Neerlandia. Jaargang 11

Ned.-Antillen.

Verslag over de werkzaamheden van Groep Nederlandsche Antillen in 1906.
(Uittreksel).

Waar het eerste jaarverslag kon getuigen van grooten bloei en vooruitgang, van een krachtige ontwikkeling en uitgebreiden arbeid onzer Groep, daar moeten wij thans aanvangen met de mededeeling, dat het afgeloopen jaar, onder zulke gunstige voorteekenen begonnen, voor ons geweest is een jaar van rampen en tegenspoed, waardoor onze Groep tot lamheid geslagen en tot werkeloosheid gedoemd werd. Van al onze plannen, waarmede we het tweede levensjaar ingingen is maar bitter weinig terecht gekomen.

We zouden de werkzaamheden openen met eene groote uitvoering in het theatre ‘Naar’. Aan de voorbereiding dezer uitvoering was reeds maanden hard gewerkt. Het zou een echt Hollandsche avond worden, waar het Hollandsch lied zou weerklinken, waar men in tooneelspel en voordrachten uiting zou kunnen geven aan zijne liefde voor onze taal. Toen kwam de mazelen-epidemie, die reeds maanden lang onder de kinderen geheerscht had, ook hare slachtoffers eischen onder de volwassenen. Vele medewerkers werden door die ziekte aangetast en de uitvoering moest uitgesteld worden. Toch werd met ijver voortgewerkt, doch toen de uitvoering eindelijk zou plaats hebben, werd onze vereeniging in zwaren rouw gedompeld, door het overlijden van onzen zeer geachten en diepbetreurden voorzitter, de heer Johan Gaerste.

Om zijn goede hoedanigheden van hoofd en hart genoot hij niet alleen de algemeene achting zijner medeburgers maar werd hij overal geëerd en bemind.

Hij leefde met het Verbond en in het bijzonder met onze Groep mede en had tot zijn dood toe een zeer belangrijk deel in onze werkzaamheden.

Zijne nagedachtenis zal door ons steeds in eere gehouden worden.

Onze Groep heeft groot gevaar geloopen uiteen te spatten, tengevolge van de algemeene verontwaardiging, die de anonieme plaatsing van het artikel: ‘Het verval van Curaçao’, in het Februari-nummer van Neerlandia hier terecht had opgewekt. Nu na een strijd van acht maanden de vrede met het Hoofd-

[p. 88]

bestuur gesloten is en wij weer met ijver de werkzaamheden hebben hervat, zullen we in dit verslag het verloop van dien strijd niet meer in herinnering brengen. Laten we thans aan weerszijden alle veeten op zijde zetten en elkaar opwekken tot krachtige samenwerking in het belang van de zaak des Verbonds, die altijd schoon blijft, ondanks de fouten, die zijn begaan. Die zaak staat zoo hoog, dat onze liefde voor haar niet in één slag vernietigd kan worden.

Onze Groep is blijven bestaan, ondanks de orkaan die over haar hoofd gegaan is en dit is voornamelijk te danken aan het geduld en de standvastigheid door Curaçao in dezen strijd getoond.

Toch heeft die strijd ook zijn nut gehad, Curacao en zijne bewoners, heeft men thans in het moederland beter leeren kennen en aan de groote miskenning waaraan zij in de laatste jaren in velerlei opzicht hebben bloot gestaan, zal thans een einde komen.

Die strijd heeft in de eerste plaats zijne invloed doen gelden op het ledental onzer Groep. Velen namen onmiddellijk hun ontslag, doch bij het sluiten van den vrede kwamen velen van hen weder op hun besluit terug. Waar we het vorige jaar konden wijzen op eene vermeerdering van 103 leden, daar komen we voor het afgeloopen jaar slechts tot eene vermeerdering van 22 leden. Deze vermeerdering is voornamelijk te danken aan Aruba en had reeds plaats gehad vóór de aankomst van het beruchte Februari-nummer in de Kolonie. Na dien tijd is het ledental niet meer toegenomen en zijn we al blij te kunnen zeggen, dat een tijd van stilstand en niet van achteruitgang er op gevolgd is.

Op 1 Januari 1906 telde de vereeniging 238 leden over de verschillende eilanden verdeeld als volgt:

Curaçao 177, Aruba 20, Bonaire 23, St. Martin 8, St. Eustatuis 8 en Saba 2.

