amerika. Hun crediet bij de winkeliers is onbeperkt. Maar zij maken er geen gebruik van, koopen alleen wanneer zij het geld er voor hebben liggen. Hollandsch soliede!

De heer Vaandrager was vol lof over de reis met de Holland-Amerika-lijn. Die kon hij niet genoeg aanbevelen.

Toen raakten wij aan het praten over hetgeen de Hollanders in Amerika lezen.

Wat zij aan Hollandsch lezen, is naast de kranten meestal van godsdienstigen aard.

Inmiddels waren wij bij Alblasserdam aangekomen en het leerzame onderhoud moest eindigen. Wij na-

[p. 173]

men afscheid met een hartelijke dankbetuiging voor de zoo prettig gegeven inlichtingen. De heer Vaandrager ging aan wal en een oogenblik later zagen wij hem den dijk afwandelen, druk in gesprek met een zijner vroegere leerlingen. Hij bleek een merkwaardig geheugen voor gezichten te hebben: het schoolkind van weleer, thans tot jonge vrouw opgegroeid, had den bovenmeester niet zoo gauw herkend als hij haar.

De Nederlandsche Vereeniging in San Francisco (Californië).

Deze nog jeugdige vereeniging heeft blijkens een artikel in Eigen Haard van 30 Juli reeds een eigen lokaal geopend op een der beste punten van de City.

Bij die gelegenheid voerde de voorzitter der vereeniging, de heer E.J.F. van Hanswijk Pennink, vertegenwoordiger van het A.N.V., het woord.

Uit de beschrijving nemen wij het volgende over:

Door een afzonderlijken ingang - eene gansche bovenverdieping is n.l. door de Holland Society of California afgehuurd -komt men langs een met fraai tapijt voorziene trap, in de goed-verlichte hal, welke aan een zijde begrensd wordt door genoemd lokaal en aan een andere door de zeer gerieflijk ingerichte bestuurskamer.

Het lokaal beslaat een oppervlakte van 60 bij 20 voet en ontvangt helder licht door niet minder dan 7 ramen, terwijl des avonds tal van gaslampen een keurige verlichting teweeg brengen.

Bij het binnentreden valt het oog al aanstonds op een groot, goedgelijkend portret van onze zoo geliefde Koninginne, geflankeerd door de dundoeken van het ver verwijderde vaderland en van het land onzer inwoning, terwijl de wanden versierd zijn met eenvoudige, doch daarom juist zoo stemmige gravures. Een piano en tal van spellen zijn ten gerieve der leden aanwezig, terwijl binnenkort ook een biljart den liefhebbers van het zoo edele spel de gelegenheid zal schenken hun hart daaraan op te halen.

En ook voor een welvoorziene leestafel, op welke tal van couranten en tijdschriften - in de moeder taal zoowel als in de landstaal - worden aangetroffen, is natuurlijk zorg gedragen.

Ook worden er tal van Hollandsche boekwerken, welwillend door eenige leden der vereeniging voor de leestafel afgestaan, aangetroffen.

Het vereenigingslokaal is elken dag van des morgens vroeg tot des nachts 1 uur voor de leden, die zich allen van een sleutel tot het gebouw kunnen voorzien, toegankelijk.

Eindigen wij thans met een woord van hulde aan het zoo kranige, voor de eerste vijf jaren gekozen bestuur, bestaande uit de heeren: E.J.F. van Hanswijk Pennink, voorzitter; Jhr. A. Reigersberg Versluys, secretaris; Geo Crans. penningmeester; J. de Jong en P.M.J.M. van der Kun, commissarissen. Immers, aan hunne groote toewijding voor de jonge vereeniging, is het in de eerste plaats te danken, dat de Staat Californië in het algemeen en San Francisco in het bijzonder, thans een Hollandsche vereeniging rijk is, op welke de zoo overtalrijke Nederlanders, in dezen geheelen Staat aanwezig, met recht trotsch kunnen zijn.

Ongetwijfeld zal ook deze Holland Society of California in de naaste toekomst er zeer veel toe bijdragen om de onderlinge aansluiting onder de Hollanders alhier te bevorderen^*).

*) En mogelijk komt dan ook de zoo gewenschte aansluiting bij het A.N.V. Red.