Neerlandia. Jaargang 7

Nederland

Algemeene Vergadering van Groep Nederland, gehouden 23 Mei te Dordrecht.

Geen beter bewijs voor den toenemenden bloei van groep Nederland, dan deze algemeene vergadering, welke druk bezocht was en afgevaardigden uit verschillende oorden des lands had saamgebracht.

Vertegenwoordigd waren de afdeelingen: Amsterdam, Arnhem en omstreken, Dordrecht, Fivelingoo (Appingedam en Omstreken), 's-Gravenhage, Haarlem en Omstreken, Hoorn en Omstreken, Burgerafdeeling Leiden, Studentenafdeeling Leiden, Nijmegen en Omstreken, Oostelijk Flakkee, Rotterdam, Schiedam, Studentenafdeeling Utrecht.

Van het bestuur woonden de vergadering bij voorzitter, secretaris, penningmeester en de heeren Th. Nolen, Marc. Emants en Dr. H.J. Kiewiet de Jonge.

Bij aanvankelijke ontstentenis van den voorzitter opende laatstgenoemde te elf uur de bijeenkomst, er in zijn welkomstwoord op wijzende, dat het Verbond zich langzaam uit den nevel van algemeene beschouwingen begint vast te hechten aan daden. Er is iets tastbaars verkregen, dat ingrijpt in de belangen van den Nederlandschen Stam. Alles wijst er op dat men het Verbond begint te waardeeren. Vertegenwoordigers zijn dit jaar van verder dan ooit gekomen. Appingedam zou een prijs verdienen voor de verstkomende. De tegenwoordigheid der Leidsche Studenten bewijst, dat Jong Nederland begint mee te werken, moge het zijn om later onze taak over te nemen. Dat de Nederlandsche vrouw hier tot heden vertegenwoordigd was, wisten we, dat ze het blijft doen is een verblijdend verschijnsel. Zij toch moet het jonger geslacht leiden. Het A.N.V. blijkt inderdaad op den goeden weg; voedende bestanddeelen worden er van alle zijden aan toegevoegd. Met een opwekking om de zaden te zaaien voor gevoelens, die wij Nederlanders noodig hebben om onder de groote mogendheden onze onafhankelijkheid te behouden en allen aansporend om gezamenlijk te blijven

[p. 70]

vechten voor hetzelfde ideaal, eindigde Dr. Kiewiet de Jonge zijn hartelijk toegejuicht openingswoord.

Daarna bracht de groepssecretaris het volgend jaarverslag over 1902 uit:

Voor een land moge het gelukkig zijn als het geen geschiedenis heeft, voor een vereeniging is het een bewijs van gebrek aan leefkracht als de schrijver van het jaaroverzicht geen gebeurtenissen van belang heeft te boeken.
De eerste jaren was dit werkelijk het geval en het scheen wel of de groote verwachtingen bij de stichting gekoesterd op weinig of niets zouden uitloopen. Maar de jaren van voorbereiding, terreinverkenning en terreinbewerking, die van het Hoofdbestuur inzonderheid van den stichter en leider, Dr. H.J. Kiewiet de Jonge een groote krachtsinspanning vorderden en waarbij het niet zoo aanstonds op tastbare resultaten kon wijzen, zijn niet zonder nut geweest.
Uit alles toch blijkt, dat het uitgestrooide zaad begint op te schieten.
Moest het vorig jaarverslag van eenigen achteruitgang in ledental gewagen, verheugend en bemoedigend is het te kunnen melden, dat het in 1902 steeg van 1903 tot 2307. De lijst der Nieuwe Leden, die elke maand, dank zij de groote werkzaamheid van menig lid, vooral van damesleden, in Neerlandia een belangrijke plaats beslaat, zou doen vermoeden, dat de vermeerdering grooter had moeten zijn. Men vergete echter niet dat door sterfgevallen en bedanken altijd een vrij groot verlies wordt geleden, dat eerst moet worden ingehaald voordat van overwinst sprake kan zijn.
Intusschen wanneer Groep Nederland zoo blijft vooruitgaan, als waarvan dit jaarverslag de bewijzen mag bijbrengen, dan is haar toekomst verzekerd en zal de kracht die van haar, den hoofdstam, uitgaat ook de takken ten goede komen.
Daarvoor dient echter een nimmer rustende propaganda te worden gemaakt.
Een uitstekend middel daartoe bleek de inteekenkaart die in elk nummer van Neerlandia bestemd voor Nederland gelegd wordt. Zij zijn als zoovele postduiven, wier terugkomst te Dubbeldam steeds met verlangen wordt tegemoet gezien.
Het zenden van Neerlandia aan belangstellenden gedurende drie maanden ter kennismaking had wel eenig resultaat, maar kon toch meer opleveren.
Als gevolg van een besluit der Alg. Vergadering in Mei 1902 werd door ondergeteekende een ledenlijst voor Nederland samengesteld, een kostbaar, tijdroovend en ondankbaar werk, dat echter zijn nut heeft gehad en den leden een leiddraad werd voor het bewerken van niet-leden of het stichten eener afdeeling. Aan een honderdtal personen werd daartoe het ontwerp van een afdeelingsreglement toegezonden tegelijk met een aansporing om zich met leden uit hun omgeving tot een afdeeling te vereenigen. Daar de drie nieuwe afdeelingen Leidsche Studentenafd. Arnhem en omstreken en Fivelingoo, die het voorloopig gevolg van dezen maatregel zijn geweest eerst na 1 Jan. 1903 gesticht zijn, kan het volgend jaarverslag daar eerst melding van maken. Moge het aantal in dien tusschentijd zich sterk uitbreiden. Hier mag alvast met erkentelijkheid worden geboekt de verhoogde belangstelling onder de Leidsche en Utrechtsche Studenten, die in vrij grooten getale tot het Verbond toetraden, dank hij vooral de werkzaamheid der heeren A.B. Cohen Stuart en F.R. Coers. Minerva en de Vox, de beide studentenweekbladen geven daarvan herhaaldelijk bewijs.
Dat de Verbondsbeginselen onder de jongeren veldwinnen moet ten zeerste worden op prijs gesteld, want zij hebben de toekomst voor zich.

