Neerlandia. Jaargang 3

[p. 1]

November 1899.

Nederlandsche Hoogeschool.

Studentencongres.

Als men zelf weet wat vruchten congressen in 't algemeen voortbrengen, dan zal men wellicht verbaasd opzien, zoo ik hier spreek van een welgeslaagd.

De Vlaamschgezinde studenten der Belgische Hoogescholen hebben te Gent, tijdens de verlofdagen van Allerheiligen goed werk verricht: een beteekenisvolle betooging ingericht tot bekoming eener Nederlandsche Hoogeschool.

In menige herinnering zal dit congres nog lang blijven hangen, als een blijk van heropbeuring van een doodgewaand volk.

Woensdag, 1 Nov., werd in de ruime Zaal der Notarissen het Studentencongres geopend, hetwelk de studenten beloofd hadden te zullen houden op het laatste Nederlandsch congres.

Het voorzitterschap werd door de heeren Claeys en Oscar Dumon waargenomen.

Een honderdtal studenten van Gent, Leuven, Brussel en Antwerpen verdrongen zich in de schoone zaal. Daarenboven bemerkten we onder de aanwezigen verscheidene hoogleeraren der Gentsche Hoogeschool: Prof. Paul Fredericq, prof. J. Mac Leod, prof. Dr. Boucqué, prof. J. Obrie, alsook de heeren T'Sjoen, Dr. Aug. Vermeylen, De Swarte, Emiel De Veen, van Brussel, en meer anderen.

Na eenige verwelkomende woorden door een der voorzitters van het inrichtingscomiteit uitgesproken, werden achtereenvolgens de volgende punten behandeld: 1^o H. Balieus (Gent) Nut en doel eener Hoogeschool; noodzakelijkheid der inrichting eener Nederlandsche Universiteit.

2^o G. Lefevre (Gent). Nut en doel eener Vlaamsche Hoogeschool.

3^o C. De Bruyker (Gent). Onze taalwetten en de Vlaamsche Hoogeschool.

4^o L. Dosfel (Leuven). Nut en mogelijkheid der vervlaamsching voor de faculteiten der Rechten en Wijsbegeerte.

5^o J. Gevaerts (Leuven). Zelfde onderwerp voor de faculteiten der Geneeskunde.

Deze verhandelingen, die met veel aandacht werden aangehoord, oogstten luide en welverdiende toejuichingen in.

De heer Dosfel van Leuven, had zich nochtans eens vergist: niet wetende dat de Aardrijkskunde aan de Gentsche Hoogeschool in 't Fransch wordt gedoceerd op dit oogenblik in plaats van in het Nederlandsch, zooals de wet het voorschrijft, had hij gezegd, dat niets aan dien toestand voor dat vak te veranderen was. Hij werd daarop terechtgewezen door den heer Lefevre (Gent), die tot groot pleizier van de menigte, maar tevens tot schande van den professor en zijne aanhangers, aan de vergadering bekend maakte, dat de leeraar in een soort Koeterwaalsch zijne lessen, die niemand maar verstaan kon, was begonnen. Daarom verzochten de leerlingen hem maar liever in 't Fransch voort te gaan, hetgeen hij dan ook gretig deed en dit jaar nog doet.

De heer Jan Wannijn (Gent) stelde voor eene inschrijving te openen, ten einde aan dien leeraar het middel te verschaffen, bijzondere lessen in het Nederlandsch te nemen, om zich tot het vervullen van zijn plicht te bekwamen. Het voorstel verschafte veel pleizier.

De heer Fornier (Gent), meende, dat men veeleer aan den minister zou moeten vragen, dat deze professor zou gedwongen worden zich in het Nederlandsch voldoende te bekwamen, aangezien die taal als voertaal gebruikt werd en moet worden gebruikt.

Nooit of nergens werd er op een congres (en hier nog wel een studentencongres!), door menschen van uiteenloopende politieke overtuiging, kalmer en wetenschappelijker geredeneerd, het voor en tegen van gewichtige paedagogische vraagstukken rijpelijker besproken; zelden zag men meer eensgezindheid heerschen tusschen leden van verschillende opinie.

Prof. Mac Leod (Gent) treedt dan als spreker op, om op de uitgebreidheid van ons taalgebied vooral in Noord-Amerika en Zuid-Afrika te wijzen.

