Neerlandia. Jaargang 8

Allerlei.

Een Regeeringsdaad.

De Saksische regeering heeft, bij ambtelijke aanschrijving, een groot aantal bastaardwoorden in den ban gedaan en verduitscht; daartoe behooren o.a. aequivalent, departement, emballage, fiskaal, fonds, formulier. gratifikatie, inventaris, legitimitatie-bewijs, materiaal, meteorologisch, netto, premies, provisies, remuneratie, tantième en transitoir, verder een aantal bastaardwoorden die alleen in het Duitsch in zwang zijn.

Onze straatjeugd.

De heer L. Simons zal dezer dagen in Ons Huis te Amsterdam spreken over onze straatjeugd, en wel naar aanleiding van eenige stellingen. Oorsprong en voorwaarde van alle tucht zijn, volgens deze, eerbied en verantwoordelijkheidsgevoel; eerbied voor de persoonlijkheid, de menschheid en de gemeenschap. Wij Hollanders, komen moeilijk tot echten eerbied, tengevolge van aanleg en historisch beloop. Heil is te verwachten van de georganiseerde vakvereenigingen en de school.

Het is zeer te wenschen dat de heer Simons wil krijgt van zijn optreden. Gebrek aan tucht, in den zin waarin hij die bedoelt, is een weerzinwekkend en gevaarlijk verschijnsel bij ons volk, niet bij onze straatjeugd alleen.

De Stadsbibliotheek van Grand Rapids.

Ds. Henry Beets schrijft in De Standaard, verschijnend te Grand Rapids:

Het schijnt velen der Hollandsche ingezetenen van Grand Rapids onbekend te zijn, dat er in onze groote, nieuwe Stadsbibliotheek niet alleen Engelsche boeken zijn, maar ook Hollandsche.

Er zijn meer dan twaalfhonderd Nederlandsche boeken. En wel van allerlei aard om binnen gepaste grenzen aan onze burgerij ‘elck wat wils’ te verschaffen; boeken van schrijvers als: Andriessen en Brakel, Bosboom-Toussaint en Busken Huet, Bilderdijk en Conscience De Liefde en Louwerse, Cremer en Jonckbloet, Hooft en Holdijk - kortom voor jong en oud voor man en vrouw.

De heer Beets laat dan een lange lijst volgen van in September aangeschafte werken en wekt alle Nederlandsch-kennenden te Grand Rapids op een druk gebruik van de bibliotheek te maken.

Het Nederlandsch in Indië in de 17e eeuw.

Nu in den laatsten tijd de kwestie van het leeren der Ned. taal aan inlanders zoo op den voorgrond treedt, is het niet onaardig kennis te nemen van de maatregelen welke de Ind. Regeering in 1641 nam om de beoefening van het Nederlandsch in Indië aan te sporen.

In het Ned.-Indisch plakaatboek, uitgegeven door Mr. J.A. van der Chijs (dl. I, 1885, blz. 459) lezen wij onder bovenstaanden titel:

‘Door toedoen van slaven en slavinnen nam het gebruik der Portugesche taal te Batavia en op andere kantoren van de Compagnie zoozeer toe, dat de Regering voorzag, ‘deselve eyndelyck d' overhant nemen ende onse vaderlantse tale 't eenmaal onderdrucken zoude, dat om vele ende gewichtige polytycque consideratien soodanich niet en behoort.’

De Regering nam dientengevolge haré toevlucht tot de navolgende beperkende maatregelen:

1o. aan slaven was ‘in voortyden, tot onderscheyt’ verboden hoeden te dragen. Thans werd hun vergund hoeden en mutsen te dragen, indien zij de Ned. taal ‘redelyck verstaen ende spreecken’ konden, waarvan zij een schriftelijk bewijs, afgegeven door de Commissarissen voor huwelijksche zaken, moesten kunnen vertoonen. Anders werd hun hoed of muts verbeurd verklaard en zij zelve strengelyck gegeesseld;’

2o. aan slaven of slavinnen, toebehoorende aan Christen eigenaren, mogten geene vrij-brieven verleend worden, tenzij dezen ‘bescheyt’ hadden de Ned. taal redelijk te kunnen spreken;

3o. inlandsche vrouwen, ‘die onze Nederlantse tale niet redelyck verstaen ende spreecken,’ mogten niet trouwen met Nederlanderen;

4o. bij het ‘verkiesen der borgerlycke wacht’ (schutterij) moest er op gelet worden, ‘dat onder de Mardijkers geene g'eligeert en werden, als die matelijck Nederlantsch connen spreecken.’

(O. en W.)

Het Nederlandsch in de Kaapkolonie.

Als een bewijs, leerzaam in menig opzicht, hoe Ons Spreekuur te Stellenbosch werkt, volgt hier nog de Rooster van Werkzaamheden over de maanden Juli tot October 1904.

De inrichting der vergaderingen vindt men aangegeven in het Augustus-nummer van Neerlandia, blz. 113.

25 Juli. Poëzie van Beets: - De Conducteur, Roodkapjes Thuiskomst, Groothouden, De Damiaatjes, Coovert Oom, Blinde Elze.

Jantje, Stoomen, Zaansch Liedeken, Met zen achten, Het boertje van Heemstede, Jan Janszen.

Maartje van Schalkwijk, Guurtje, Het Portret, Vaders Vedeldeuntje, Wanneer de Kinderen groot zijn, Matrozen Lied.

1 Aug. Klikspaan - Studententypen: - Flanor, De Aflegger, Examen en Promotie.

5 Aug. Jaarlijksch Concert.

8 Aug. Willem Messchert: De Gouden bruiloft.

15 Aug. De Veer - Kerstvertellingen: - Neef de Makelaar, Neef de Oosterling.

22 Aug. Bogaers: - De Togt van Heemskerk naar Gibraltar,

29 Aug. Vrije Voordrachten.

5 Sept. Piet Paaltjens: - Liefdewraak, Des Zangers min, De Zelfmoordenaar, De Friesche Poëet, Jan van Zutphen's Afscheidsmaal, Drie Studentjes.

De Schoolmeester: - De Boterham en de Goudzoeker, De Kat.

12 Sept. Voordracht.

19 Sept. Geen Zitting.

26 Sept. Cremer: - Kruuzemuntje, Het Kriekende Kriekske, Deine Meu.

3 Oct. Geen zitting.

10 Oct. Van Lennep - Karakterschetsen: - Deodaat, Reinout, Madzy, uit de Roos van Dekama,

17 Oct. Algemeene Vergadering. Kiezing van Ambtenaren.

21 Oct. Officiëele sluiting.

Uit de oude doos.

Mededeeling van prof. J.E. Heeres te Leiden:

Geknipt uit de Resoluties der Staten-Generaal, 27 December 1624:

‘Ontfangen een missive van den Orateur (hier = gezant) Haga, geschreven te Constantinopelen den XVen Octobris lestleden ...., dat hij met dancksegginge aennemende d'eer die Haer Ho. Mo, bij haere brieven van den XXVen Januarij lestleden hem gedefereert hadden, om te Aleppo, Cyprus enne andere plaetsen van Levanten Consuls te mogen stellen, binnen Aleppo tot Consul over de Nederlantsche natie gestelt heeft Eduardo Kircham, Consul van de Engelsche natie aldaer...; waerop goetge vonden is te rescriberen. dat hij hadde behooren te stellen een Nederlander, ende dat hij tzelve alsnoch sal hebben te doen....’