Neerlandia. Jaargang 14

Koning Eduard.

De Afrikaanders zullen koning Eduard niet licht vergeten.

Onder zijn regeering gingen de republieken ten onder en werd de vrede van Vereeniging gesloten. Hij teekende de handvest, waarbij eerst Transvaal, toen Transoranje zelfbestuur verkreeg. Hij zette ook zijn naam onder de grondwet van het vereenigde Zuid-Afrika.

Den oorlog hebben zij nooit hem geweten. Als prins van Wales heeft hij wel Rhodes de hand gereikt, toen deze zich moest verantwoorden voor den aanslag op Transvaal, maar het is nooit gebleken of die handdruk meer dan de persoon van Rhodes gold en de prins den aanslag zelf goedkeurde; en later niet, dat hij den oorlog had gewild.

Zij zijn hem ook niet dankbaar voor den vrede, die aan den wreeden oorlog een einde maakte, want zij wisten, dat de koning dien vrede vurig begeerde niet het minst om de wille van zijn eigen land. Zijn kroning wachtte er ook op.

Voor de toekenning van het zelfbestuur zijn zij ook niet hem erkentelijk, maar de liberale regeering van Engeland die het doorzette, en in de eerste plaats Campbell-Bannerman, den staatsman groot van hart, die zijn verontwaardiging over het onrecht, de republieken aangedaan, nooit had verheeld en niet had geschroomd de manier te brandmerken, waarop de Engelschen den oorlog voerden, en die zich haastte, zoodra hij er de macht toe had, het woord in te lossen dat Engeland bij den vrede van Vereeniging den Boeren had verpand. Het ze'fbestuur kwam de nieuwe wingewesten, krachtens 't vredesverdrag toe, maar dat de vervulling van de toezegging niet verschoven werd, daarvoor mochten de Boeren Campbell-Bannerman danken.

En weer was het de liberale regeering, nu onder Asquith, die haar medewerking verleende tot de Unie, in Zuid-Afrika beklonken.

Maar de Afrikaanders zullen koning Eduard niet

[p. 109]

alleen gedenken als den vorst, onder wien de vereeniging tot stand kwam, maar als denman, die zich heeft verheugd over die vereeniging en over de betuigingen van aanhankelijkheid, die, tot streelende voldoening van heel het Engelsche volk, het kort geleden nog vijandige Zuid-Afrika den beheerscher van het Britsche Rijk bracht.

Er was geen twijfel aan of koning Eduard was zijn nieuwe onderdanen hartelijk genegen. En hij waardeerde ze reeds, toen nog het meerendeel van het Engelsche volk ze als halve barbaren beschouwde.

Een paar dagen na zijn dood herinnerde een vriend van den overleden koning er aan, dat deze op het eind van den oorlog van de Boeren getuigde: ‘Het zijn gentlemen.’

Hij kon 't beoordeelen. Want in den ruimen zin van het woord was koning Eduard een groot heer.

Eenige verandering van beteekenis zal de dood van koning Eduard niet voor de Unie van Zuid-Afrika brengen. Schoon, krachtens de Unie grondwet, de koning daar grooter macht heeft dan in Engeland zelf. Zuid-Afrika zal weldra blijken, van den koning onafhankelijker te zijn. Niet alleen de afstand zal dat bewerken. Er zijn daartoe ook andere krachten gaande.

Koning George zal nu het Unie-Parlement niet openen, waartoe hij als prins van Wales aangewezen was. De hertog van Connanght, zijn oom, zal die taak van hem overnemen.

Maar als later de geschiedenis van hem zal gewagen, zal zij niet verzuimen aan te teekenen, dat onder zijn regeering, den 31 en Mei 1910, acht jaar nadat de vrede van Vereeniging was geteekend, de Unie en Zuid-Afrika is ingewijd.