Neerlandia. Jaargang 10

Adressen.

Dordrecht, 21 Mei 1906.

Aan Zijne Excellentie den Heer Minister van Buitenlandsche Zaken, 's-Gravenhage

Excellentie,

Bij de indiening van het wetsontwerp tot goedkeuring der internationale sanitaire overeenkomst, den 3^den December 1903 te Parijs tusschen eenige staten, waaronder Nederland, gesloten, ontbreekt onder de bijlagen de Nederlandsche vertaling.

In de Memorie van Toelichting zegt de Regeering: ‘dat het leveren van eene juiste overzetting van verscheidene technische termen, woorden van collectieve beteekenis enz. op ernstige, moeilijk te overkomen bezwaren zou stuiten.

Dit was ook het oordeel van den terzake der vertaling geraadpleegden afgevaardigde ter conferentie, den Heer Dr. Ruysch.’

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft de eer aan Uwe Excellentie als zijne besliste overtuiging te kennen te geven, dat elke wet, onverschillig welke, internationale belangen regelende, in onze taal kan worden vertaald. Was dat niet het geval, dan zou daarin het bewijs zijn te vinden, dat het Nederlandsche volk nieuwe begrippen nog niet in zich kan opnemen, en dus onze volksontwikkeling niet gelijken tred houdt met die der ons omringende beschaafde natiën, of wel dat onze taal de uiterste grens van haar rijkdom en overvloed heeft bereikt. Daar noch het een noch het ander met eenigen ernst kan worden beweerd, zou feitelijk de uitspraak in dezen van Uw departement en van Dr. Ruysch, niet ernstig verweer verdienen, indien zij niet aan de plaats vanwaar zij uitging, schijn van gezag ontleende. Het Hoofdbestuur is dan ook overtuigd dat binnen en buiten ons land door elken Nederlander, die voor zijn taal voelt en van zijn taal weet, de bewering als zou zij te arm zijn of wel haar beeldend vermogen hebben verloren, met meer dan gewone verbazing is vernomen. Ook ontveinst het zich niet welke droevige gevolgtrekkingen door vreemdelingen uit een dergelijke bewering kunnen worden gemaakt.

[p. 144]

De kwestie van technische termen en woorden van collectieve beteekenis, in Uwe Memorie van Toelichting aangehaald, bestaat inderdaad niet. Wereldwoorden worden uit geen enkele levende taal gebannen en waar onze taal, ondanks haar groote smedigheid, werkelijk te kort schiet of duidelijkheid het vereischt, daar kunnen zij vrij worden binnengehaald. Het Hoofdbestuur rekent het echter volstrekt niet onmogelijk dat in menig geval deugdelijke Nederlandsche woordklanken het internationale begrip kunnen vertolken. Hoe meer dit kan des te beter, want een wet voor Nederlanders moet, wel verre van ooit in vreemde taal te verschijnen, zoo veel en zoo goed mogelijk Nederlandsch zijn.

Het Hoofdbestuur van het A.N.V. vraagt Uwe Excellentie om de eer en het voorrecht, telkens wanneer Uw departement of Uwe raadslieden zich onmachtig verklaren om eenige internationale overeenkomst naar den eisch in het Nederlandsch te vertalen, alsdan voor de vertaling te mogen zorgen. Het vraagt dit, bij ervaring Uwer Excellentie's oprechte geneigdheid kennende tot steuning van zijn nationalen arbeid, ook voor het thans bedoelde ontwerp, sterk door zijn overtuiging dat de gedachte aan minderwaardigheid van onze taal in dezen eene ongerijmdheid is. Zij aanvaardt daarbij bij voorbaat elken waarborg door Uwe Excellentie aan de deugdelijkheid der vertolking te stellen.

Met verschuldigden eerbied

Namens het Hoofdbestuur,

Van Uwe Excellentie de dienstwillige dienaren,

(w.g.) H.J. Kiewiet de Jonge,

waarnemend Algemeen Voorzitter.

(w.g.) P.J. de Kanter,

Algemeen Secretaris.

