Neerlandia. Jaargang 14

De laatste wetgevende verkiezingen van een Vlaamsch standpunt beschouwd.

De laatste wetgevende verkiezingen zijn voor de Vlaamschgezinden in meer dan één opzicht zeer belangrijk geweest en het is misschien niet nutteloos met enkele woorden hier aan te stippen wat zij zoo al leerzaams aanbieden.

In de eerste plaats moet dan worden gewezen op de goede aanwinst die de Vlaamschgezinde partij in de Kamer gedaan heeft door de verkiezing te Brussel van den socialistischen afgevaardigde Camiel Huysmans, terwijl de katholieke volksvertegenwoordiger voor Antwerpen, de heer Edward Coremans, die zooveel jaren in het Parlement zulke groote diensten aan de Vlaamsche Beweging heeft bewezen en waaraan meer dan één Vlaamsche wet te danken is, door Professor Frans van Cauwelaert werd vervangen, die zeer veel doet verwachten.

In de tweede plaats moet worden vastgesteld dat te Antwerpen vooral het Vlaamsche vraagstuk in den verkiezingsstrijd een groote rol heeft vervuld, maar dat het niet door de eene politieke partij tegen de andere werd uitgespeeld. De drie groote staatspartijen hebben aan de Vlaamsche kwestie de plaats ingeruimd waarop zij rechtmatig aanspraak mocht maken en men mag zelfs zeggen dat zij den verkiezingsstrijd ten goede beheerscht heeft. Het mag als een merkwaardig feit worden aangestipt dat, voor den eersten keer misschien, het nationaal-Vlaamsch gevoel op zekere oogenblikken sterker gesproken heeft dan het politiek partijgevoel, en dat nog al weinige dagen voor den grooten dag.

Dat kwam het best uit op de groote betooging door den ‘Liberalen Vlaamschen Bond’ belegd en waar aan den heer Louis Franck de hulde gebracht werd waarop hij recht had voor het deel dat hij gehad heeft in het stemmen van het wetsvoorstel dat zijn naam en dien van den heer Segers draagt. Op die openbare feestzitting, door liberale Vlamingen belegd, maar ook door ettelijke katholieke Vlamingen bijgewoond, - kenschetsend teeken des tijds, - werden naast de namen van nog levende en ook van overleden liberale Vlaamsche voormannen, de namen toegejuicht van een Paul Segers, een Jan de Laet, een Edward Coremans. En toen twee dagen later de katholieke ‘Nederduitsche Bond’ een openbare vergadering belegde, waar ook ettelijke liberalen aanwezig waren, - nogmaals kenschetsend teeken des tijds, - kon men daar, naast de namen van katholieke Vlaamsche voormannen, ook de namen van een Louis Franck en een Julius Vuylsteke hooren toejuichen.

Een werking tegen Vlaamschgezinde kandidaten zooals men er een drietal jaren geleden tijdens de verkiezingen voor den Gemeenteraad te Gent, van wege de aanhangers van de ‘Société flamande pour la vulgarisation de la langue française’ had zien gebeuren, - die echter toen van een zeer kale reis kwamen, dank zij het optreden van den heer Julius Hoste en van zijn dagblad ‘Het laatste Nieuws’, - was ook te Antwerpen tegen den uitstekenden Flamingant Augusteyns door de beruchte ‘Ligue pour la liberté des langues’ op het getouw gezet. Ook hier echter werd die aanslag verijdeld en ook hier sprong de heer Hoste weer met zijn orgaan krachtdadig in de bres. Het gevolg was dat meer dan 9000 voorkeursstemmen op den naam van den heer Augusteyns werden uitgebracht, terwijl op de katholieke lijst het ook de Flamingant Frans van Cauwelaert was die de meeste voorkeursstemmen behaalde. Voor degenen die niet hoorende doof en ziende blind zijn, ligt daarin een duidelijke vingerwijzing; n.l. dat de

[p. 125]

overgroote meerderheid van de Antwerpsche bevolking Vlaamschgezind is en dat men al uiterst onvoorzichtig zou handelen, in het eene zoowel als in het andere kamp, indien men die neiging van de Vlaamsche democratie te keer wilde gaan.

Ook nog in een ander opzicht zijn de afgeloopen verkiezingen leerzaam geweest: zij hebben eveneens duidelijk bewezen dat er vooralsnog geen plaats is voor een nationaal-Vlaamsche of een nationaal-Waalsche partij. Te Brussel was een Waalsche kandidatenlijst voorgesteld, met het doel om hetgeen door de anti-Vlaamschgezinden de ‘exagérations flamingantes’ genoemd wordt, te bestrijden. Alhoewel die lijst door twee Brusselsche bladen sterk ondersteund werd, kon toch worden vastgesteld dat zij door de overgroote meerderheid van de Waalsche liberale politieke lichamen werd verloochend, die meenden dat op de lijst der vereenigde liberalen de Waalsche belangen een voldoenden verdediger vonden in den persoon van den heer Cocq. De uitslag van de verkiezing te Brussel heeft dan ook aangetoond dat men naar dit manifest geluisterd heeft. De Waalsche kandidaten behaalden slechts 4148 stemmen, maar op den heer Cocq werden 12.669 voorkeursstemmen uitgebracht.

Naast de Waalsche lijst waren de christen-democraten, met priester Fonteyne aan het hoofd, in samenwerking met een groep independenten en met de vrije Vlaamsche volkspartij opgekomen. Doch ook zij mochten er niet in slagen tot het quorum te geraken om een afgevaardigde gekozen te zien en zij behaalden slechts 5510 stemmen.

Te Antwerpen ook was een onafhankelijke Vlaamsche kandidaat, de heer J. van Tilborgh afzonderlijk opgekomen, maar, hetgeen te verwachten was gebeurde, hij bracht het tot geen drie honderd stemmen (282). Meer nog dan te Brussel was daar een dergelijke uitslag te voorzien, omdat te Antwerpen zoowel op de katholieke, de liberale als de socialistische lijst namen stonden van personen die steeds de Vlaamsche belangen in de Kamer verdedigd hadden of waarvan men wist dat zij ze er zouden verdedigen. En noch tot de heeren Henderickx, Van Cauwelaert, Segers, noch tot de heeren Franck, Augusteyns, Terwagne e.a. kon men het verwijt richten dat zij de Vlaamsche zaak niet genegen waren. Het mocht dan ook als nutteloos beschouwd worden een stem uit te brengen op den onafhankelijken Vlaamschen kandidaat. De krachtmeters van de Vlaamsche Beweging waren dus op de lijsten der partijen te zoeken en daar heeft men dan ook kunnen zien, zooals hooger aangetoond werd, hoe sterk de Vlaamschgezinden in Antwerpen zijn.

Zij, die dus van een Vlaamsch-nationale partij droomen, een denkbeeld waarvan wij het principe hier niet zullen bespreken, zullen door den uitslag van de verkiezingen geleerd hebben hoe ver zij nog van de verwezenlijking van hun droombeeld af zijn en zullen wel de overtuiging hebben opgedaan dat de overgroote meerderheid van de Vlaamsche bevolking daarvan niet hooren wil, omdat zij het practischer vindt haar Vlaamschgezinde beginselen in ieder der drie groote staatspartijen door te voeren en te doen zegepralen.