Op 1 Januari 1907 was het aantal gestegen tot 260: Curaçao 178, Aruba 40, Bonaire 23, St. Martin 7, St. Eustatius 9 en Saba 3.

Laten we hopen, dat thans weder een tijd van vooruitgang aangebroken zal zijn, zich uitende in eene flinke toename van het ledental. Dat ieder lid in eigen kring trachte wat meer belangstelling op te wekken voor onze zaak, dan zal eene vermeerdering van ons ledental, daarvan zeer zeker het gevolg zijn. Het aantai beschermende leden is nog zeer klein en van 4 gekomen op 5. Velen onder u zijn toch wel in staat iets meer te offeren aan onze zaak dan de minimum-bijdrage. Waarom uit zich uwe sympathie niet meer in deze richting? Begunstigende leden ontbreken, evenals verleden jaar, nog geheel. Ook betreuren wij het zeer, dat het aantal dames-leden niet is vooruitgegaan.

In het bestuur onzer Groep had eenige verandering plaats. In de plaats van wijlen den heer J.P.E. Gaerste werd benoemd tot lid van het Bestuur de heer H.P. de Vries, terwijl de heer Mord. C. Henriquez eenigen tijd geleden de betrekking van voorzitter heeft aanvaard.

Als vertegenwoordigers onzer Groep in het Hoofdbestuur werden benoemd de heeren Pater P.A. Euwens met verlof te Nijmegen en Dr. J. Boeke, lector aan de universiteit te Leiden.

Evenals het vorige jaar nam de heer A.C. de Veer weder, namens onze Groep, zitting in de commissie tot het nazien van de rekening en verantwoording van den algemeenen penningmeester.

Gedurende het jaar 1906 werden 8 Bestuursvergaderingen en 2 algemeene vergaderingen gehouden.

De toestand onzer geldmiddelen is, hoewel nog niet schitterend, toch gunstiger dan verleden jaar. Terwijl de rekening van 1905 sloot met een nadeelig saldo van f 12.35 kunnen we thans het jaar aanvangen met een voordeelig saldo van f 64.11. De ontvangsten hebben bedragen f 708. - en de uitgaven f 643.89.

Voor het jaar 1907 zal de toestand veel gunstiger zijn aangezien we met dankbaarheid kunnen vermelden, dat we dit jaar voor het eerst eene ondersteuning van f 500. - van het gouvernement zullen genieten.

Het Groepsbestuur heeft gemeend aan deze som geen betere bestemming te kunnen geven, dan haar beschikbaar te stellen voor de eilanden buiten Curaçao en wel met het doel eenige jongelieden, de op hun eiland lager onderwijs ontvingen in de gelegenheid te stellen op Curaçao uitgebreider onderwijs te genieten. Het Bestuur heeft zich daarbij laten leiden, door de overweging van het feit, dat de kinderen der meergegoeden en ambtenaren op die eilanden niet meer kunnen genieten dan lager onderwijs en de ouders hunne kinderen aldaar dus geene opleiding kunnen geven overeenkomstig hun stand. Zij zijn dus verplicht hunne kinderen naar Curaçao te zenden om aldaar uitgebreider onderwijs te ontvangen. Dat dit door de tegenwoordige slechte toestanden slechts voor enkelen mogelijk is, behoeft geen betoog. Het Bestuur hoopt door eene geldelijke bijdrage eenige ouders daarin tegemoet te komen. Curaçao beschikt reeds over twee studiebeurzen van het Verbond. Mocht het later gebeuren, dat weder één of twee studiebeurzen beschikbaar worden gesteld, voor jongelieden, die in Nederland wenschen te gaan studeeren, dan zouden de jongelieden van Curaçao, omdat zij uitgebreider onderwijs hebben genoten, altijd in het voordeel zijn en zij die zich van de andere eilanden aanmelden zouden, bij de mededinging weinig kans van slagen hebben. Door hen eene opleiding op Curaçao te geven wordt misschien ook voor hen de weg geopend later naar Nederland te gaan om zich verder te bekwamen.