Het antwoord van den Minister op bovenstaand adres luidt:

Onder dankbetuiging voor uwe mededeeling van 21 dezer heb ik de eer u te doen opmerken, dat ik in de memorie van toelichting behoorende bij het door U vermelde wetsontwerp slechts heb gezegd dat het leveren van eene juiste overzetting van verscheidene technische termen, woorden van collectieve beteekenis enz. op ernstige, moeilijk te overkomen bezwaren zou stuiten. Nu wordt door U aanbevolen deze uitdrukkingen in de vertaling over te nemen in voege als men zich in het Nederlandsch nog al eens van woorden, zooals technisch, term, collectief, administratie, conservatie, unificatie enz. enz. bedient. Ik zou dan echter vreezen dat de leden der Staten-Generaal, te wier gerieve vertalingen van in eene vreemde taal gesloten verdragen worden overgelegd, weinig zouden hebben aan eene overzetting, waarin onvertolkt zouden zijn gebleven de in het goed te keuren verdrag gebezigde uitdrukkingen die nog in geen woordenboek der Fransche taal voorkomen. Om zulke nieuwe wetenschappelijke uitdrukkingen goed weder te geven zijn nieuwe woorden noodig. Deze te vinden is naar mijn bescheiden meening een taak, waartoe niet een iegelijk zich in staat en bevoegd kan achten. Daarbij toch moet worden vermeden geweld aan te doen aan de regelen voor woordvorming die de taalgeleerden hebben opgespoord en vastgesteld.

Het is niet te voorzien dat zeer spoedig weer eene zoo moeilijke en uitvoerige vertaling noodig zal zijn Voor het geval echter dat, terwijl ik aan het hoofd van het Departement van Buitenlandsche Zaken sta, zulks andermaal het geval mocht wezen, zoude ik dankbaar gebruik kunnen maken van het verplichtend aanbod Uwer vereeniging, in dier voege dat ik gaarne van het Verbond eene ontwerp-vertaling zoude willen ontvangen.

De Minister van Buitenlandsche Zaken,

(w.g.) Van Tets van Goudriaan.

Dordrecht, Mei 1906.

Aan de Kamers van Koophandel en Fabrieken in Nederland.

Het vraagstuk der verlaging van briefport in het verkeer tusschen Nederland en zijn koloniën is opnieuw bij ons aan de orde gesteld.

Het was, meenen wij, in 1901 dat deze zaak 't laatst bij de Indische Regeering in onderzoek was, naar aanleiding van een voorstel door de Kamer van Koophandel en Nijverheid te Soerabaja gedaan tot het aanbrengen van verbeteringen in het postverkeer. Door den Directeur der Burgerlijke Openbare Werken in N.I. werden als een gevolg daarvan eenige beschouwingen en voorstellen aan het oordeel der Regeering onderworpen - opgenomen in de Javasche Courant van 13 September 1901 - waaraan wij het volgende ontleenen:

Wanneer het tarief voor brieven van Indië naar Nederland wordt verlaagd, moeten niet alleen ook de porto's voor briefkaarten worden verminderd, maar moet onvermijdelijk het tarief voor het binnenlandsch verkeer in Indië evenzeer worden gematigd, terwijl vermindering van drukwerkporto's dan niet zou kunnen uitblijven. Gelijkstellende de porto's voor brieven enz. van Indië naar Nederland met die voor het verkeer van Nederland met Indië en invoerende in Indië het Nederlandsch binnenlandsch port, zou, indien werd aangenomen dat in 1900 dat verlaagde porttarief ware ingevoerd, een derving aan inkomsten voor de schatkist zijn ondervonden, welke door den directeur der B.O.W. geraamd werd op f 650.000, - voor dat jaar. Wij brengen dit in herinnering omdat, den tegenwoordigen geldelijken toestand in Indië in aanmerking genomen, het vrij zeker niet van de Regeering kan worden verwacht, dat zij thans tot een algemeene verlaging van het porttarief zal overgaan, met de zeer onzekere kans, dat de daarvan te verwachten toeneming van het verkeer, die inkomstenderving binnen eenige jaren weer zal goed-

[p. 145]

maken. Daarvoor zullen tal van jaren moeten verloopen en de Regeering zal die winstderving over vele jaren niet kunnen missen.

