Jaarverslag over 1898.
van den Tak Johanesburg, A.N.V., uitgebracht in de Leden-vergadering van 25 Januari 1899.
Volgens art. 17 van ons Reglement rust op het Bestuur uwer Vereeniging de verplichting in de Januarivergadering verslag uit te brengen over het verrichte in het afgeloopen jaar. Daaraan voldoende heb ik de eer namens het Bestuur u het volgende verslag aan te bieden. Ik kan ditmaal kort zijn, daar in de Octobervergadering door mij reeds een voorloopig verslag is uitgebracht, loopende tot dien tijd. Thans dus slechts een uittreksel daarvan en mededeeling van onze verdere handelingen.
Het jaar 1898 kunnen wij met het oog op onze zaak: de bevordering van het Hollandsch-Afrikaansch element in de Republiek niet onbelangrijk noemen.
Er trad door onze bemoeiingen een vast Hoofdbestuur voor de Zuid-Afrikaansche afdeeling van 't A.N.V. op en den 26 Maart 1898 werd onze plaatselijke Tak gesticht.
Een onzer eerste werkzaamheden als georganiseerd lichaam, als zelfstandige plaatselijke vereeniging, was de bespreking der bekende onderwijs-memorie en vaststelling van een tegen-memorie tot steun van het bestaande onderwijsstelsel, dewijl dit, afgezien van eenige mogelijke gebreken van geringe beteekenis, bevorderlijk is aan ons doel: de handhaving en verbreiding van onze schoone moedertaal.
Gelijk u bekend is, heeft de Hoogo Regeering besloten het onderwijsstelsel te handhaven.
Ten einde verondersteld misverstand en vooroordeel zoo mogelijk weg te nemen, heeft ons Bestuur eene bijeenkomst belegd, welke in het gebouw Irene op Woensdag 23 November des namiddags gehouden is. Aldaar sprak Prof. de Vos van Stellenbosch de aanwezigen, Hollandsch-sprekenden van verschillende inzichten, toe. Prof. de Vos meende indertijd de benoeming tot lid van het Hoofdbestuur niet te kunnen aannemen vanwege de verwijdering die er onder de Hollandschsprekenden in Zuid-Afrika is. Het denkbeeld van een samenspreking was van hem uitgegaan en het bestuur had daartoe gretig vele Hollandsch-sprekenden van verschillende zienswijze opgeroepen.
Het verzoening-bedoelend woord van Prof. de Vos werd met belangstelling aangehoord.
Met leedwezen moet uw bestuur het uitspreken, dat de gedachtenwisseling geen zichtbare verbroedering heeft uitgewerkt. Prof. de Vos kon, totdat deze kwam, nog geen zitting nemen in het Hoofdbestuur. Intusschen ter betere bekendheid met de overwegingen van hen, die aan onze zijde behooren te staan, is deze vergadering niet onvruchtbaar geweest, en ze heeft althans het bewijs geleverd dat onze Tak niets liever zou zien, en geen poging daartoe onbeproefd wil laten, dan een betere verstandhouding onder de Hollandschsprekenden. Dergelijke conferenties dan ook meer te houden, werd door het bestuur wenschelijk geacht. Waarschijnlijk openen ze eenigen de oogen voor de zuiverheid onzer bedoelingen en het nut van ons streven.
Door ons bestuur is eene vergadering bijeengeroepen van Hollandsch-sprekende Vereenigingen in Johannes burg tot beraadslaging over de stichting van een Hollandsch Vereeniginsgebouw. Het doet ons echter leed u van den uitslag harer werkzaamheden nog niets te kunnen berichten, aangezien ze nog geen verslag, schoon lang verwacht, heeft ingezonden.
Gelijk de meesten uwer zich zullen herinneren, heeft het bestuur herhaaldolijk in de Rand Post een oproeping om lid te worden van 't A.N.V. geplaatst, doch zonder veel vrucht. Het blijft onze overtuiging, dat voornamelijk van persoonlijke gesprekken voor dit doel heil is te verwachten.
