Neerlandia. Jaargang 3

Brussel.

Nationaal Vlaamsch Verbond. - Het vertoog van dit ijverig Verbond aan de Kamers betrekkelijk het onderwijs in Frankrijk gegeven aan Belgische kinderen werd door Le Soir en La Chronique besproken. Le Soir is het met de strekking van het verzoekschrit eens, en wakkert de Regeering aan te onderzoeken, of de gemeentebesturen aan de Fransche grens wel hunnen plicht vervullen. Ten goeden verstande van het voorgaande zij herinnerd: in het onderwijzerscongres van 1897 te Brussel gehouden, drukte een Fransch afgevaardigde, de Heer Wartel, van Raismes, zich uit als volgt: ‘De onderwijzers van het Noorden zijn voor u geene vreemdelingen. Wij hebben in onze klassen op de grens soms een derde Belgische kinderen. Weest verzekerd, Dames en Heeren, dat zij bij ons een gelijk deel in onze zorgen krijgen en met onze kinderen in al onze belangstelling deelen.

Wij leeren hun de broederlijkheid beoefenen, de vrijheid beminnen en vooral de vrijheid van geweten, voor welke gij nog alle dagen strijdt.

Wij zeggen hun: gij zijt hier in Frankoijk, gij hebt een Franschen onderwijzer die u bemint, gij hebt Fransche makkers, die u als broeders aanzien; welnu, zoo de broederstrijd u eens het staal in de hand werpt, verdedigt uw vaderland, verdedigt België, maar vergeet niet, dat zoo ge eerst en vooral Belgen zijt, gij insgelijks Franschen zijt.’

La Chroniquc denkt, dat hier spraak is van Vlaamsche kinderen, die Fransch wenschen te leeren, en wier ouders het onderwijs der moedertaal beu zijn.

Wij gelooven echtor, dat hier de kinderen bedoeld zijn, wier ouders in Frankrijk verblijven. In sommige gemeenten aan de Noordergrens wonen inderdaad een derde soms nog meer Belgen.

We denken niet, dat de Fransche Regeering het onderwijs zou verstrekken aan kinderen, die in Frankrijk niet verblijven. Maar, misbruiken kunnen zich voordoen, en daarom gelooven wij, dat de Belgische Regeering wel zal doen met een onderzoek te openen, volgens den wensch van het Nationaal Vlaamsch Verbond.

In 't voorbijgaan zij nogmaals gewezen op de groote vaderlandsliefde der Chronique. Zij heeft er vrede mede, dat men de Vlaamsche kinderen in Frankrijk als kleine Franschen opvoede; nog beter dat dan de opleiding in die vervloekte moedertaal!

Vlaamsche Volksraad. - Het bestuur heeft aan de Kamer een breed opgevat en scherp beredeneerd vertoog gestuurd, dat 6 kolommen in het plaatselijk blad Gelijkheid beslaat. Onderwerp: Eerlijke en volledige uitvoering der Gelijkheidswet, en dus, uitgave van alle oorkonden in beide talen. De Heer Van Brussel, Vlaamsch afgevaardigde van Siut-Nikolaas, eischte inderdaad in de zitting van 9ⁿ Februari, de vertaling der dagorde van de zittingen der Kamer en der afdeelingen. Hij wil zijn mandaat kunnen waarnemen, zoo goed als een Waalsch afgevaardigde, zegde hij. De heeren Coremans en Janssens sprongen hem bij, maar de Doorniksche afgevaardigde Hoyois verlaagde het grondbeginsel tot eene zaak van... dikke stuivers.

Wij hopen, dat de Vlamingen voet bij stuk zullen houden, en het bureel der Kamer zijnen plicht zal vervullen. Het vertoog van den Volksraad antwoordt op afdoende wijze op al de drogredenen, die de vijanden onzer taal zouden geneigd zijn voor te brengen.

Kunstfeest van het Willems-Fonds. - Het Marnixfeest van 24ⁿ Februari is heel schitterend afgeloopen. De Heer Julius Sabbe sprak: Over het leven en streven van Marnix van Sint-Aldegonde, met de warmte en tegelijk de gematigdheid, die bij zulk onderwerp passen. Hij plaatste Marnix in de omlijsting van zijnen tijd, en, na de glanzende zijden van zijn leven te hebben doen uitschijnen, verzweeg hij ook zijne gebreken en misslagen niet.

Het concert werd geleid door den Antwerpschen meester Jef Keurvels, den bestuurder van den Vlaamschen lyrischen Schouwburg, samengesteld uit de Dames Betsy Kamphuijzen en Laura Callemien, en de Heeren Frans De Busscher en Jef Judels. De bijval, die al deze degelijke kunstenaars bekwamen, is bijna onbeschrijflijk. Alleenzangen en vierzangen, alles meesterlijk; verschillende werden gebisseerd. Eene echte veropenbaring voor al degenen, die den rijkdom en de schoonheid niet kennen onzer Oudvlaamsche liederen, een verheven genot voor de anderen. Maar ook, welke heerlijke keus! In het 1^e gedeelie, liederen uit de 14^e en 16^e eeuw: de vierzangen Here Halewyn, Schoon Lief en Het waren twee Conincskinderen; Perfeckt is naar 't antyck en Ghequetst ben ic van binnen, voor sopraan; Myn hertken heeft altyt verlangen en Maria die zoude naar Bethleëm goan, voor alt.