Omtrent de jongelieden, welke thans reeds in Nederland studeeren, worden steeds goede berichten ontvangen. De jongeling Johan Gerrit Veeris, zal over eenige maanden zijn examen afleggen voor de akte voor onderwijzer, terwijl de jongeling Johan Sprockel, dit jaar zijne verdere opleiding zal gaan genieten aan de bijzondere kweekschool te 's Hertogenbosch. Aan de heeren Agterberg en Drabbe brengt het Groepsbestuur hartelijk dank voor de goede zorgen, waarmede zij de belangen dezer jongelieden hebben behartigd en voor de diensten, welke zij daarmede aan het Verbond en de Kolonie hebben bewezen.

Ook dit jaar steunden wij de vereeniging ‘Het Nederlandsche Lied’, gevestigd te Utrecht, van welke vereeniging onze Groep beschermend lid is, weder met eene bijdrage van f 10. - Het ons door die vereeniging toegezonden jaarverslag getuigt van gestadigen vooruitgang en bloei. Het Groepsbestuur zal zich tot het Bestuur dier vereeniging wenden met het verzoek om de beide vertegenwoordigers onzer Groep in Nederland steeds vrijen toegang te verleenen tot bijwoning der door haar te geven uitvoeringen.

Eene belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis onzer Groep is geweest het bezoek van het Hollandsch Ensemble.

Toen de heer Fred. Oudschans Dentz, een der ijverigste leden van het Verbond onzen steun en medewerking inriep voor het bezoek van het Hollandsch Ensemble, verklaarde het Groepsbestuur zich onmiddellijk hiertoe bereid. Een bezoek van een Hollandsch tooneelgezelschap aan onze Kolonie achtten wij een zaak van zulk een groot belang en daarin zagen wij zulk een krachtig middel tot versterking van den band tusschen moederland en kolonie, dat wij onmiddellijk besloten al onze krachten te zullen inspannen om het ondernemende troepje Hollandsche tooneelisten op eene waardige wijze te ontvangen.

Uit die ontvangst, die hen hier te beurt zou vallen, zou thans moeten blijken of de zware beschuldigingen kort te voren geuit door den schrijver van het beruchte artikel, dat de Curaçaonaar den Hol-

[p. 89]

lander en al wat Hollandsch is haat, waarheid bevatte of lastertaal was.

Welnu de leden van het gezelschap zijn zelf het best in staat om daar over te oordeelen. Vijf avonden vol kunstgenot hebben zij ons verschaft en telken male hebben zij gespeeld voor eene goed gevulde zaal met een zeer belangstellend en dankbaar publiek. De ontvangst was buitengewoon hartelijk, de medewerking, die zij ondervonden zeer groot. Zij brachten onze schoone moedertaal, binnen de muren van ons theatre, waar tot heden, meestal slechts Spaansche klanken zich hadden doen hooren, terwijl het orkest van den heer Fensohn, voor 't grootste gedeelte samengesteld uit Curaçaonaars, iederen avond met eenige onzer schoone Hollandsche volksliederen het kunstgenot verhoogde. Het Groepsbestuur betuigt hier nogmaals zijn hartelijken dank aan den heer C. Fensohn, consul van Duitschland alhier, en aan alle heeren, dillettanten, die deel uitmaakten van dat orkest, voor hunne krachtige en welwillende medewerking.

In zijn afscheidswoord heeft de heer Van Hees gezegd, dat hij in het moederland terugkomende niets dan goeds zou en kon vertellen van Curaçao en zijne bewoners. Ook de heer Van Ollefen, die zich met den heer Van Hees gedurende hun kort verblijf vele vrienden hier heeft verworven, schreef mij nog kort geleden, dat de gedachte aan Curaçao hem nog steeds een glimlach van genoegen op het gelaat brengt en dat hij de hartelijke ontvangst der Curaçaonaars nimmer zal vergeten.

Moge hun voorbeeld dan ook aan velen hunner kunstvrienden tot navolging strekken, zij hebben als ware pioniers der kunst den weg gebaand; aan anderen is het thans te volgen. De Hollandsche kunstenaar zal bij den Curaçaonaar steeds een goed onthaal vinden, terwijl het Bestuur der Groep Nederlandsche Antillen altijd bereid gevonden zal worden om hem met raad en daad bij te staan.

Van de firma E. Lammens - Boutman, bloemist te St. Amandsberg bij Gent ontvingen we het verzoek om inlichtingen, betreffende de stroohoeden-industrie op Curaçao en omtrent de mogelijkheid den handel in dat artikel uit de handen der Engelschen te doen overgaan in die van stamgenooten. Op ons verzoek werden door de Curaçaosche maatschappij tot bevordering van landbouw enz. aan genoemde firma de noodige inlichtingen verstrekt.

