Neerlandia. Jaargang 11

Zelfbestuur.

Transvaal kent nu zijn nieuwe grondwet; de tekst is ervan openbaar gemaakt. De teleurstelling zou grooter geweest zijn, als men er niet reeds op voorbereid was, dat op allerlei belangrijke punten de macht aan de regeering te Londen gehouden zou worden.

[p. 16]

Wordt Transvaal dan ook nog geen heer en meester in eigen huis, in de volksvertegenwoordiging, die het weldra kiezen zal, heeft het het middel om op den duur daartoe te geraken. En de Boeren weren zich al om zich te laten gelden. In bondgenootschap met een gematigde partij van Engelschen hebben zij hoop bij de stembus de machtige progressieve partij, dat is de partij der goudmijn-bestuurders en der imperialistische Engelschen, te verslaan.

In de grondwet is het Engelsch tot de ambtelijke taal van het land verklaard, maar in de volksvertegenwoordiging kan er in het Hollandsch gesproken worden. Mogen de Boeren alvast van dat recht volledig gebruik maken!

Het congres van het Volk, de politieke vereeniging der Boeren, heeft zich voor de algemeene staatsschool uitgesproken. Het vrije nationale onderwijs zal dan met hun goedvinden verdwijnen. Het heeft dan geen lang bestaan gehad, niet de hoop vervuld, die men er op gevestigd heeft, maar het zal niet zonder roem ondergaan, want een aanmerkelijk deel van het Boerenvolk heeft er in zijn armoede geld en opoffering voor over gehad, en niet zonder nut, want duizenden Boerenkinderen heeft het in den rechten geest opgeleid en zelfs op de Engelsche staatsschool heeft het ten bate van de Hollandsche taal invloed gehad.

Als beginsel nam het Volk ook aan, dat het Engelsch een verplicht leervak op alle scholen moest wezen, maar het Hollandsch niet. Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat het Volk het Hollandsch voor de Boerenkinderen niet noodig acht. Integendeel wil het aan de schoolcommissies, door de ouders gekozen, de keuze laten, wat bij het onderwijs de voertaal zal wezen, en het rekent erop, dat op de scholen, waar de meerderheid Boerenkinderen zijn, Hollandsch die taal zal wezen. Het wil alleen de Engelschen niet dwingen (omdat die er voor bedanken), hun kinderen Hollandsch te laten leeren.

Wij hopen, dat onze vrees beschaamd zal worden, en het niet stellen van den eisch, dat beide talen van het land op de lagere school geleerd moeten worden - reeds in beginsel niet gesteld! - voor het Hollandsch van het Boerenvolk niet verderfelijk zal blijken.

De grond voor die hoop is ons ongeschokte vertrouwen in de voormannen.

De Vrijstaat heeft de belofte gekregen, dat hij zijn grondwet spoedig krijgt, en het in de tweede helft van het jaar zijn volksvertegenwoordiging zal kunnen kiezen.

Men weet ook reeds in groote lijnen wat die grondwet zal bevatten: ongeveer hetzelfde als die van Transvaal. Dus ook geen volledig zelfbestuur, maar toch is 't een meevaller. Men was er beducht voor, dat de Engelsche regeering de groote Boerenmeerderheid in den Vrijstaat door nog straffer beperkingen onder den duim zou trachten te houden.

Het zal voor de oude republieken een gewichtig jaar worden.