In het 2^e gedeelte, gewijd aan den worstelstrijd tegen Spanje, de vierzangen: Helpt nu u self en Wilhelmus van Nassouwe; Maximilianus de Bossu, Het Standbeeld van Alva en het opwekkende Slaat op den trommele van dirredomdeyne, voor bas; Het Beleg van Oostende, Hel Beleg van Bergen-op-Zoom en O Nederland, let op u saeck, voor tenor. In het 1^e gedeelte begeleidde de heer Keurvels op het harmonium, in het 2^e, op de piano

We wenschen de Zangkapel in al onze Vlaamsche steden te zien optreden, en voorspellen haar den bijval, dien zij in ons kunstminnend Brussel genoot.

Tentoonstellingen. - In den Cercle artistique wisselen de tentoonstellingen voortdurend af. In de laatste weken bewonderde men er de landschappen van Isidoor Verheyden. Deze tentoonstelling werd bezocht door den Heer De Bruyn, minister van landbouw en zijn nieuwen algemeenen directeur, den heer Verlant.

Daarop volgden de schilders Isidoor Meyers en Alfred Verhaeren, de eene met zijne water- en zeezichten, de andere met zijne sappige vruchten en doode natuur.

Thans is de beurt aan den Engelschen schilder Bartlett, wiens gewrochten in de tentoonstellingen der Aquarellisten en der Libre Esthétique zoo gunstig werden opgenomen. Zijne waterverfschilderingen, op zijn Engelsch afgewerkt, zoodat zij in olieverf schijnen gepenseeld te zijn, munten uit door eenvoud en oprechtheid, en laten des te dieperen indruk na. Het zijn meest gezichten uit Nederland.

In den Rubensclub (Koningstraat) groote bijval voor den heer Rudolf Wytsman en Mevr. Jul. Wytsman. De laatste munt uit in de bloemen, haar man in het landschap. Beide kunstenaars offeren minder dan vroeger aan de practijken der nieuwe school: hun vibreeren gaat echter met veel kunst gepaard.

In de Maison d'Art wekte Eugeen Laermans de algemeene belangstelling met zijne tafereelen gewijd aan de slachtoffers van het noodlot, aan de menschelijke ellende.

In het Museum kwam, na de opmerkelijke tentoonstelling van den Cercle pour l'Art, de nog meer belangrijke van de Libre Esthétique. De indruk is anders nog al gemengd; naast impressionnisten en luministen veel schilders, die, zooals hunne voorgangers eenvoudig weg en natuurlijk penseelen, en dieperen indruk teweeg brengen dan de zoekenden naar nieuw licht. De beeldhouw- en nijverheidskunst zijn even goed vertegenwoordigd. De inrichter is de bekende estheet Oct. Maus.

Eene prachtige schilderij is die van Emiel Motte: Eene familie onder de bescherming van Sint-Joris en Sinte-Katelijne. In de beeldhouwkunst blinkt uit Constantin Meunier met een vak van zijn reuzenarbeid, Gedenkteeken voor den arbeid. Van Felicien Rops zijn 45 werken voorhanden. Allerlei werken van Angnetin, Artót, E. Berckmans. V. Bernard, Mej. A. Boch, Brong wyn, E. Carriére, Ch. Cottet, W. Degouve de Nuniques, A. Delaunois, G. d'Espagnat, A, Donnay, M Greiffenhagen, V. Grubicy de Dragon, F. Kenz, G. Inness,

[p. 8]

junior, J. Isaacson, Leo Jo, A. Levêque, X. Mellery, A. Rossenfosse, A. Roche, Jakob Smits, L. Speekaert, Van Assendelft, I. Verheyden, L. von Hoffmann, enz., Belgen en vreemdelingen blijven de aandacht van den kunstminnaar gespannen houden.

In de zaal Claremheaux kan het oog zich te goed doen aan de laatste werken van Hubert Bellis, Adriaan Le Mayeur, Emiel Seeldrayers en Edmond Van der Meulen.

Hubert Bellis munt uit in de bloemen, vruchten en stilleven. Veel handigheid en malsche kleur.

Adriaan Le Mayeur heeft veel weg van de Dendermondsche school; met Isidoor Meyers schildert hij veel langs de boorden der Schelde. Zijne schepen zijn flink geborsteld. De dichterlijke adem der Noordzee heeft over hem gewaaid.

