Neerlandia. Jaargang 2

Brussel.

Vlaamsche propaganda - Een verbond is hier tot stand gekomen tusschen de zuiver Vlaamschgezinde strijdende kringen. Het initiatief van het verbond werd door de Vlaamsche Wacht genomen; tot hiertoe traden Gelijkheid, Nationaal Vlaamsch Verbond en de Brusselsche Tak van het A.N.V. toe. Het doel is: eenheid in de werking door samentrekking der krachten en geregelde verdediging der Vlaamsche belangen. In den beginne zijn hoofdzaak het wetsontwerp van den Heer Vanderlinden op het gebruik onzer taal voor de krijgsrechtbanken en de Vlaamsche Hoogeschool.

Het Verbond belegt op Zondag 6ⁿ November eene meeting in de Oude Beurs. De zaak der vier Vlaamsche tolbeamhten van Antwerpen en de toestand van de tolbeambten in Brussel zullen er behandeld worden. De Heer advocaat Adelfons Henderickx van Antwerpen werd uitgenoodigd er het woord te voeren.

Onze Kringen. - De verschillende tooneelkringen van Brussel en voorsteden zijn in volle wérkzaamheid. De vertooningen worden steeds door een talrijk publiek gevolgd. Onze tooneelkringen blijven brandpunten voor het Vlaamsch leven in de hoofdstad: ze houden, zonder zich echter in den strijd voor het Nederlandsch te werpen, Vlaamsche gemoederen warm, die anders voor onze zaak onverschillig zouden worden.

Voor eenige weken gaf De Zonnestraal van Anderlecht een mooi muzikaal feest, door een uitgelezen publiek bijgewoond. Hetzelfde gebeurde in den Vlaamschen Bond van Sint Gillis, waar de heer Maurits Sabbe sprak over het Vlaamsch Lied.

De Peter Benoit's Kring wijdde drie Zondagen aan den prijskamp van ernstige en luimige liederen, tweezangen, enz. In zeker opzicht was de prijskamp leerrijk en vermakelijk. Sommige zangers namen echter al te gretig uit het oude doosje; andere deden eene ongelukkige keus, kortom, er was geen uitlezing genoeg. Indien de jury een verslag opmaakt (de uitslagen zijn reeds bekend gemaakt) denken wij wel, dat zij de aandacht der liefhebbers zal vestigen op de noodzakelijkheid af te wisselen en de Vlaamsche kunst tot haar recht te laten komen.

In De Distel werden merkwaardige lezingen gehouden, o.a. over de Vlaamsche Beeldhouwkunst en over het Verslag van de jury van den prijskamp van tooneelletterkunde, welk verslag zijne eigen stelregels (voor zooverre er in zijn) werd getoest en daarna heel luimig gehekeld.

In het Willems Fonds van Schaarbeek sprak de voorzitter, M. Gobbers, over Jan-Frans Willems. Daar was het lokaal veel te klein.

Het steeds ijverig Nationaal Vlaamsch Verbond stuurde een uitvoerig vertoog aan de regeeringen van Nederland, Transvaal en Oranje-Vrijstaat, ze verzoekend zich van het Nederlandsch te bedienen in hun betrekkingen met België.

Koninkli ke Vlaamsche Schouwburg. - De dagbladen bespraken met lof de opvoeringen van Galswinthe, bekroond drama van Piet Van Assche, en De ware Schuldigen, tooneelspel van Lievevrouw-Coopman.

Vlaamsche Leergangen. - Het Brusselsch Willems-Fonds heeft zijne leergangen nog uitgebreid, door de inrichting van eenen cursus van uitspraak en voordracht, toevertrouwd aan de nauwgezette leiding van den Heer G. Van den Berghe, onderwijzer te Anderlecht, en leeraar aan de Vlaamsche Tooneelschool. Evenals in vroegere jaren, zijn honderden leerlingen opgekomen.

Zachtjes aan, ja, maar gedurig wint het Nederlandsch hier veld. Dat getuigt de bijval van de Vlaamsche leergangen in den Cercle polyglotte, in den hoogeren cursus voor volwassenen te Brussel, St-Gillis, Schaarbeek, enz.