Toch zullen de thans onevenredig hoog zijnde porto's verlaagd moeten worden; nu Engeland, Frankrijk en Duitschland het stuiversport tusschen het moederland en zijne koloniën voor jaren reeds hebben ingevoerd, zal het hooge porttarief tusschen Nederland en zijne koloniën, zal in verband daarmede het tarief voor het binnenlandsch verkeer in Indië, en zal ook het buitensporig hooge briefport van Indië naar het buitenland, onvermijdelijk moeten verlaagd worden.

Op grond van de hiervoor vermelde geldelijke overwegingen zal die verlaging echter geleidelijk moeten plaats hebben.

Op onzen weg zou het liggen den strijd aan te binden voor het verlagen van het porttarief tusschen Nederland en zijne koloniën; aan de Nederlandsch-Indische ingezetenen moet worden overgelaten op te komen voor een vermindering van het port in het binnenlandsch verkeer in Indië; zoolang dit laatste port echter niet verlaagd is, zal een strijd voor vermindering van het tarief tusschen Nederland en zijne koloniën te vergeefsch zijn.

Afgescheiden daarvan zal echter ook het tarief tusschen Indië en het buitenland verlaagd moeten worden, en de gelegenheid daarvoor is thans gunstig, nu op het Internationale Postcongres te Rome, de voorwaarden over de briefwisseling tusschen de landen, toegetreden tot de Internationale Postovereenkomst, juist aan eene herziening worden onderworpen, en dus ook voor Nederland en zijne koloniën nieuwe bepalingen zullen moeten worden vastgesteld.

Thans kost een brief van Indië naar het buitenland 25 cent, krachtens art. 5 van het Internationaal postreglement voor de landen der Algemeene Postvereeniging, waarin een vereenigingsport van 12½ cent is vastgesteld (par. 1) en een surtaxe tot een maximum van 12½ cent is toegelaten. (par. 2). De Indische Post heft dus voor de brieven naar het buitenland de maximum surtaxe. Dit tarief is buitensporig hoog en wordt in bijna geen enkelen staat meer geheven.

Eene verlaging van 25 tot 15 cent voor een enkelvoudigen brief, zou bij een postvervoer als in 1900 plaats had, een verlies van f 37500. - hebben gegeven. Bij de thans te verwachten algemeene wijziging van het eenheidsgewicht, als van het te betalen bedrag voor elk volgend gewicht, zou de winstderving stellig anders zijn, maar het genoemde bedrag geeft toch eenigen maatstaf aan, voor hetgeen de Staat bij verandering van het tarief in den aanvang zou moeten derven. Het bedrag is te overzien en als een eerste winstderving te overkomen; voor het begin eener geleidelijke algemeene verlaging schijnt een wijziging van het tarief met het buitenland dus wel in de eerste plaats in aanmerking te komen.

Daardoor opgewekt mag verwacht worden, dat de Indische ingezetenen en de Kamers van Koophandel in Indië den strijd voor hun binnenlandsch tarief zullen aangorden en daarna zouden wij met meer grond kunnen opkomen voor verlaging der porto's in het verkeer tusschen Nederland en Indië, eene zaak die geheel op onzen weg ligt.

Dit laatste is echter niet het geval waar het geldt verlaging der porto's in het verkeer tusschen Indië en het buitenland te bevorderen. Het ligt immers voor de hand, dat het hoofdzakelijk de handel in Indië is, die belang heeft bij verlaging van dit tarief.

De Indische handel is echter ook de Nederlandsche, en geen ander middel ziende om eene uitspraak van den handel uit te lokken, veroorloven wij ons deze zaak aan Uw oordeel te onderwerpen, overtuigd, dat U zult willen medewerken, om den Nederlandschen handel te bevrijden van een onevenredig hoog porttarief.

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond,

H.J. Kiewiet de Jonge,

Waarnemend Algemeen Voorzitter.

P.J. de Kanter,

Algemeen Secretaris.