Intusschen is het Verbond dank verschuldigd aan den heer Valter, die kosteloos deze advertentiën in zijn blad opgenomen heeft.
Nog immer zijn onze plannen om in Fordsburg, zoo mogelijk, een school te stichten voor volwassenen en half-volwassenen, die totnogtoe van onderwijs verstoken bleven, niet tot uitvoering kunnen komen Ook van onze vorgenomen volkslezingen aldaar en in Vrededorp is nog niets kunnen komen. De uitvoering van 't laatste denkbeeld werd door de aldaar geheerscht hebbende pokziekte vertraagd. Onze aandacht blijft evenwel op deze belangrijke zaken gevestigd.
Vanwege onzen Tak werd door den heer N. Hofmeyr van Pretoria alhier een voordracht gehouden over de Hollandsche Letterkunde in Zuid-Afrika. Deze voordracht viel zeer in den smaak van het talrijke Afrikaansche en Hollandsche publiek. We stellen ons voor in Februari dezes jaars opnieuw een voordracht te doen houden. Dr. Godefroi, van Pretoria, heeft ons reeds toezegging daarvoor gedaan.
De heer Van der Post, lid van den Volksraad van den Oranje Vrijstaat en schrijver van het bekende werkje Piet Uys, had tot ons leedwezen verleden jaar geen gelegenheid om aan onze uitnoodiging om voor ons op te treden gevolg te geven.
Het past ons ook thans met erkentelijkheid te gewagen van den steun ons geschonken door het geacht lid van 't Hoofdbestuur, den heer F.H.W. du Buy. Slechts zelden ontbrak ZEd. op onze bestuursvergaderingen. Zijne denkbeelden en raadgevingen worden door ons op hoogen prijs gesteld
Op onze aansporing en met onze medewerking zijn er Takken opgericht te Klerksdorp, Standerton en Springs. Onlangs vernamen we met genoegen, dat ook, zij 't dan laat, te Pretoria een Tak het levenslicht had gezien. We hopen, dat het Hoofdbestuur krachtig de propaganda zal ter hand nemen. Velen, ons niet ongenegen, hebben tot organisatie behoefte aan eene opwekking en aan raad.
Ons bestuur werd eenigszins gewijzigd. Om gezondheidsredenen bedankte onze ijverige Secretaris, de heer Oudschans Dentz, als zoodanig. In die hoedanigheid werd genoemd de ondergeteekende. Voorts bedankte als bestuurslid de heer Lombard, wegens drukke werkzaamheden.
Allen in dit werelddeel, die steunen willen de schoone en rijke taal van de afstammelingen der vrijheidlievende en koloniën stichtende Hollanders der 17e eeuw roepen we op zich bij ons aan te sluiten, gedachtig aan de Hollandsche spreuk, voorkomende in het wapen der Z.A. Republiek: Eendracht maakt macht. Ons ledenrol is nog klein. Het aantal Takleden is nog slecht 65. Het groot aantal leden van 't A.N.V. zou een grooter aantal Takleden doen verwachten.
Verder zij bericht dat de pogingen om een Hollandsche Volksbibliotheek vanwege onzen Tak op te richten, eerlang bekroond zullen worden met een goeden uitslag, indien deze ledenvergadering hare goedkeuring hecht aan de voorstellen daaromtrent van 't bestuur. Met dank maken we melding van het in bruikleen afstaan van een verzameling boeken van de Ned. Vereeniging alhier en van enkele schenkingen in de toekomst, en verder van de toezegging van 20 percent van het overschot der feestcommissie voor de gehouden Kroningsfeesten, terwijl wij eindelijk erkentelijk zijn voor de medewerking, ontvangen van Ds. Postma van Fordsburg. Gelijk u bekend is, hield ZEerw. onlangs, in de vergadering van 5 October, een voordracht over de
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd