Ons Paviljoen op de Brusselsche Tentoonstelling.
Onze uitstalling in het Paviljoen is sedert de vorige maand weder met enkele merkwaardige stukken verrijkt, waaronder twee groote geteekende landkaarten, van welke de eene een overzicht geeft van de verspreiding der Nederlanders over de wereld in het verleden, de andere die van het heden.
De bewerker, de heer L. de Boer te Dordrecht, heeft er volgens eigen beschrijving op aangebracht:
A. De plaatsen, waar afdeelingen en vertegenwoordigers van het A.N.V. zijn; tusschenbeide is verschil in grootte en plaatsteeken in acht genomen. Waar een statennaam als afdeelingsnaam bekend staat (Roemenië) of een streek bedoeld wordt (Zoutpansberg), is de plaats, waar het afdeelingsbestuur gevestigd is, mede vermeld in kleiner schriftsoort.
Met veel forscher type is de Groepnaam opgenomen.
B. De verkeerslijnen, n.l. die, welke geregeld verkeer aanwijzen met verschillende plaatsen, voor zoover dit onder Nederl. vlag geschiedt. Langs de lijnen, die door de kleuren tevens goed te onderscheiden zijn, staat de naam der maatschappij. Voor de W. lnd. Mail is ook opgenomen de route Paramaribo-Nieuw York, de lijn, waarlangs het vruchtenvervoer plaats heeft.
De Paketvaart in Oost-Indië is niet opgenomen, wel de centra van het verkeer. Bij de lijn langs O. Australië is een uitzondering gemaakt. In den Archipel kon om de geringe ruimte, en om andere lijnen niet in het gedrang te laten komen, geen sprake zijn van opneming der Paketvaart.
In de Middellandsche zee is ter wille van de ruimte niet volledig opgenomen de lijn, die het verkeer naar de Levant, enz. bezorgt (Kon. Ned. Stoomboot-Mij.)
Weggelaten zijn ook: de Petroleumbooten van Sumatra naar O.-Azië, Zwarte Zee en Amerika; - naar Nieuw-York en naar Philadelphia - de American Petroleum Company (R'dam en Antw. - Wm.H. Müller & Co's Algem. Scheepv. Mij. R'dam - Zweden, Spanje, Engeland, ertsbooten).
C. Verspreiding van de Nederlanders over de wereld.
Het materiaal hiervoor is gebleken zeer onvoldoende te zijn, vooreerst om de talrijke hiaten, en dan om de waarde der gegeven cijfers.
Voor de Vereen. Staten was vrij uitvoerig opgegeven voor elken staat, hoeveel men schatte, dat er waren. Maar de cijfers loopen zoo zeer uiteen, dat hier van een detailteekening, zooals bij benadering in Z.-Afrika zal kunnen worden toegepast, geen sprake kan zijn.
Opname van punten, waar de Nederl. nijverheid optreedt, o.a. de waterbouwkunde, bruggenbouw, scheepsbouw, werden niet opgenomen. Geheel N. en W. Europa b.v. zijn dan alleen daarmee te vullen; ook de Middellandsche zee heeft op tal van plaatsen belangrijke werken aan te wijzen door Nederlanders uitgevoerd, b.v. het Suezkanaal, waar Conrad en Dirks naam maakten, de haven van Haider Pasja, tegenover Konstantinopel. En dan liggen onze baggermachines in Brazilië, Argentinië, Chili (denk b.v. aan Valparaiso), enz. enz. Maar volledige opgaven ontbraken.
In de staten, waar het aantal de moeite waard was, werd voor de verhouding ten opzichte der totaalbevolking dier staten het cijfer per 1000 opgenomen. In de Vereen. Staten is voor het algemeen totaal een groot, en voor enkele centra (Michigan, Illinois, enz.) een kleiner cijfer opgenomen. In Z.-Afrika is dat niet gebeurd. Daar wijst het cijfer op de verhouding tot de totale blanke bevolking. (In de Vereen. Staten is als totale bevolking genomen gekleurd en ongekleurd ras).
Voor de afzonderlijke kaart van Zuid-Afr. is gelet op de verdeeling van het gegeven aantal binnen de grenzen der staten. Jammer genoeg is b.v. voor Duitsch ZW. Afrika, de bastaardbevolking in de kerkelijke registers opgenomen, waardoor een aantal leden en gezinsleden bereikt is, dat veel te groot is voor het grootst mogelijke aantal personen van Nederlandschen stam, dat er kan wezen. (2600, resp. 600). Voor het centrum in de buurt van Meroe en Kilima Ndzjaro, in Duitsch Oost-Afrika, moeten vermoedelijk de opgegeven 4000 zielen teruggebracht worden op 400, ook al weer om dezelfde redenen: de officieele statistiek laat een grooter aantal niet toe.
Het punt Vergenoeg in Eng. Oost-Afrika kon alleen bij benadering vastgesteld worden, daarbij steunende op de plaatsen, die op Stieler voorkomen en in berichten omtrent die voortrekkers genoemd worden.
Angola: 2000 menschen voor een terrein minstens 10 maal zoo groot als ons land!
Katanga-distrikt: nadere gegevens niet voorhanden!
Deze twee gebieden werden vereenigd door een overgangstint.
D.Z.-W.-Afrika: De 600 werden verdeeld over het binnenland.
Rhodesia, Kongostaat, rest der Duitsche, Engelsche en Portugeesche bezittingen: geen enkel gegeven! Ze zijn er, althans op sommige punten, maar waar? en hoeveel? Waar ze opgeteekend werden (b.v. in Portug. O.-Afrika), is dat willekeurig geschied.
De Kaap, Oranje Vrijstaat, Transvaal: hier kon eenigszins de waarheid benaderd worden, vooreerst, omdat in de meeste streken uit de kerkregisters vrij goed cijfermateriaal te putten was, en dan, omdat de kaarten uitvoeriger zijn, terwijl op vele plaatsnamen een beslist Hollandsch stempel gedrukt
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd