Neerlandia. Jaargang 2

[p. 1]

Januari 1898.

Walen en Vlamingen.

Het nieuwe jaar zag een nieuw orgaan verschijnen: L'Ame Wallonne, den tolk van de Ligue Wallonne van Luik.

Ons is het ontstaan van dat blad, dat om de veertien dagen verschijnen zal, welkom. We hoorden en hooren zooveel razen over exagérations flamingantes (flamingantsche overdrijvingen), waarmee door onze vijanden werd geschermd, zonder dat deze nader geliefden toe te lichten waarin deze overdrijvingen bestaan, dat het ons niet dan verheugen kan, nu eindelijk eens met een blad kennis te maken, dat klaarheid in deze duisternis zal brengen: 't is immers de tolk van hen, die zich ten strijde gorden om onze overdrijvingen te bestrijden.

Un Wallon vaut au moins un Flamand is het motto, waaronder het blad verschijnt. Och! 't is de nationaliteit niet, die aan de individuën van een ras hun waarde schenkt. Een beschaafde Waal, degelijk wetenschappelijk onderlegd of tot kunstenaar geboren, zal zich natuurlijk kunnen meten met den Vlaming, die in ontwikkeling niet hooger staat dan hij of wien de natuur niet rijker met talenten bedeelde. De nationaliteit zal hier den doorslag niet geven en zal niet beletten, dat een Waalsche ezel tegen een Vlaamschen stommeling opweegt. Vermakelijk donquichottisme, die spreuk!

Zooals ieder blad, bij zijn ontstaan, komt L'Ame Wallonne met zijn ‘programma’ voor den dag: ‘Het zal zich verzetten tegen den wassenden vloed van de flamingantsche aanmatiging; zal de rechten van de Walen doen gelden; zal voor hen strijden; zal de verdiensten van 't Waalsche ras doen uitkomen.’

Dat de Wallonisanten van de Vlaamsche Beweging den indruk krijgen van een ‘wassenden vloed’ doet ons groot genoegen: 't is de erkenning, door den vijand, van onze kracht. Dat L'Ame Wallonne de rechten van de Walen zal verdedigen, kunnen we alleen goedkeuren, als ze door rechten geen ‘voorrechten’ bedoelt; wat ons betreft, we denken er niet aan die ‘rechten’ te krenken; maar zijn evenmin gewillig een duimsbreedte van de onze af te staan. Dat ze de verdiensten van het Waalsche ras zal doen uitkomen, mogen we lijden, daar we niet zoo verblind zijn, dat we geen waardeering voor ware en gebleken verdienste zouden hebben. Ons zij 't ondertusschen toegelaten ons met niet minder trots te verheffen op de verdiensten van eigen stam- en taalgenooten.

‘Waarover wordt toch geklaagd? vraagt het blad. De Omwenteling van 1830 gebeurde omdat... het bestuur van Koning Willem het Nederlandsch aan de zuidelijke provinciën wilde opdringen, ook aan Vlaanderen en Limburg. Het kleine België zag zich dan door een wijze en voorzichtige politiek begiftigd met het Fransch als officiëele taal. Het bestuur kon aan 't Nederlandsch, anders gezegd het Vlaamsch niet denken; het wou het Waalsch niet kiezen om het aan de Vlaamsche bevolking niet op te dringen. Ze handelden wijzer door ‘de bewonderenswaardige Fransche taal aan te nemen, die het Latijn van de middeleeuwen heeft verdrongen, de wijsgeerige en wetenschappelijke taal, de taal die gebruikt wordt in alle internationale betrekkingen, de voertaal bij uitstek.’

Men staat versuft, als men dat leest, van de kennis van de geschiedenis bij de opstellers van L'Ame Wallonne. Nooit heeft het bestuur van Koning Willem er aan gedacht 't Nederlandsch aan de Walen op te dringen. Eene omwenteling zou plaats gegrepen hebben, omdat Koning Willem, aan ons Vlamingen, onze eigen taal wou opdringen? Maar geven die menschen zich rekenschap, van 'tgeen ze schrijven? Aan 't Waalsch als officiëele taal wou men niet denken, omdat men 't aan de Vlamingen niet wou opdringen! Och! de dwingelandij ware niet grooter geweest dan bij 't ‘opdringen’ van het Fransch. Maar de vraag is: welk Waalsch zou men wel als officiëele taal gekozen hebben? Het berucht besluit van 16 Nov. 1830, waarbij het Fransch eenige officiëele taal in België werd, weerde het Duitsch en het Vlaamsch omdat, naar het zei, die talen, waar ze gesproken worden, van provincie tot provincie, van stad tot stad verschillen en het daarom onmogelijk zou zijn in die talen een eenvormigen wetstekst af te kondigen. Maar verschilt het Waalsch dan niet van provincie tot provincie, van stad tot stad, van dorp tot dorp, en wordt Tâti l' Perriqui, het vermaarde Luikerwaalsche tooneelstuk niet in 't Namensch overgezet voor een vertooning te Namen en in 't Bergsch voor een vertooning te Bergen? 't Was eenvoudig een onbegonnen werk om in 't Waalsch een eenvormigen wetstekst af te kondigen. Voor een feit zijn die menschen blind; ze houden zich daaromtrent dom. Dat feit is, dat in Vlaamsch-België afwisselende streekspraken gehoord worden evenals over Waalsch België afwisselende dialeeten gesproken worden. Er is geen taal, zelfs niet de admirable langue française, die niet, over de uitgestrektheid van haar gebied in afwisselende dialecten gesproken wordt; en de Waalsche streekspraken zijn niets anders dan de voortzetting van de Romaansche dialecten, die in Frankrijk gesproken worden. Doch boven de dialecten van een taal, staat de gemeenschappelijk letterkundige uitdrukking van alle: de algemeen geworden schrijftaal, die ook de spreektaal geworden is voor de meest beschaafden onder een volk. Aldus vinden de Walen hun letterkundige uitdrukking in het Fransch, de Vlamingen in het Nederlandsch. Zijn er nu Walen, die er genoegen in vinden om hun dialect te beoefenen, 't is een onschuldige liefhebberij, die evenwel geen grond geeft tot de gelijkstelling van dat Waalsch met onze letterkundige taal, die eenvormig door de geletterde Vlamingen geschreven wordt.

‘Nu willen de Vlamingen, die gedurende zestig jaar, zich 't Fransch eigen gemaakt hebben, niets meer dan hun moedertaal kennen,’ kermt L'Ame Wallonne. Waar halen 't de menschen toch! Alsof we, met de tegenwoorwoordige inrichting van ons onderwijs, dat nog grootendeels verfranscht is, de keus hadden! We willen wél, Ame Wallonne, Fransch leeren, maar daarin heelemaal vrij en niet als een opgedrongen taal. We willen 't, omdat we net zoo goed woten als gij, dat 't Fransch een schoone taal is, een van de schoonste voertuigen van de moderne beschaving, waarin veel goeds, veel

[p. 2]

schoons te vinden is. Maar van onze volle, gansche ontwikkeling als individuën en als collectiviteit zal onze eigen moedertaal het voertuig zijn, omdat geen vreemde haar zonder schade voor de degelijkheid van die ontwikkeling vervangen kan. Daarnevens zullen we aan de Duitsche, de Engelsche, de Fransche beschaving, die allen voor ons openstaan, ontleenen, wat ons dienstig is, wat tot onze volmaking strekken kan.

‘Heden, overmaat van stompzinnigheid, zou men willen dat wij, Walen, niet meer zouden leven dan door en voor die taal (ce parler, zegt het blad) eigen aan een handvol luidjes.’ - Een handvolletje van 10 millioen stam- en taalgenooten over de wereld! Zoover reikt Waalsche wetenschap niet. En dan wordt van het taaltje van dat handvolletje luidjes in 't buitenland nog wel notitie gehouden. Zooals elders in Neerlandia meegedeeld wordt, geeft de Polyglot Publishing C^o, van St-Louis, Vereenigde Staten, een geïllustreerd maandschrift uit in twaalf talen, o.a. in 't Nederlandsch. Onder de twaalf talen wordt eilaas! het Waalsch niet genoemd.

Nog deelen de Wallonisanten mee, dat ze alles zullen doen, wat in hun macht is, opdat het Fransch de eenige officiëele taal in België zou blijven Ze zullen strijden tegen het ostracisme, waaronder de Walen in 't openbaar bestuur te lijden hebben - dat op 't oogenblik, dat een Nederlandsch-onkudige Waal Emond tot opziener van 't lager onderwijs benoemd is; dat van de drie hoogere opzieners van onderwijs in bediening twee Nederlandsch-onkundige Walen zijn, terwijl een vierde Nederlandsch onkundige Waal - die de toepassing van de taalwet van 1883 in zake 't onderwijs van de natuurlijke wetenschappen zal moeten nagaan! - staat benoemd te worden! Ze zullen iederen nieuwen Vlaamschen eisch krachtdadig bestrijden, daar ze van oordeel zijn, dat de Vlamingen ruimschoots bekomen hebben, waarop ze konden aanspraak maken!

Ze zullen... dat is prachtig! ‘Er is geen museum in Vlaanderen, waar de werken van de meest Waalsche onder onze Walen niet onbeschaamd als “Vlaamsche werken” op de lijst staan. Zij zullen de Vlaamsche meerkol de schitterende pauweveeren ontrukken, waarmee ze zich tooit.’ Wacht maar! Ze zullen ons wel weten te bewijzen, dat de Van Eycks, Bouts, Memling, Rubens, Van Dyck, Jordaens, Teniers, de Breugels, enz. Walen waren en dan is het uit met den roem van de Vlaamsche Schilderschool; dan moet er in de Geschiedenis van de Schilderkunst een nieuwe rubriek geopend worden over de... Waalsche Schilderschool! Déze hadden de beoefenaars van de Kunstgeschiedenis in hun verblinding nog niet ontdekt. L'Ame Wallonne zal hun wel hun dwaling doen inzien.

Verder zal L'A.W. spreken ‘over de Waalsche beeldhouwers, houtsnijders, de verschillende en vermaarde Waalsche muziekscholen uit alle tijden, de Waalsche tapijtwevers, de Waalsche letterkundige scholen uit het Karolingsch tijdvak, de hedendaagsche Waalsche schrijvers en bovenal over de Waalsche nijverheid, die den rijkdom van België uitmaakt en aan ons land zijn economische belangrijkheid geeft in de oogen van den vreemdeling.’

In zooverre L'Ame Wallonne zal wijzen op de verdiensten van Walen op 't gebied van de kunst of op eenig gebied van de menschelijke bedrijvigheid is haar werk tegenover ons zeer onschuldig en van een Waalsch standpunt alleszins prijzenswaardig, daar het strekken kan om een rechtmatigen trotsch op eigen aanleg, eigen verdiensten bij 't volk te wekken, die een krachtige spoorslag kan zijn voor den wil om nòg meer te presteeren en nog hooger te stijgen. Wat ons in haar streven en in dat van de Ligue Wallonne, waarvan ze de tolk is, alleen aanbelangt, is dat ze ons, Vlaamschgezinden den voet zal dwars zetten, waar we aan onze taal de plaats willen doen inruimen, die haar in een tweetalig land, waar wij de groote meerderheid zijn, rechtmatig toekomt. Onze strijd is geen aanvallende strijd, maar een van zelfverdediging. Zij willen in België toestanden, die misstanden zijn, bestendigen omdat er Waalsch belang en Waalsche gemakzucht bij gemoeid is. Hier zullen ze ons op hun weg vinden.

Ondertusschen kan het krachtiger optreden van de Ligue Wallonne tot een les strekken. Het jaar 1897 was voor de Vlaamschgezinden een jaar van niet geringe bedrijvigheid; het jaar is ook niet zonder vrucht voor de Vlaamsche Beweging voorbijgegaan. We wonnen de wet die 't kommando in 't Nederlandsch voorschrijft voor de Burgerwacht (Schutterij); we wonnen de verheffing van Peter Benoit's Muziekschool tot Staatsconservatorium. De Taalwet De Vriendt-Coremans, die de Nederlandsche Taal tot de tweede officiëele taal in België verheft, waanden we gewonnen. Deze is nog aanhangig voor de Kamer. Op deze vooral hebben 't de Wallonisanten gemunt. De grootste werkdadigheid leggen ze aan den dag om de wet in de Kamer te doen verongelukken. Bij de eerste stemming in de Kamer werd de wet zoo goed als door alle Waalsche Volksvertegenwoordigers aangenomen, die daarbij luisterden naar de inspraak van hun rechtvaardigheidsgevoel. Nu worden de Waalsche afgevaardigden en senatoren aangepakt, bedreigd met het verlies van de Waalsche volksgunst, omgepraat door drogredenen betrekkelijk de moeilijkheden, die de wet zal opleveren, het gevaar, waarin ze het land zal brengen, enz., enz. Het is van nu af zeker, dat onder den invloed van al dat gedrijf, de Waalsche afgevaardigden niet meer met dezelfde eenstemmigheid ons goed recht zullen bekrachtigen. In dien strijd tegen ons volksrecht aangehitst door de L: W. wordt partij gekozen door mannen, die openbare ambtenaren, mannen van naam, van invloed, mannen met geld zijn.