* _* *

Het Bestuur onderging eenige verandering. In de Alg. Verg. namen de heeren Mr. W. de Ridder als Penningmeester en Mr. H.J.M. Tijssens als Secr. ontslag en werden vervangen door de heeren P.J. de Kanter en C. van Son.

Een vacature ontstond door het overlijden van Mgr. Dr. H.J.A.M. Schaepman, onder-voorzitter van groep Nederland.

De Raad van Bijstand leed eenige gevoelige verliezen door het overlijden van: Jhr. Mr. T.A.J. van Asch van Wijk, Mr. C.J.E. Graaf van Bylandt, A.G.A. Baron Sloet tot Oldhuis en prof. Dr. B.J. Stokvis, terwijl aftraden Mgr. Dr. J.A.H.G. Jansen en de heer P.J. de Kanter. De laatste wegens zijn benoeming tot lid van het Hoofdbestuur. Daartegenover stond slechts de aanwinst van Mr. W. de Ridder, oud-lid van het Hoofdbestuur.

Als een bewijs der verhoogde krachtsinspanning van het Groepsbestuur kunnen de bijeenkomsten gelden, die 4 en 18 October met leden van den Raad van Bijstand uit verschillende oorden des lands te 's-Gravenhage werden gehouden. Gaarne had het Bestuur gezien, dat deze groep van invloedrijke mannen zich zelfstandig had gevormd met een eigen bestuur. Dit lukte wel is waar niet, maar het Groepsbestuur mocht toch op beide vergaderingen partij trekken van hun raad. Op deze vrij druk bezochte bijeenkomst werden de inrichting van het Verbond, de arbeidsverdeeling en de middelen om tot meerderen bloei te komen nog eens degelijk besproken. In het bijzonder werd van gedachten gewisseld over het bijeenbrengen van fondsen om de Boeren blijvend te helpen en het Hollandsch onderwijs in Z.-A. te steunen in zijn thans meer dan ooit moeilijken strijd.

Ernstige aandacht werd gewijd aan den toestand van ons gezantschap te Konstantinopel naar aanleiding der onthullingen van Dr. A. Coomans de Ruiter e.a. De groep trad in dezen handelend op door de Regeering en de Kamers de feiten onder de oogen te brengen.

Een der voornaamste besluiten, welke in de vergadering van 18 October genomen werden, was de benoeming eener commissie, bestaande uit de heeren Th. Nolen en Dr. W. van Everdingen te Rotterdam en ondergeteekende tot het bijeenbrengen van boeken voor het stichten van bibliotheken in Z.A. en overal elders, waar het Hollandsch element behoefte heeft aan Nederlandsche lectuur. Aan alle inrichtingen van onderwijs, afdeelingen van het A.N.N. en de Z.A.V. werd een rondschrijven gericht om steun te verleenen bij dit verzamelen. Het aanvankelijk resultaat heeft reeds de verwachtingen overtroffen en het denkbeeld doen opperen de commissie blijvend te vestigen. Van haar toch kan een groote kracht ten goede uitgaan doordat zij Neerland's taal en letterkunde tot in de verste oorden der wereld tracht te verspreiden.

Wat de beide heeren te Rotterdam, wien in hoofdzaak de leiding, briefwisseling, schifting, ordening en verzending is toevertrouwd en waarbij ze door eenige bereidwillige dames en heeren worden ter zijde gestaan, reeds tot stand brachten, niemand minder dan Dr. Mansvelt heeft daarvoor zijn grootsten eerbied betuigd.

* _* *

Tot het levendig houden van den Nederlandschen geest onder de Nederlanders zelven, zeker geen overbodige weelde, heeft het afgeloopen jaar ook meegewerkt de uitwisseling van sprekers tusschen Noord en Zuid. De kennismakingen op het Kortrijksch Congres hebben daartoe het hare bijgedragen. Mej. Dr. J. Aleida Nijland trad voor de Vlamingen op en sprak er over Vondel; zuiderbroeders als Pastoor Hugo Verriest en Prof. August Vermeylen togen naar het Noorden en hielden er voordrachten over Guido Gezelle en de nieuwe Vlaamsche Beweging, versterkten zoo de banden tusschen Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden en zullen ongetwijfeld hebben bijgedragen tot meer onderlinge waardeering en beter begrijpen van onze wederzijdsche taal- en stambelangen.

Het zal echter noodig zijn, dat een vast sprekerscorps voor Noord-Nederland wordt gevormd, omdat verschillende streken van ons land moeilijk zonder het gesproken woord te bewerken zijn en het ook gewenscht is op aanvraag een spreker aan de afdeelingen te zenden ten einde de gewekte belangstelling te onderhouden.

* _* *

De Algemeene Secretaris heeft in zijn Jaarverslag de verwachting uitgesproken, dat 1902 de kinderjaren van het Verbond zal afsluiten. De groepssecretaris van Nederland kan daarmede geheel meegaan. De kinderjaren zijn ook de leerjaren geweest.

Toen op de roepstem: Nederlanders in alle landen vereenigt U in een Verbond dat wars van partijschappen alle stamgenooten wil saambinden om Holland weer groot en krachtig te maken! geen duizenden toestroomden, maar slechts honderden toetraden heeft het Bestuur van groep Nederland zich afgevraagd of het langzaam doordringen der schijnbaar zoo van zelf sprekende beginselen niet deels aan de wijze van propageeren kon liggen. Van uit Dordrecht kon het gansche land op den duur niet bereikt worden. De afdeelingen behoorden een groot gedeelte van de zware taak van het Dagelijksch Bestuur te Dordrecht over te nemen en hebben daar dan ook reeds een begin mee gemaakt. Doordat nu ⅖ der bijdragen haar ten goede komt kunnen zij zich ook beter weren. Voorbij gezien mag echter niet worden, dat deze maatregel de financiën van het Hoofdbestuur geducht aantast. De Afdeelingen mogen dus het hare doen om door een

[p. 71]

sterke vermeerdering van het ledental het gemis der ⅖, aan de Alg. kas te vergoeden.

Dit is een opwekking, geen klacht. Want het zou ondankbaar zijn de meerdere werkzaamheid der Afdeelingen niet te erkennen. De meeste zonden in tegenstelling met vroeger haar jaarverslag in. Het volgende is er aan ontleend:

Amsterdam stelde een debat-avond in. Op den tweeden Maandag van elke maand (behalve in den zomer) komen de leden bijeen en leidt een hunner een onderwerp in. Als sprekers traden reeds op de heeren Prof. Te Winkel over Bastaardwoorden; D.B. van Urk over het onderwijs in Z.A. en Mr. P.W. de Koning over Nederland en Z.A. nà den oorlog. Het ledental der Afd. bleef stijgend.

Dordrecht behoort tot de Afdeelingen, die in 1902 geen geschiedenis hadden. Haar ledental bleef op dezelfde hoogte. Zoolang de bijdrage van de Alg. kas niet was ontvangen, onthield ze zich van werkzaamheden. Tegen het einde van het jaar zijn besprekingen gevoerd, die tot uitbreiding en wijziging van het bestuur hebben geleid. Moge deze ook een krachtiger werkzaamheid der afdeeling ten gevolge hebben. Zij is dat verplicht aan haren oorsprong.

