Van Lichtenburg Z.A.R. naar Duitsch Damaraland.
We nemen onderstaanden belangwekkenden brief over uit de Volksstem (vereenvoudigde spelling) over een stoutmoedigen tocht naar Damaraland.
Grootfontein, dist. Lichtenburg, 14 December '98
Aan de Editeur van de Volksstem.
Mijnheer,
Ik lees in uw koerant de Volksstem van de derde dezer een schrijven, door u overgenomen uit de Express, beschrijvende hoe er grond is te krijgen in Duits-Zuid-West-Afrika, in goede hoedanigheid, enz., en de goede voorwaarden tot het verkrijgen van gronden in gezegd grondgebied, allermeest bekend onder de naam van Duits-Damaraland, en ook moedigt u onze mensen door middel van uw schrijven aan om van die grond te krijgen, maar ook eerst te gaan onderzoeken door middel van een kommissie.
Maar ik moet u zeggen als zo een kommissie over het land daar moet gaan dat het een zware tocht zal wezen om te maken. Het is ver en het pad is vreselik zwaar en er is een grote dorst.
Heer Editeur ik wens ten naastebij verslag te geven van gezegd Duits grondgebied.
De afstand vanhier, van mijn woonplaats af, is 440 mijlen tot 18 mijlen in het Duits gebied, alwaar een politie-statie is De naam van de plek is Haasuijer. Ik ben vanhier vertrokken op de 22ste dag van Juni en tehmis gekomen op de 11de van November van dit jaar, dus 4 maanden en 20 dagen. Ik ben het naaste gegaan langs Kroemas-rivier af. De eerste dorst die ik had door te snorken was tien uren te paard; de twede was 12 uren; de derde 7 uren en de vierde 16 uren te paard en bedekt met zware zanddriften en duinen. Als men genoemde dorsten door is, dan gaat men Namaqualand in, dat waterrijk is, maar meest alles zout water. Het bestaat maar uit putten en dammen, overal waar de Duitse grond is en men moet vreselik putten graven om vers water te krijgen, want men kan het zout water niet drinken. Het is bijna te zout om kost te koken.
Aangaande de geaardheid van de grond kan ik zeggen: het land is aan de oppervlakte niet mooi van aanzien. Van af het randgebergte Kroemen is een gelijke zandwereld, meest duinen of zandhopen; het is wat genoemd wordt de Kalahariwoestijn; het is waar mens en dier van de Karkoeren, de hottentotsnaam is Tsamma, moet leven voor water.
Van af de samenkomst van Malapo- en Kroemasrivier, twee uren te paard verder, breekt het zware zand een weinig af, dan gaat men Namaqualand in. Dan komen streepjes harde veld en gedeeltelik bosjesveld, maar niet bosjes gelijk in de Vrijstaat of in de oude Kolonie.
Verscheidene soorten van brakbosjes, zoals ganne, zoutsla, lidjes ganna. In de oude Kolonie is veel brakbos. Deze soorten van bosjes heb ik gezien, maar zoals ze genoemd worden de hottentots vijgen en de grote paardenvijgen en Karrooveld heb in het geheel niet gezien. Op de scheiding tussen Namaqualand en Damaraland schiet een randberg van Noord naar Zuid-West. Naar het Noorden loopt de rand uit op zandduinen en naar het Zuid-Westen op vlakke velden. Deze rand is meestal bedekt met leiklippen, zo prachtig mooi als in Marico te vinden is. Als men gezegde zand over gaat in Duits Damaraland, dan wordt het geleidelik gebroken kalkveld. Het Noorden van Damaraland is ongezond voor een mens. Gelijk Transvaal in het Noorden, is het in het Zuidwesten redelik gezond. Ik heb uit goede getuigenissen van wit- en zwart-mensen, die in Damaraland gewoond hebben en nog daar wonen, dat de zuiderkant van het land veel beter is voor mens en vee. Het vee klein en groot, beantwoordt goed daar in die twee landstreken. Als men begint met 100 schaap- en bokooien, dan kan men aan het einde van een jaar geredelik 300 tellen. Men kan de schapooien bijna berekenen op een derde tweeling lammers. Het vee lamt er tweemaal in 't jaar, dus kan elk mens berekenen wat daar met het vee kan gedaan worden. Maar nu komt de vraag of de Transvaler en de Vrijstater met de Engelse wetten en de zware Duitse Keizerlike wetten zal klaar komen. Laat mij een voorbeeld noemen dat ik op papier gezien heb.
Invoerbelasting op in Duits gebied ingevoerde vuurwapenen Martini Henri of W.R. geweer £1, voorladers kogelgeweer W R 15s, hagel dubbele loop £1 5s, enkel loop hagel 10s, kogelpatronen £2 elk pond gewicht, losse kruit, hagel en dopjes 4 1/2 elk pond gewicht, tabak in rollen 1s 6d elk pond gewicht, tamerinde 2s elk pond gewicht, gelooid leer onbewerkt 2s elke 2 pond gewicht, elke 2 pond gewicht negotiegoederen, katoenen stof 2d elke 2 pond gewicht, wollen stoffen 2 1/2d elke 2 pond gewicht, eetwaren (koren, meel mielies, aardappelen, bonen, erwten enz.) gratis, koffie per zak 130 pond gewicht £1 10s, suiker en thee ook maar gelijkstaande met al de andere goederen, wielbelasting op een wagen £2, op een kas 10s.
Ten slotte moet ik nog twee punten aanhalen; ten eerste als men in Duits gebied aan de wet schuldig raakt, dan is er bijna geen straf met geldboeten, maar alles konfiskeren of doodstraf. Dan bestaat er geen stemrecht in het Duits gebied.
Bij voorbaat dank voor opname.
Uw dw. du.,
H.A. COETZEE.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd