Neerlandia. Jaargang 3

[p. 1]

September 1899.

Emanuel Hiel.

Voor Neerlandia werd mij een levensbeschrijving van Emanuel Hiel gevraagd. In Onze Dichters van Coopman en De la Montagne tref ik, voor een gedeelte van 's Mans leven, zulke nauwkeurige nota's dat het nutteloos werk ware hier tot omschrijving mijn toevlucht te nemen.

Ziehier die aanteekeningen:

‘De Dichter werd geboren, den 30ⁿ Mei 1834, te St-Gillis, bij Dendermonde, ontving zijn eerste lager onderwijs in het Denderstadje, en nam, nog jong zijnde, ijverig deel aan de redactie van de Gazette van Dendermonde, waarvan zijn vriend, Emiel Ducaju, destijds uitgever was. Daarin beproefde en ontwikkelde hij zijne jeugdige krachten. Hij schreef en vertaalde dan vele liederen.

Na eenigen tijd in Dendermonde als fabrieksbestuurder werkzaam geweest te zijn, en vruchteloos beproefd te hebben aldaar eenen Nederlandschen boekhandel recht te houden, werd hij tolbeambte, te Brussel, en kwam, daarna in het Vlaamsch bureel bij het Ministerie van Binnenlandsche Zaken.

In 1867, werd hij tot leeraar in de Nederlandsche Voordracht aan de Koninklijke Muziekschool te Brussel, en, daarbij, in 1869 tot bibliothecaris-boekhouder van het Koninklijk Nijverheids-museum benoemd.

In 1856, verschenen: Eenige galmen bij de vijfen-twintigste verjaring van 's Konings bekroning; in 1859: Looverkens bij onze stambroeders de Hoogduitschers geplukt; in 1860: Herinnering aan Prudens Van Duyse, zijn stadgenoot en vriend. De hierop volgende jaren tellen onder de vruchtbaarste. Hij schreef: Nieuwe Liederen, Gent, 1861; Gedichten, Gent, 1863; De Kwijtbrief (tooneelspel naar het Fransch), Gent, 1864; Ella, lustspel in één bedrijf, Antwerpen, 1864; Hedwig, lustspel in één bedrijf, naar het Hoogduitsch, Gent, 1864; dit jaar werd zijne cantate: De Wind, die terecht als een meesterstuk van lyrische poëzie beschouwd wordt, door het Staatsbestuur bekroond.

Met Peter Benoit schreef hij: Lucifer, De Schelde, Prometheus, drie oratorio's, die, bij hunne uitvoering, in de verfranschte hoofdstad, te Antwerpen en te Gent, eenen ongemeenen bijval verwierven, den naam van componist en dichter op aller lippen brachten, en veel bijdroegen tot de beoefening der Vlaamsche muziek

Vervolgens zagen het licht: Isa, drama in 3 bedrijven (muziek van P Benoit), Antwerpen, 1865; Fornarina, monodrama, (naar het Hoogduitsch van



Frans Kügler) Dendermonde, 1867; Gedichten, Guldens-Editie, Arnhem, 1868; Aboe-Hasjan, gedicht van Hiemer, voor het tooneel vrij omgewerkt, Antwerpen, 1869; Psalmen, Zangen en Oratorio's, Antwerpen, 1870; De Liefde in het Leven, Antwerpen, 1871, (muziek van P. Benoit); Dora, naar het Engelsch van Tennyson, Antwerpen, 1873.

In 1874 verschenen zijne Gedichten, bij Brockhaus, te Leipzig; Breydel en De Coninck werd uitgegeven in 1876; Bloemardinne, in 1877; Kinderliederen, in 1879, terwijl maandelijks en wekelijks gedichten en liederen 't licht zagen in talrijke weekbladen en tijdschriften, onder den titel: Historische Koren en Liederen, De Waarheid in het Leven, Werkmansliederen, enz

Verschillende van Hiel's gedichten werden in het Hoogduitsch en in het Fransch vertaald.

Getrouw aan zijne stelling: De Poëzie dient vooral gezongen te worden, heeft hij bijzonderlijk en met blijkbare voorliefde ter muzikale compositie geschreven.

De gave der rhythmen is de eigenaardige karaktertrek van Hiel's poëzie. Dit heeft dan ook de meeste onzer Zuidnederlandsche toondichters aangespoord zijne medewerking te verwerven.

In 1879 werd hij lid van den Gemeenteraad te Schaarbeek-Brussel, waarin hij de Vlaamsche belangen vertegenwoordigde.

In 1867, werd hem door het toenmalig Brusselsch Kunst-Genootschap waarvan hij voorzitter was, en bij gelegenheid zijner benoeming tot Ridder der Leopoldsorde. zijn bronzen borstbeeld aangeboden. Dit gewrocht was het werk van den Gentschen beeldhouwer Paul De Vigne.’

Tot daar Onze Dichters

Bij die aanteekeningen, strekkend tot 1880, dient gevoegd:

Hiel leverde nog, - van '80 tot '99 - in boekwerken of in tijdschriften: Jacoba van Beicren, Zeemansliederen, Monodrama's, Durmeliederen, Spreuken en Opschriften, Lentesymphonie, Wintersymphonic, Vlaamsche Herberg, Vrijheidshymne, Hymne aan de Schoonheid, Liederen voor ons Volk, Twee Lofgezangen;

Gaf uit, met medewerking van voorname letterkunkundigen: Nederduitsch Tijdschrift (jaargangen 1867 en '68); en schreef artikels in tal van tijdschriften en dagbladen.

In handschrift laat hij na: Zannekin (onafgewerkt), Lùise van Pruisen (onafgewerkt); verder: vier tot vijf bundels gedichten van allerlei aard.

Zijn Lucifer werd te Parijs in 't Fransch, en te Londen in 't Engelsch uitgevoerd

Hiel was lid der Koninklijke Vlaamsche Academie.

_**_*

[p. 2]

Het critisch oordeel over Hiel's werken? Wij denken dezer merg te hebben voorgehaald, in de rede bij 't graf des Dichters uitgesproken. Het zij ons toegestaan een deel dier rede hier neer te schrijven:

‘Het Vlaamsche land is getroffen, en de mare van zijnen dood weerklonk in Noord-Nederland, en galmde over de Duitsche grens. Met trots stellen wij, Vlamingen, dat vast, drukken er op.

Bewondert men algemeen de onvergelijkelijk prachtige scheppingen van Vlaamsche Bouwmeesters, de wereldberoemde werken van Vlaamsche Schilders, Vlaamsche Beeldhouwers, Vlaamsche Toondichters, iets ontzeggen de anti-Vlaamschgezinden groote waarde: de Vlaamsche letterkunde. Zij bekennen dat er Vlaamsche meesters zijn op alle gebied, behalve op het letterkundige! Alsof de machtige schoonheidszin, die den Vlaming is aangeboren, niet tevens de Vlaamsche schrijvers kon bezielen.

Hiel is één dier schrijvers, en één der voornaamste.

Gij, Vlamingen, gij allen die hier zijt, uw monden zeggen het na: Hiel is een kunstenaar even onsterfelijk als gelijk welk groote Vlaamsche Schilder, Beeldhouwer, Bouwmeester of Toondichter! Ja, 't geheele van zijn werken staat daar, in den tijdstroom, eeuwenvast als de zeerots in 't gewoel der golven.

Hoe forsch ontspringen de zangen aan zijn machtige longen! Gedachten en gevoelens borrelen onweerstaanbaar op uit zijn licht getroffen gemoed: het nietigste en het grootste grijpen hem aan, en in bonte afwisseling volgen verzen op verzen, ontstaan gedichten na gedichten, groeit alles tot een indrukwekkend geheel, een ruwen forschen boom gelijk, met overweelderige kruin.

Wild is vaak de vorm, maar steeds getuigt deze van gansch eigen persoonlijkheid, in harmonie met het onstuimig karakter des dichters. Hij veracht het zijn verzen te kneden volgens conventie-vormen, hij veracht het knutselen, het doodbedaard polijsten en herpolijsten. Hij is de echte dichter, de stoute bard, meer improviseerend dan schrijvend. Het vlamt hem alles uit hart en geest! Ook hoe eigenaardig, hoe echt natuurmenschelijk is zijne kunst! Zij durft alles aan; de duizenden stemmen der menschheid weerklinken in zijn zangen, tevens de stemmen der hoogere wijsgeerigheid: getuige zijn Lucifer, die kern eener schepping.

En hoe getrouw is hij aan land en volk en taal! Vlaanderen - en dezes natuur en leven en streven - ademt in zijn werken! Durmeliederen, Denderliederen, De Schelde, Historische gezangen en duizend andere, weerklinkt hier om zijn graf!’

Om te eindigen, is het noodig aan de lezers van Neerlandia Hiel voor te stellen als flamingant? Hij was ten allen tijd, een felle kamper, stond steeds in het harnas; vooral, in den dagelijkschen omgang, was 't een lust hem, rechts en links, op 't franskiljonisme te zien stampen. Wat al typische tooneelen hebben wij bijgewoond! Hoe diep wist hij den verguizers onzer taalrechten te treffen, ja, bloedig te kwetsen!

‘Hiel was vergroeid in den Vlaamschen strijd’, riep Frans Reinhard uit, toen hij den Dichter vaarwel zei. ‘Zijn voorbeeld zij ons heilig! Wij zullen niet rusten vooraleer de laatste grief verdwenen weze en al onze rechten herwonnen zijn! Wij zullen vechten tot de dood ons op onze beurt nedervelle! Met den ontslapen Dichter zingen wij:

Wij kennen plichten, willen rechten!
In Vlaandren Vlaamsch, dat is ons woord!
Wij, Vlamings, zullen daarvoor vechten!’

Hiel is een veelzijdig karakter, een dramatisch personage. 't Is hier natuurlijk de plaats niet dit in 't licht te stellen. Met hem verdwijnt, in de Vlaamsche wereld, eene eigenaardige, machtige figuur.

Nestor De Tiere.