's-Gravenhage. Het ledental steeg aanzienlijk. Het bestuur onderging eenige verandering. De geldmiddelen staan er goed bij, dank zij de uitkeering der ⅖. In de eerste bijeenkomst die het bestuur, na den zomer van 1902, had kwam ten gevolge van den gunstigen toestand der kas de vraag ter sprake of daarvan een voor de leden aangenaam en tevens aan de belangen van het Verbond bevorderlijk gebruik zou kunnen worden gemaakt.

Naar aanleiding van de bekende voorstellen van den heer Emants, betreffende het misbruik van vreemde woorden, werd toen besloten, dezen bekwamen letterkundige uit te noodigen, zijne denkbeelden in den vorm van stellingen voor de leden en hunne dames toe te lichten en te verdedigen. Een van den heer Dr. H. Blink en anderen ingekomen voorstel om de afdeeling zich te doen uitspreken ten gunste van de vereenvoudiging der schrijftaal deed verder besluiten ook den heer Blink te verzoeken als toelichter en verdediger van de door hem voorgestane meening op te treden. Behalve deze werkzaamheid op het gebied der moedertaal beijverde het afdeelingsbestuur zich nog ten nutte van de stamverwanten in Z.-A. door een werkzaam aandeel te nemen in de 21 Oct. gehouden inzameling van gelden voor de slachtoffers van den oorlog in Z.-A. Het bestuur vleit zich met de hoop ook in het nieuw ingetreden jaar gelegenheid te zullen vinden de belangen van het Verbond en van de Afdeeling te bevorderen en in steeds wijder kring de aandacht te wekken, die doel en streven van het A.N.V. verdienen.

Haarlem en Omstreken hield in de eerste plaats een kunstavond; voordrachten van de dames Möllinger en Wichers, afgewisseld door zang, alles Nederlandsche kunst, Veel belangstelling werd getoond op den avond toen Jhr. Graafland in het Brongebouw optrad met een gloedvolle beschrijving van den Atjeh-Oorlog. Ondanks de lage toegangsprijzen had deze avond een batig saldo. Hij heeft ook aan de Haarlemmers bewezen, dat het A.N.V., zooals velen verkeerdelijk meenen, zich niet alleen bepaalt tot de Ned. Taal, maar ook de belangen van den Nederlandschen Stam in alle landen omvat. Dit laatste kan ook nog blijken uit de herhaalde door bijzondere omstandigheden mislukte pogingen om Prof. Mr. J.E. Heeres als spreker te krijgen, het zij over een brok Indische Geschiedenis, hetzij over den verkoop van de Kaapkolonie. Ook kon diens voorstel om een vijftal lezingen te houden bijwijze van University extension’ niet doorgaan. De verhoogde werkzaamheid der Afdeeling had ten gevolge dat het Bestuur werd uitgebreid. Dr. J.B. Schepers, de Secretaris, vertegenwoordigde de Afdeeling bij het Jubileum van Orelio.

Nog hield de afd. een bijeenkomst waarop de heer Poutsma een schilderachtig, opgewekt verhaal gaf van zijn omzwervingen met de ambulance van Chr. de Wet en ook deze avond was een succes. Na aftrek der onkosten kon f133 voor Boerendoeleinden worden afgestaan. Aan het Hoofdbestuur werd door het Afd. bestuur een motie ingediend, waarin werd aangedrongen op krachtig handelen in zake onderwijs in Z.A. in samenwerking met het Chr. N.B. Hulpfonds en de N.Z.A.V. Den Secretaris, Dr. J.B. Schepers, die zich door drukker bezigheden in zijn betrekking genoodzaakt zag af te treden en vervangen werd door Mr. H.P. 't Hooft, zij hier een woord van hulde gebracht voor de diensten aan het Verbond en de Afdeeling bewezen. Van zijn onverzwakte sympathie mag het Verbond zich verzekerd houden.

Hoorn en omstreken deed in 1902 niet anders dan met gering succes propaganda maken. Zij verleende hare medewerking bij het inzamelen van gelden voor het N.B.C. Voor het houden van openbare vergaderingen met sprekers was de afdeelingskas onvoldoende toegerust en de lust gewoonlijk te gering.

Nijmegen gaf naar buiten niet veel teekenen van leven. Er werd één ledenvergadering gehouden in Febr. In deze bijeenkomst trad Dr. H.J. Kiewiet de Jonge als spreker op. In een welspredende rede wekte hij de aanwezigen op tot verhoogde werkkracht ten bate van het A.N.V. Muziek en zang brachten een aangename afwisseling. Het ledental der afdeeling ging niet achteruit. In het bestuur kwam geen verandering.