Ook door den heer B.C.J. Herfkens te 's Gravenhage, werd ons den wensch te kennen gegeven met eenige kooplieden op Curaçao in verbinding te komen, teneinde met deze handel in stroohoeden te drijven.

Hoewel wij het zeer betreuren, dat de handel in Curaçaosche stroohoeden, die in den laatsten tijd zulk een hooge vlucht genomen heeft, nagenoeg uitsluitend in handen is van Engelsche, Duitsche en Fransche kooplieden en wij die gaarne zouden zien overgaan in die van stamgenooten, zijn wij tot de overtuiging gekomen, dat zulks nooit mogelijk zal zijn, zoolang men in Nederland voor dit artikel niet dezelfde prijzen wil of kan betalen als in het buitenland en nu is het een vreemd en voor ons onverklaarbaar verschijnsel, dat de prijzen, welke mer in Nederland aanbiedt, dikwijls zelfs lager zijn dan die, welke de kooplieden hier zelf voor de hoeden moeten betalen.

Aan de firma Dienske & Goslinga, exporteurs te Rotterdam, werden op haar verzoek inlichtingen verstrekt, ten einde in handelsbetrekkiagen te komen met de kooplieden in de Kolonie. Deze firma deelde ons onder dankbetuiging mede, dat zij met sommige kooplieden tot zaken hoopte te komen.

Op dezelfde wijze werden door ons inlichtingen verstrekt aan de firma Ten Brink & Buisman, exporteurs van thee te Leeuwarden, doch van deze firma werd niets meer vernomen.

Het Groepsbestuur verklaart zich ten allen tijde bereid behulpzaam te zijn tot het bevorderen der handelsbetrekkingen tusschen stamverwanten en kooplieden in de Kolonie.

Van het Hoofdbestuur werden 100 portretten onzer Koningin in kleurendruk ter verspreiding ontvangen. Met het oog op de ongunstige omstandigheden waarin onze Groep het geheele jaar verkeerde, achtte men het gewenscht de verspreiding dezer portretten uit te stellen. Thans zal hiertoe spoedig worden overgegaan en zullen in de eerste plaats alle scholen in de Kolonie, benevens ziekenhuizen, societeiten enz. een portret van H.M. de Koningin ontvangen.

De heer M.M. Pinedo, die op zijne reizen door de omliggende republieken, reeds menigmaal zijtie belangstelling voor het Verbond getoond heeft, door het aanwerven van leden en zich nu gaat vestigen in Havana, heeft zich op ons verzoek bereid verklaard, als vertegenwoordiger van het Verbond op Cuba op te treden. Moge het hem gelukken de in die republiek wonende landgenooten alien voor onze zaak te winnen.

Aan de Boeken-Commissie te Rotterdam brengt het Groepsbestuur hier nogmaals hartelijk dank voor de ruime aanvulling, die zij gedurende het afgeloopen jaar aan de boekerij onzer Groep geschonken heeft.

Ten slotte weder een woord van dank aan de Curaçaosche pers voor hare krachtige en belangelooze medewerking in het moeilijke jaar dat achter ons ligt.

Bonaire. Het aantal leden, dat op 1 Januari 1906, 23 bedroeg is hetzelfde gebleven. Ook hier dus stilstand van zaken hetgeen ook blijkt uit het feit, dat de oprichting eener Zelfstandige Afdeeling, waartoe verleden jaar gegronde hoop bestond achterwege is gebleven. De heer Tours, luitenant ter zee 2e kl. op Hr. Ms. ‘Kortenaer’, hield hier weder eene voordracht met lichtbeelden. Omtrent de openbare boekerij wordt verwezen naar het verslag van den heer Krijt. Moge het aangebroken jaar ook voor Bonaire gunstiger zijn en de sympathie voor het Verbond op dat eiland weder geheel terug keeren.