Seeldrayers beoefent het genre. Hij heeft tengevolge van zijn verblijf in Duitschland veel van den ernst, de soberheid en de strenge kleur van de Duitsche school overgeërfd. Luchtiger zijn de gezichten uit het Oosten. Zijne portretten verraden den invloed van Lieven De Winne, zijnen meester.

Als dierenschilder bekleedt Edmond Van der Meulen eene eervolle plaats. Zijne verzameling honden is oprecht merkwaardig.

Den 4^en Maart wordt in de Maison d'Art de tentoonstelling geopend van Jef Leempoels.

Tooneel. - In den Vlaamschen Schouwburg werd op Zondag 26ⁿ Februari Anna Lacaux opgevoerd, een historisch stuk van den heer Schweisthal, bibliothecaris van den Graaf von Vlaanderen. De Nederlandsche overzetting is van de hand van den heer Hubert Melis.

Schermen en kleedij allerprachtigst; opmerkelijk vooral een decor de Groote Markt van Brussel verbeeldend. Vele goede tooneelen komen in het stuk voor, maar de eenheid ontbreekt. Het is eene aaneenschakeling van historische tafereelen uit de tweede helft der 17^e eeuw in de Zuidnederlandsche gewesten.

In den Muntschouwburg (opera) volgen de vertooningen van Herbergprinses van Jan Blockx elkander op, zonder dat het publiek afneemt. Reeds werd het meesterstuk 27 malen opgevoerd. Het ballet Milenka prijkt ook gedurig op de affiche.

Drie maatschappijen van Brussel onderscheidden zich in den tooneelwedstrijd te Lier.

De Vlamingen bekwamen: 1^o den prijs van uitmuntendheid in beide vakken, ernstig en luimig (gouden eermetaal geschonken door den Koning).

2^o Den 1ⁿ prijs in het blijspel met Vader Pluimsteen.

3^o Den 4ⁿ prijs in drama of tooneelspel, met Het Kersenhof, van E. Roeland.

De Meibloem behaalde: 1^o den 3ⁿ prijs in het drama, met. Lena (D. Delcroix).

2^o Den 3ⁿ prijs in het blijspel met De Visschers van Blankenberghe (Sleeckx).

De Broedermin verwierf den 2ⁿ prijs met het blijspel De Violier.

Mevr. Malvina Daenens (Broedermin) behaalde den prijs van beste speelster in beide vakken, hare zuster Mevrouw Van Sandt-Daenens (Vlamingen) den tweeden prijs van beste speelster in 't blijspel, de Heer L. Daenens (Meibloem) den 2ⁿ prijs van besten speler in 't blijspel. Mej. Van der Aa (Meibloem) verwierf eene bijzondere aanmoediging.

De Brusselsche tooneelmaatschappijen houden hun gevestigde faam staande.

De maatschappij De Kunstvrienden richt een grooten tooneelprijskamp in, voor drama's en blijspelen, in Augustus en September van dit jaar.

Godfried De Vreeze, de Kortrijksche beeldhouwer, blijft onder onze kunstenaars der jongere Vlaamsche school eene beduidende plaats behouden. In den prijskamp uitgeschreven door de stad Brussel voor het model eener medaille, uit te deelen aan de ma tschapschappijen, die de nationale feesten opluisteren, verwierf zijn ontwerp den prijs van 1000 frank. Dat ontwerp is zeer eigenaardig opgevat: het verbeeldt eenen overwinnaar, op de Groote Markt in triomf rondgedragen.

Vlaamsche Volkspartij. - Tweemaal riep De Vlaamsche Wacht de Brusselsche Vlamingen bijeen, om de houding te bespreken tijdens de aanstaande verkiezingen aan te nemen.

In de zitting van 26ⁿ Februari werd eene dagorde aangenomen, waarbij tot de stichting van eene Nationale Vlaamsche Volkspartij werd besloten. De vergadering stelde een voorloopig comiteit aan.

De redenaars, de Heeren De Smaele, M. Josson en Verbeeck stelden in gloeiende redevoeringen vast, dat sedert de stemming der Gelijkheidswet de verfranschingswoede onzer tegenstrevers nog aangroeit en de Vlamingen van geene partij de volledige behartiging van hunne rechten mogen verwachten.

De Fransche dagbladen voeren in het algemeen hevig uit tegen de vinnige taal door de sprekers gebezigd.

Tramwegen. - Het Nationaal Vlaamsch Verbond heeft aan de Kamer een vertoog gestuurd, opdat deze aan de maatschappij Les Tramways Bruxellois de verplichting zou opleggen in 't vervolg de wet van 1878 aangaande het gebruik onzer taal in bestuurlijke zaken te eerbiedigen. Voor de Kamer is immers een wetsontwerp aanhangig, dat eene verlenging van vergunning aan de tramwegmaatschappijen, waaronder Les Tramways Bruxellois de beduidendste is, door den Minister van landbouw en openbare werken mogelijk maakt. De heeren De Vriendt en consoorten zullen het N.V.V. krachtdadig bijspringen.

Milo.