Hierna deelt spreker mee, dat hij sedert tien jaar, een vrijen Nederlandschen cursus over zijn vak geeft, in den beginne door 25 ten honderd der studenten gevolgd thans na tien jaar volharding, door 40 op de 45 ingeschreven studenten der faculteit. Hij besloot zijne rede met de aandacht te vestigen op de prachtige tentoonstelling van Nederlandsche wetenschappelijke werken (door den Nederlandschen Boekhandel van Antwerpen ingericht). ‘Ieder student,’ zegt hij, moet nu zelf het voorbeeld geven en zijn vak in 't Nederlandsch gaan bestudeeren. Niemand mag het Congres verlaten zonder een boek onder den arm.’ Deze toespraak door een man die de zaak con amore sedert lang verdedigt, bekwaam algemeenen bijval.

Na prof Mac Leod, neemt de voorzitter Dumon het woord om het een en ander te zeggen over: Grieven en de Vlaamsche hoogeschool.

Prof. Paul Fredericq brengt hulde aan den ernst en de degelijkheid waarmee de verhandelingen waren opgesteld. Schitterende getuigen voor dit congres zullen zij zijn en blijven wanneer ze in druk zullen verschenen zijn. Onze Nederlandsche beschaving, zegt hij verder, is veel te weinig bekend; buiten enkele uitzonderingen, zijn de studenten daar in 't geheel niet ingewijd. Hij stelde zich met zijn collega Mac Leod ter beschikking der Gentsche studenten, om een studiekring op te richten, waardoor men een ruimeren blik in de Nederlandsche tijdschriften, boeken, enz. zou krijgen en zoo doende die werken zou leeren kennen en waardeeren. Hij sloot zijne kleine redevoering met een welverdiende hulde te brengen aan dat kleine volkje in Zuid-Afrika, onze Nederlandsche stambroeders, die niet terugdeinzen als het er op aan komt hun recht te handhaven en te verdedigen. Hij stelde dan ook voor, eene omhaling te doen ten voordeele van het Transvaalfonds, voorstel welk met daverende toejuichingen werd aangenomen en ten uitvoer gebracht.

De studenten waren dien morgen zoo ernstig te

[p. 2]

werk gegaan, dat zij het Concert door hen op den Kouter ingericht, niet konden bijwonen. s' Namiddags had, in de groote zaal van den Skating-Rink een

Meeting

plaats, waar de leden van de beruchte Association flamande etc. op uitgenoodigd waren. De eenige verdediging van hun gedachten welke ze beproefd hebben heeft daarin bestaan, dat ze gefloten hebben toen de student. voorzitter van het congres, het woord nam.

De uitdrijving van een zestal dronken gemaakte werklieden, die achter in de zaal laai maakten, herstelde de rust, welke de vulgarisateurs hadden willen verstooren.

De meeting werd door een krachtige redevoering van den heer Alberic De Swarte (Brussel), sprekende namens de socialisten, geopend. Hij deed goed uitkomen dat de Vlaamsche Beweging een echt demokratische zaak is, en hij bezwoer de Gentsche socialisten hunne oogen te openen om in te zien dat de vervlaamsching der Hoogeschool evenzoo een volkskwestie is. Verscheidene malen werd hij door handgeklap onderbroken.

De heer Berragan (Gent) treedt daarna als spreker op en wijdt uit over het zuiver algemeen stemrecht en de zoogezegde ontvolking van het Gentsch Athenaeum, tengevolge der toepassing van de taalwet.

Na eene opmerking vanwege den voorzitter, waarin hij de vergadering bekend maakt, dat politieke punten niet mogen behandeld worden, verklaart de heer Frans Vanden Weghe (Oostende), dat indien Gent van de Vlaamsche hoogeschool niet weten wilde, men ze te Antwerpen of te Brugge zou oprichten. We moeten en zullen ze hebben, zegt hij.

De heer Hector Planquaert (Gent) toonde de noodzakelijkheid aan eener Vlaamsche hoogeschool, door op de voorbeelden van Engeland en Duitschland te wijzen, waar de volkspers zooveel hooger staat dan in ons verachterd Vlaanderen. Hij besluit zijne redevoering, met den wensch dat ook de geest van opoffering in de leidende standen aangekweekt zou worden.

De onvermoeide Reinhard (Brussel) handelde eerst over allerlei Vlaamsche grieven. Hij stelde daarna voor, dat het Davidsfonds en het Willemsfouds de uitgaven hunner volksboeken zouden staken en hunne gelden besteden aan het verleenen van studiebeurzen, om Vlaamsche studenten naar de Noord-Nederlandsche hoogescholen te zenden, zoolang men ons eene Vlaamsche hoogeschool weigert.

De heer Jan Wannijn (Gent), die in 't geheel niet het inzicht had het woord te voeren, antwoordt op hetgeen door den heer Berragan gezegd werd, dat het Gentsch Athenaeum geenszins ontvolkt is, maar integendeel meer leerlingen telt dan verleden jaar, niettegenstaande de stichting van het Institut Rachez. Hij stelde de achterbaksche handelwijze van de Association etc., in een beter licht en besprak daarna den plakbrief door diezelfde vereeniging op de muren der stad geplakt, waarin gezegd wordt, dat de Antwerpenaars eerst het Handelsinstituut hunner stad zouden moeten vervlaamschen, vooraleer naar Gent te komen, om zich met de vervlaamsching der hoogeschool te bemoeien. Spreker toonde aan, dat het bovengenoemd gesticht reeds ten deele vervlaamscht is, dat de leerlingen de noodzakelijkheid ingezien hadden onze moedertaal in ruimere maat te beoefenen, en te dien einde eene vergadering hadden belegd, waarin over dit punt breedvoerig gesproken is geworden Zij hadden eene vraag ingestuurd om meer uren les in het Nederlandsch te hebben. Dat de Gentsche hoogeschool tot spijt van wie 't benijdt, vervlaamscht zal worden, staat vast.

De heer Heuvelmans (Antwerpen, volksvertegenwoordiger, herinnerde er aan hoe minister Schollaert hem vóór eenige maanden droogjes in de Kamer had afgescheept met allerlei drogredenen, toen hij hem ondervraagde over de vervlaamsching der Gentsche hoogeschool. Warm voorstander dier rechtvaardige en noodige hervorming, beloofde hij, er zijne zaak in de Kamer van te maken.

Burgemeester Jan Van Ryswyck, die in de onmogelijkheid was, de meeting bij te wonen, had een telegraam gezonden, waarin hij zich verontschuldigde aan de publieke vergadering geen deel te kunnen nemen, maar zijne warme sympathie voor de zaak betuigde.

Nog spreekt de heer Berragan en verklaart, dat men hem niet mag aanzien als tegenspreker en dat hij even Vlaamschgezind is als wie ook.

Daarna, na hulde en dank aan de vergadering gebracht te hebben, waar zooveel geestdrift geheerscht had, werd de meeting gesloten.

De werkzaamheden voor den eersten dag gedaan zijnde, trokken een honderdtal studenten, gevolgd door menig aanhoorder der redevoeringen, de voornaamste straten der stad, waarna zij zich naar de gezellige bijeenkomst in de Zaal der Notariseen spoedden. Menig lied werd in die vergadering gezongen, waar gezelligheid en geestdrift gepaard gingen.

Tweede zitting van het Congres.

Even ernstig en belangwekkend als de eerste was de volgende dag de tweede zitting van het Congres in de Notariszaal; de Hoogleeraars Mac Leod, Boucqué en Obrie, alsmede de meeste belangstellenden van den vorigen dag, woonden haar bij.

De vergadering hoort nogmaals zaakrijke verhandelingen voordragen en bespreken.

Na een korte rede door den heer Hansen (Gent) over allerlei grieven, komt de heer C. De Bruycker aan het woord. Hij bracht een welverdiende hulde aan professor Mac Leod, den moedigen voorvechter der Vlaamsche Hoogeschool. De vraag tot het indienen eener petitie bij de Kamer der Volksvertegenwoordigers wordt lang besproken. Na die gedachtenwisseling, waaraan de afgevaardigde studenten van Leuven deelnemen, besluit men eerst en vooral het terrein in de verschillende hoogescholen voor te bereiden; vervolgens zou Gent een referendum inrichten, maar op deze wijze, dat slechts één student in ieder studiejaar belast worde met de taak de handteekeningen in te zamelen, terwijl in de andere Universiteiten krachtdadig zou gewerkt worden, om een zeker getal toetredingen te verzekeren.

Twijfel door den Voorzitter geopperd, aangaande het resultaat van zulke propaganda te Leuven, wordt door de afgevaardigden van Leuven krachtig tegengesproken.