Oostelijk Flakkee. Het jaar was nietgunstig. Het ledental verminderde met één. De afd. zond geen afgevaardigde naar de Alg. Verg. in Mei omdat niemand zich beschikbaar stelde. In December werd er een buitengewone ledenvergadering belegd, waartoe ook niet-leden werden uitgenoodigd. De heer Habig, lid der Afd. sprak over het Verbond en het streven der Ver. tot Vereenvoudiging onzer schrijftaal. Daar de leden dezer Afd. ver uiteen wonen en er op Flakkee meest van rijtuigen moet worden gebruik gemaakt is het verklaarbaar dat de vergaderingen slecht bezocht worden. Het bestuur komt daaraan zooveel mogelijk tegemoet door de verg. beurtelings in de verschillende gemeenten tot de Afd. behoorend te doen plaats hebben.

Rotterdam ging zeer goed vooruit. Het ledental werd meer dan verdubbeld, steeg van 99 tot 204. Biljetten in Juni door den Secretaris rondgezonden aan alle leden om hen op te wekken hun jaarlijksche bijdrage te verhoogen, vooral zoo ze volgens de oude bepaling nog f1.50 betaalden, hadden bij menigeen het gewenschte gevolg. Een paar maal heeft de afd. naar buiten van zich doen spreken. Toen de Generaals den 19den Augustus in Rotterdam het eerst den voet op Nederlandschen bodem zetten nam ook het A.N.V. deel aan de ontvangst en bij hun bezoek aan Rotterdam den 22sten Sept. behoorden wederom leden van het Afd. bestuur tot hun gastheeren. De Afd. hield mede inzameling voor het Gen. B. Hulpfonds en heeft de leiding der boekeninzameling, die beloofd schitterende resultaten op te leveren. Een commissie werd benoemd om een plan op te maken voor een gezelligen avond den leden aan te bieden. Mej. Dr. Moquette nam met prijzenswaardige bereidwilligheid en grooten ijver het secretaris-penningmeesterschap waar na het vertrek van den secretaris en het bedanken van den penningmeester.

Schiedam heeft weinig te melden. De Afd. hield met de plaatselijke afd. van de N.Z.A.V. een gemeenschappelijke bijeenkomst, waarin de heeren Slegtkamp en Mol hunne ondervindingen gedurende den oorlog meedeelden. Het aantal leden bleef gelijk. Dr. Engels werd door vertrek naar elders als secretaris vervangen door Dr. K. Heeringa.

Dat van de Afd. Leerdam en omstreken geen jaarverslag werd ontvangen is ongetwijfeld een gevolg van het overlijden van haar secretaris, den heer Dr. C.H. Moll. Een waardeerend woord ter zijner nagedachtenis vinde hier een plaats. Hij was een ijverig voorstander van het A.N.V. en hem danken we het dat een stadje als Leerdam een beschamend voorbeeld geeft aan zooveel grootere plaatsen in ons land, hoe het geloof van enkelen in de grootsche zaak die wij voorstaan, vaak beslist over de belangstelling in hun kring.

En hiermede, dames en heeren, is het zakelijk verslag ten einde.

Er zijn in 1902 ontegenzeggelijk voordeelen behaald, maar we mogen daarmede niet tevreden zijn. Hier, in het stamgebied van Groot-Nederland, waar het openlijk partij kiezen voor een bewust Nederlanderschap geen gevaren met zich brengt moest ieder zich geroepen gevoelen toe te treden tot een Verbond, dat geen eigenbelang van zekere groepen burgers, maar het heil van heel den Nederlandschen stam beoogt.

Wel treedt in een stamstreek als België de strijd om het rasbestaan sterker op den voorgrond, maar het is niet waar wat door de lauwen en zelfgenoegzamen en ideaalloozen beweerd wordt, dat we in Nederland geen taalstrijd zouden te voeren hebben, geen strijd ook voor behoud en versterking van stam en volk. Wij moeten ons in deze tijden, gedachtig aan de leus van ons wapen, meer dan ooit handhaven. De oogen der Nederlanders buiten onze grenzen zijn op ons gericht of moeten wij dwingen zich op ons te richten en het zal veel van onze waardige houding, van ons zelfbewust optreden, van ons eendrachtig handelen afhangen, of de Nederlanders in den vreemde den drang zullen voelen zich bij ons aan te sluiten en het Vaderland trouw te blijven.

Laat ieder onzer dan, in afdeeling en eigen kring, blijven arbeiden aan het wakkerschudden van dommelende Nederlanders, aan de verbreiding der Verbondsbeginselen en aan het krachtiger maken van groep Nederland, den hoofdstam van het Algemeen Nederlandsch Verbond.

Slot volgt.