Septemberfecsten. - Verleden jaar werd in het bijwezen van de strijders van 1830, de oud-onderofficieren van het leger en een paar duizend schoolkinderen op het Martelaarsplein een gedenkteeken onthuld ter eere van Jenneval, den knoeidichter van de Belgische 1^e Brabançonne, die thans bijna totaal vergeten is. Die heroprakeling van de gebeurtenissen van 1830, door de Regeering sinds 1880 met zorg vergeten, hebben wij te danken aan den heer Lepage, schepen van openbaar onderwijs en fraaie kunsten. Zijn initiatief werd in verschillenden geest besproken, door de Vlaamsche bladen in het algemeen en door enkele Fransche volmondig afgekeurd. La Réforme vooral onderscheidde zich door haren vinnigen toon. Het Algemeen Bestuur van het Willemsfonds zond een protest naar het gemeentebestuur van Brussel.

Dit jaar echter werd een andere jaardertiger herdacht, graaf Frederik de Merode, in 1830 te Berchem doodelijk gewond, toen hij de Hollandsche soldaten achtervolgde. Het ceremoniëel van verleden jaar werd weer gevolgd; de strofe uit de Brabançonne van Jenneval, kwetsend voor de Noordnederlanders, werd echter door de schoolkinderen niet meer gezongen. Meer nog: schepen Lepage verdedigde zich tegen de beschuldiging, dat zijn vaderlandsch feest in iets hoegenaamd tegen de bevriende Nederlandsche natie was gericht, ja hij bracht haar hulde ter gelegenheid van de troonsbeklimming van Koningin Wilhelmina. Hetzelfde deed de Heer Dubois, die in naam der patriotten van 1830 sprak, en plechtig verklaarde, dat hun haat tegen de Nederlanders heel gekoeld was.

Op den doortocht van den stoet en in vele huizen werd echter door toedoen van men weet niet wie (de franskiljonsche bladen brachten natuurlijk de flaminganten in het spel) een strooibriefje Les Héros de 1830 uitgedeeld, waarin de leiders der Omwenteling van 1830 vinnig gehekeld werden, op grond van citaten getrokken uit verschillende werken, o.a. de geschiedenis der omwenteling door White, de gedenkschriften van lord Palmerston, enz. Het strooibriefje wees op de weldaden der Regeering van Koning Willem I en teekende verzet aan tegen het herdenken van 1830. Hetzelfde stuk verscheen daarna in het Nederlandsch en werd nogmaals op ruime schaal uitgedeeld. Het gaf aanleiding tot bespreking in verschillende dag- en weekbladen. Dat de ‘helden van 1830’ er van hunnen roem bij inschoten, was het algemeen gevoelen.

Gemeenteverslagen. - De gemeentebesturen hebben hun verslag in druk laten verschrijnen. Enkele deelen mede, hoeveel acten van den burgerlijken stand in het Nederlandsch werden opgemaakt. Dat het getal der Fransche hooger klimt, is niet te verwonderen, gezien de bestuurlijke misbruiken, die overal heerschen. Veel hangt af van de bedienden: te Brussel is een bureel, waar driemaal meer Vlaamsche acten voorkomen dan in een ander. We dagen onze tegenstrevers uit te bewijzen, dat de acte telkenmalen in de taal van den aangever wordt opgemaakt.

Wie van het getal Vlaamsche acten liefst had mogen zwijgen is het verfranschend gemeentebestuur der verfranschte voorstad Elsene. Met een soort genoegen vermeldt het, dat al de acten, behalve 1, in het Fransch werden opgemaakt. We weten niet, of de boeken van den burgerlijken stand tweetalig zijn, maar we zijn uit goede bron gemachtigd te verklaren, dat de bedienden de vraag niet stellen, in welke taal de acte moet opgemaakt worden, noch min die acte voorstellen in de taal gesproken door den aangever. Zulk machiavelisme dient aan de kaak te worden gesteld.

Milo.