Neerlandia. Jaargang 10

Verbetering van den Volkszang.

Voor de afdeeling Rotterdam van het Nederlandsch Onderwijzersgenootschap heeft de heer J. S.M. Havermans het vraagpunt behandeld: Wat kan er gedaan worden tot verbetering van den volkszang?

Om tot beantwoording dezer vraag te komen ging de spreker in de eerste plaats na, op welken hoogen trap de volkszang vroeger gestaan heeft en tot welk een laag peil hij is gedaald; vervolgens, welke oorzaken tot dat verval geleid hebben, om daarna te zien, wat er reeds gedaan is, om verbetering in den toestand te brengen, om ten slotte te komen, tot hetgeen er gedaan moet worden, om op dien weg voort te gaan en zoo mogelijk ons volkslied in zijn vroegere oude glorie te herstellen.

In het midden der 19de eeuw was het vooral Dr. J.P. Heye, die getracht heeft verbetering te brengen in den toestand van het volkslied, die ons volk verscheidene gedichten heeft geschonken, welke, door goede componisten getoonzet, zijn blijven leven onder onze natie.

In de laatste jaren hebben de oude Nederlandsche liederen en volkswijzen zich mogen verheugen in een groote belangstelling.

Een gevolg van deze belangstelling was het streven, om te trachten die liederen te doen herleven onder het volk. Verschillende uitgaven zijn daarvan het gevolg geweest, o.a. het Volksliederenboek van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen en een bundel oude Nederlandsche liederen van het Algemeen Nederlandsch Verbond.

Hebben deze pogingen vooral tot gevolg gehad het bijeenbrengen en verspreiden van materiaal, ook voor de zangkunst is in de laatste jaren veel gedaan door de uitgave van verschillende liedercantaten en liederbundels voor de scholen, en het werken van de Vereeniging tot verbetering van den volkszang te Amsterdam.

[p. 18]

Van het streven van laatstgenoemde vereeniging gaat een groote invloed ten goede uit op den kinderzang. Doch voor den volkszang moet meer gedaan worden. Er zijn reeds verschillende volksliederen die in de school geleerd kunnen worden. Om den zang ook onder de grooteren te verbreiden, werd er dezen winter een poging aangewend door het Algemeen Nederlandsch Verbond in navolging van hetgeen in vorige jaren in België is gedaan. De heer H. zou al deze afzonderlijke pogingen samengevoegd wenschen tot één groot en levenskrachtig geheel, waarbij de verschillende deelen elkander wederkeerig steunen.

Er dient nauwkeurig te worden nagegaan, wat er aan liederen nog onder het volk leeft, want ook in ons land zijn stellig liederen van vroeger overgebleven. Dan moeten gepaste volksliederen verspreid worden en daarvoor is in de eerste plaats noodig de hulp van de school. Dat op die wijze wat te bereiken valt, leert de geschiedenis van het oude Wilhelmus: vóór 25 jaar was dit lied zoo goed als onbekend en het is voornamelijk de school, die het weer gemaakt heeft tot nationaal eigendom.

Het werk van de school moet aangevuld worden op de wijze, zooals het A.N.V. dat met zijn oefeningsavonden doet en die beoogt liederen, die niet voor de school passen, onder de volwassenen te brengen.

Ook dient men zich te richten tot onze dichters, om hen te bewegen, zich weer meer eén te gevoelen met hun volk, opdat zij niet langer bij voorkeur gedichten maken, die uitsluitend te waardeeren zijn door de meest ontwikkelden, maar die begrepen en meegevoeld kunnen worden door allen. En dat is niet onmogelijk! Dan moeten zij echter niet langer bij uitsluiting de verfijnde gevoelens van hun dikwijls overgevoelige zielen uiten in een taal, die slechts door enkelen begrepen wordt, maar in hun gedichten bezingen algemeen menschelijke gevoelens in een taal, die iedereen begrijpen kan en die door haar eenvoud vooral niet minder schoon behoeft te zijn.

En als de dichters voorgaan, dan zullen de componisten van zelf volgen. Want als een lied goed gecomponeerd is, dan is het geheel in overeenstemming met het karakter van den tekst en waar de tekst door eenvoud en waarheid het hart van het volk weet te treffen, zal dit zeker ook het geval zijn met de melodie, die daarbij juist past.