Neerlandia. Jaargang 11

Zuid-Afrika.

Het Hollandsch in de Kaapkolonie.

De Wetgevende Vergadering van de Kaapkolonie stelde in haar vorige zitting een commissie in om verslag uit te brengen over zekere vraagstukken in verband met het gebruik van de Hollandsche taal in den lande. De commissie bracht twee verslagen uit, een van de meerderheid, een van de minderheid. Beide werden naar de regeering ter overweging verwezen, met verzoek er in de volgende zitting haar oordeel over te zeggen.

Dat heeft dr. Jamesons ministerie nu gedaan in een schriftuur, bij de Wetgevende Vergadering ingediend. De uitkomst is voor het Hollandsch niet bemoedigend. Samengevat komt de regeeringsverklaring op het volgende neer:

Het minderheidsverslag verlangt, dat zoowel het Hollandsch als het Engelsch officieele taal der Kaapkolonie zij. Maar in Afdeeling 89 van de verordening op de grondwet, gewijzigd bij wet 1 van 1822, wordt bepaald, dat de beraadslaging in het parlement gevoerd mag worden in het Engelsch of in het Hollandsch, doch alle gedrukte stukken en de notulen in het Engelsch gesteld zullen zijn. De officieele taal van deze kolonie is dus Engelsch.

Ook de rechtstaal is Engelsch. Wet 21 van 1884 bepaalt, dat in de hooge hoven de rechters op verzoek van een der partijen in een geding het gebruik van het Hollandsch mogen toelaten, en dat in lagere hoven de resident-magistraten, vrederechters en veldkornetten het in dat geval moeten toelaten. Maar buiten dien is Engfelsch de taal der rechtspraak.

In het onderwijs acht de regeering het onnoodig iets te veranderen. De school-commissies hebben 't recht tusschen de twee talen als voertuig bij 't onderwijs te kiezen, en aangezien de ouders die commissies benoemen, bestaan er reeds volledige rechten der ouders. (En aangezien die commissies het Engelsch als voertaal kiezen, kan de regeering door de bank met den toestand ongetwijfeld vrede hebben.)

Wat de klacht betreft over de schoolopzieners, die geen Hollandsch verstaan, de regeering zal in de toekomst, gelijk in 't verleden geschied is, al 't mogelijke doen om opzieners te vinden, die Hollandsch kennen. (En aangezien dat ijverige zoeken in 't verleden geleid heeft tot een stel opzieners, van wie er velen geen Hollandsch kennen, kan de regeering met gerustheid ook voor de toekomst ijverig zoeken beloven.)

[p. 134]

Op een punt komt de regeering de grieven der Hollandsch-lievende Afrikaanders tegemoet. Tot eenige jaren geleden werd er voor het examen voor staatsambtenaar kennis van beide talen geëischt. 't Leek immers niet onredelijk te verlangen, dat ambtenaren ook Hollandsch, de taal van de overgroote meerderheid der bevolking zouden kennen, - een bevolking die voor een aanmerkelijk deel zelfs geen Engelsch verstond. Maar Sir Gordon Sprigg, de vorige eerste minister, schafte eenvoudig de bepaling af: Engelsch was op 't examen voldoende, tot groot gerief van de Britten, die van overzee werden ingevoerd om de Kaapkolonie te helpen besturen. Vergeefs hebben Afrikaners, adv. Malan voorop, getracht den ouden regel hersteld te krijgen.

Maar nu doet de regeering een stap ter verzoening. Nog zal het Hollandsch op het ambtenaarsexamen wel niet geëischt worden - het zal daarop een vak naar keuze wezen - maar twee jaar na de indienstatelling van den ambtenaar zal hij moeten toonen voldoende kennis van het Hollandsch te bezitten, tenzij hij dat reeds op 't examen getoond heeft.

Zullen de Afrikaners daarmee tevreden zijn? Mannen als Malan stellig niet.

De Hollandsch-sprekende Afrikaners klagen voortdurend, dat zij aan de spoorwegen, bij post en telegrafie, van de zijde der politie, last hebben van ambtenaren, die geen Hollandsch verstaan; onbeleefd behandeld, benadeeld worden. De regeering zegt nu, dat zij bij haar politiek blijft om bij die ambtenaren kennis van het Hollandsch aan te moedigen. 't Blijft er dus bij!

Ten slotte zegt de regeering, dat zij met het beginsel van aanmoediging van de kennis van beide talen instemt, en dat zij de klachten over vijandschap tegen de Hollandsche taal niet gestaafd acht. Nou ja!

Ziedaar de uitkomst. Maar er zijn teekenen genoeg, dat het ministerie Jameson op zijn laatste beenen loopt en het nieuwe ministerie zal bestaan uit leden der Zuid-Afrikaansche partij, d.w.z. Hollandsche en Engelsche Afrikaners. Zal 't dan anders worden? Indien de Hollandsche Afrikaners 't maar ernstig willen.