Aruba. Evenals verleden jaar is op Aruba groote vooruitgang waar te nemen. Het aantal leden is daar gestegen van 20 tot 40. Door den ondergeteekende werd in de maand Maart eene propagandareis naar dit eiland gemaakt, teneinde daar werkzaam te zijn in het belang van het Verbond. Het eiland werd in alle richtingen doorkruist en de leden werden opgewekt om ook van hun eiland een extra-nummer voor Neerlandia samen te stellen. In de openbare school hebben we een Hollandschen avond gehad. Ondergeteekende heeft er de beginselen van het Verbond bekend gemaakt en we hebben ze dadelijk in toepassing gebracht. Hollandsche liederen werden er gezongen door mevr. Snijders en den heer Van den Brink; ook door de jeugd. Jongens van 11 à 12 jaar hebben er komedie gespeeld en voorgedragen in de Hollandsche taal. Het welslagen van dien avond is voorzeker te danken aan den heer Schrils, wien de Groep en het Verbond groote erkentelijkheid verschuldigd zijn voor de wijze waarop hij onze belangen op Aruba behartigt.

De Caraibische zee overstekende tot een bezoek aan de bovenwindsche eilanden onzer kolonie komen we het eerst op Saba.

Dank zij de moeite, die onze vertegenwoordiger, de heer H.J. Beaujon zich voor onze zaak geeft gaan we hier langzaam vooruit. Ook dit jaar is er één lid bijgekomen en tellen we er thans 3 op dit eiland. Zelfs kan medegedeeld worden, dat de heer Beaujon de gegevens tracht te verzamelen voor een Saba-nummer.

[p. 90]

St. Eustatius. Het aantal leden is hier weer van 8 op 9 gekomen. Sedert het vertrek van mevr. Van Grol, wordt de vertegenwoordiging hier waargenomen door den heer F.G. Groebe. Was het heengaan van mevr. Van Grol voor het Verbond op Statius een groot verlies, zij had geen waardiger opvolger kunnen hebben dan de heer Groebe zich getoond heeft te zijn. Ondanks zijn hoogen leeftijd en de diepe smart, waarin hij zich sedert kort door het overlijden zijner echtgenoote bevindt, toont hij nog de kracht en lust te bezitten de belangen van het Verbond met groote toewijding te kunnen behartigen. Ook hier is men bezig met de samenstelling van een Statius-nummer. Een woord van lof mag hier niet achterwege blijven voor den heer J.A. Lampe, onderwijzer aan de openbare school, die een cursus in de Nederlandsche taal geopend heeft, waaraan verscheiden dames en heeren met ijver deelnemen. Zelfs bestaat het plan van tijd tot tijd een Hollandsch komediestukje op te voeren. De moeilijkheid bestaat slechts in het vinden van eenige geschikte tooneelstukjes, waarvoor we de hulp van het Hoofdbestuur inroepen.

Op verzoek van mevr. Van Grol werd door het Hoofdbestuur aan St. Eustatius een tooverlantaarn gezonden met het doel daarmede voorstellingen te geven voor de kinderen en deze daardoor op aangename wijze tot het aanleeren onzer taal aan te moedigen. Omtrent de openbare boekerij wordt verwezen naar het jaarverslag.

St. Martin. Op 1 Januari bedroeg het aantal leden 7 tegen 8 op 1 Januari 1906. Gedurende de afwezigheid van den heer J.A. Gravestein, die zich voor een half jaar naar het moederland begeven had, werden de belangen van het Verbond op dit eiland waargenomen door den heer F.K. Thielen, wien we hiervoor onzen hartelijken dank betuigen.

Door den heer Gravestein worden thans pogingen aangewend tot de samenstelling van een St. Martin-nummer.

Voor de oprichting eener boekerij, voornamelijk van kinderboeken, roepen we de medewerking der Boeken-Commissie in. Gaarne zouden we deze boekerij spoedig tot stand zien komen.

Hiermede zijn we gekomen aan het einde van het tweede jaarverslag en kunnen we tot onze groote vreugde mededeelen, dat na een tijd van stilstand, op alle eilanden een nieuw leven is ontwaakt en men, alle veeten op zijde zettende, zich weer met ijver en toewijding aan de zaak van het Verbond gegeven heeft.

Moge dit zoo blijven en het ons gegeven worden in het nieuw begonnen jaar steeds te kunnen arbeiden onder een onbewolkten hemel tot heil van moederland en kolonie en tot versterking van den Nederlandschen stam.

De Secretaris der Groep Nederlandsche Antillen,

J.A. SNIJDERS Jr.

Willemstad, Januari 1907.