Er wordt besloten, dat van nu af de kwestie der Vlaamsche Hoogeschool in alle Vlaamsche dagbladen en in de studenten-tijdschriften in hare bijzonderheden zal worden besproken.

De vraag of men tot het bekomen eener Vlaamsche Hoogeschool, een wet moest trachten te bekomen of enkel een ministeriëel besluit wordt door de hoogleeraars Boucqué en Mac Leod, alsook door verscheidene studenten onderzocht. Men kwam tot geen uitslag, en men liet voor nader onderzoek dit punt, onbetwist. Men verzond het naar het Vlaamsch juridisch congres, dat eerlang zal gehouden worden, om het oordeel der Vlaamschgezinde rechtsgeleerde daarover in te winnen.

University Extension is het onderwerp dat de heer Lodewijckx (Gent) behandelt, hetwelk hem in de gelegenheid stelt het grondig verschil te doen kennen tusschen het universitair ouderwijs voor de studenten en dat voor het volk; in zijne rede houdt hij die twee punten goed uiteen; het eerste onderricht, zegt hij, moet mannen vormen, die zelf wetenschappelijk werk kunnen leveren, het andere daarentegen moet de vrucht, het laatste resultaat zijn van het wetenschappelijk onderzoek.

Prof. Mac Leod, vult die rede door een paar woorden aan, waardoor hij betoogt dat er ook meer gevergd wordt van den hoogleeraar als spreker tot het volk, daar het er op aankomt wetenschap in populairen vorm aan den man te vormen.

De bespreking over de aanleiding tot een woordenwisseling, waar studenten van verschillende gezindheid aan deel nemen; nochtans was die kleine wrijving zoo bezadigd en de opmerkingen der heeren Reychler (Gent) en Mac Leod waren zoo onwederlegbaar, dat men het ook hierin eens werd, namelijk, de katholieken verzekerden hunnen steun tot verspreiding der onzijdige University Extension niet alleen in Gent, maar ook in Antwerpen en Leuven.

Nog wordt het reeds den vorigen dag besproken feit, dat de heer professor in de aardrijkskunde, tegen het ministeriëel besluit in, zijn leergang in het Fransch doceert, te berde gebracht. Men verzocht het bestuur de aandacht van den heer minister daarop te vestigen, ten einde dat misbruik te doen ophouden.

Het stichten van een Algemeenen Bond van al de Vlaamsche Studentengenootschappen, om des te krachtiger te kunnen optreden in het belang der Vlaamsche Hoogeschool, werd, bij afwezigheid van den inleidenden spreker, tot een volgend congres verschoven.

Op dit oogenblik verlaat prof. Mac Leod de zaal. Al de aanwezigen staan op en brengen een welverdiende hulde aan den moedigen flamingant.

Daarna sprak nog de heer Speliers (Leuven) over de middelen, die moeten aangewend worden om aan de Vlaamsche studenten de Nederlandsche wetenschappelijke taal te leeren kennen en gebruiken.

Verder werden nog de volgende besluiten genomen:

1^o Bedankingsbrieven zullen gezonden worden aan burgemeester Buls, volksvertegenwoordiger Heuvelmans en prof. Mac Leod.

2^o Bij de Nederlandsche boekhandelaars zal aangedrongen worden, opdat zij hunne catalogussen van wetenschappelijke werken in Vlaanderen meer zouden verspreiden.

3^o Een bestendig comiteit zal gevormd worden om een jaarlijksch studentencongres te Gent over de vervlaamsching der Gentsche hoogeschool bijeen te roepen.

4^o Twee verzoekschriften zullen aan de Kamers gezonden worden, het eene uitgaande van de studenten, het andere van alle belangstellenden in Vlaanderen.

5^o In alle kringen van het Vlaamsche volk, zal door middel van voordrachten, vlugschriften, enz., propaganda gemaakt worden ten voordeele der vervlaamsching der Gentsche hoogeschool.

Daarmede waren de werkzaamheden van het eerste studentencongres afgeloopen. 's Namiddags vereenigden zich een aantal studenten op een democratisch banket.

_**_*

De tijd van sluimeren is voorbij: de studenten hebben nu ook een blijk gegeven van wilskrachtig en tevens bedaard handelen; zij zullen voortgaan, dat hebben ze gezworen, met stijgende kracht en nooit verzwakkenden moed.

A.H.