Eerevoorzitter van de Luiksche Ligue Wallonne is: Emile Dupont, ondervoorzitter van den Senaat. Leden van de beschermende commissie: Braconier, Charles, Magis, Nagelmackers, Senatoren voor Luik; Gerard, burgemeester van Luik: Magnette, volksvertegenwoordiger voor Luik; Bury, Dumoulin, Voorzitter van den Provincieraad; Grêgoire, Poncelet, bestendige afgevaardigden; De Thier, Polain, raadsheeren bij 't hof van Beroep; Fraigneux, schepene; Goblet, Schindeler, Digneffe, gemeenteraadsleden; Chainaye-Vierset, burgemeester van Hoei; Müllendorf, burgemeester van Verviers; Sainctelette, burgemeester van Bergen; Lejeune, senator te Dison; Tournay-Detilleux, senator voor Philippeville; Neujean, adv. te Luik; Robert, id.; Van Hoegaerden Bracomer, nijveraar te Luik; Ernest Dis. cailles, Leeraar aan de Hoogeschool te Gent, enz. enz. Dat toont ons klaar en duidelijk wat we te doen hebben; aan den eenen kant met meer kracht dan ooit aan onze rechtvaardige eischen vasthouden en niets nalaten om ze erkend te krijgen. Er werd in 1897 dapper gewerkt; bepaaldelijk de Gentsche Tak van het Algemeen Nederlandsch Verbond bleef niet stil ter zake de wet De Vriendt; in meer dan 25 volksvergaderingen hebben we het volk toegesproken en hebben de overtuiging opgedaan, dat het volk krachtig met ons is: van ieder plaats waar we geweest zijn, is een verzoekschrift naar de Kamer gezonden, vragende dat de wet De Vriendt-Coremans onveranderd en binnen de kortste toekomst zou aangenomen worden. Dien strijd zullen wij volhouden tot de wet er door komt ook in den Senaat. Maar de aanhangige Taalwet is maar een punt op ons programma. Er ligt nog zóóveel arbeid af te doen. IJver en volharding ontbreken ons met. Maar we moeten ook stoffelijk gesteund worden. Krachtig kunnen we optreden als onze Vereeniging tot nog grooter uitbreiding komt. In den loop van 1897 is haar ontwikkeling zeker niet onbevredigend geweest: meer dan duizend leden zijn toegetreden over de wereld. Maar we moeten nog zòòveel aanwinnen voor we terdege tot den strijd toegerust zijn. Daarom gestreefd naar dat doel: laat ons niet rusten vòòr dat onze Vereeniging állen omvat over de wereld, die gehecht zijn aan onze gemeenschappelijke moedertaal; allen die er trotsch op zijn te behooren tot een stam, die wel niet onder de grootste telt, maar die toch flink een eigen rol in de geschiedenis gespeeld heeft en die nog de hoop niet opgeeft om zich flink te handhaven onder de natiën. Maar vooral in Vlaanderen, waar de taalstrijd het heetst is, niet gerust vóór het Verbond àlle Vlaamschgezinden omvat. We zien het wel - en 't is nuttig van den vijand te leeren - dat in 't Walenland door overheidspersonen openlijk partij gekozen wordt in den strijd tegen ons onvervreemdbaar volksrecht: op ons rust de plicht onze Senatoren, Volksvertegenwoordigers en bekleeders van openbare ambten te dwingen partij te kiezen, kleur te bekennen en zich aan onze zijde te scharen: zij vertegenwoordigen het Vlaamsche volk en hebben tot plicht zijn veelzijdige belangen te behartigen. Onze taalbelangen zijn hoogste en heiligste belangen en geen vertegenwoordiger van het Vlaamsche Volk heeft het recht dat Volk in den strijd om gelijkheid in den steek te laten!