Neerlandia. Jaargang 1

Brief uit Johannesburg

Johannesburg, Z.A.R., 14 Juni 1897.

Geachte Heer Secretaris,

Daar eenige mededeelingen, door mij aan de ‘Soerabayasche Courant’ gericht in December 1896, opgenomen werden in uw orgaan, geloof ik met goed vertrouwen een plaatsje te mogen verzoeken voor de volgende regelen:

Jarenlang heb ik met alle middelen en op alle manieren, die mij ten dienste stonden, aangedrongen op onderscheidene zaken, die van 't grootste belang zijn voor de ‘Dietsche’ belangen, hier in Zuid-Afrika en ginds, bij Ulieden, in Europa. Enkele daarvan zijn nog niet verkregen en zullen misschien nog langen tijd utopiën, desiderata of hersenschimmen genoemd worden... ‘och, wat maakt het’, indien ze maar tot stand komen uiteindelijk Hiertoe behooren 1/ goed volksonderwijs en 2/ vooral - schrik niet! - eene rechtstreeksche stoomvaartlijn tusschen Rotterdam, Amsterdam of Antwerpen en Kaapstad, Durban of Lorenzo Marques.

Er is echter ééne zaak verkregen, tot blijdschap van allen, die nog een sprankel van ouderwetsche vaderlandsliefde en krachtdadig patriotisme bezitten; en dat is eene flinke uitbreiding der handelsverbindingen tusschen Holland en Transvaal. Om U één voorbeeld te noemen, sinds mijn bewusten brief aan de Soerabaiasche Ct., dus sinds ongeveer 6 maanden, zijn hier te Johannesburg 'geopend: een groote algemeene commissiehandel door den Hr. Johan Smit, die reeds goede zaken doet en Hollandsche cacao, Deventersche tapijten, Haagsche hapjes, enz, enz., eene welverdiende populariteit heeft bezorgd, - voorts een fraai schoenenen laarzenmagazijn door de Heeren de Haas en C^o, - eene agentuur van een Hollandsche muziek- en kunst-‘handlung’ en twee Hollandsche vleeschhouwerijen. Rekent men daarbij oudere firma's, met name Harmens, Pels Rijcken en C^o, Samuel Frank en Comp., Bastiaans en Jonker, Gebroeders Elzas, P. Stoker Jr. en H. Jong, welke allen als soliede en ijverig bekend staan (zelfs onder de Engelsche concurrenten!) dan moet ook den meest angstvallige duidelijk worden van hoe groot belang het Hollandsche deel der bevolking hier geworden is. Johannesburg is lang niet meer de Engelsche stad, die het geweest is, en al wordt meer Engelsch gesproken dan eenige andere taal, toch overtreft het aantal Hollanders, Duitschers en... Russische Joden, te zamen genomen, verre het aantal Engelschen, - om van de z.g. ‘Afrikaanders’ niet eens te spreken, die ook tot de Dietsche bevolking gerekend konden worden, indien zij slechts meer beginselvast waren! Het is echter een treurig en onloochenbaar verschijnsel, dat in 93% Afrikaander-huisgezinnen Engelsch liever dan Hollandsch gesproken wordt door de jongere generatie. En waarom? Uit gemakzucht en modegeest? Wie zal 't zeggen? Onbekend maakt onbemind! Een Hollandsche boekhandel, die bijv. steeds goed gesorteerd moest wezen in eenvoudige, liefst geïllustreerde volksverhalen, in almanakken en scheurkalenders, in Mailedities van Hollandsche couranten, behalve in de gewone schatten van belletrie, literatuur en - lest, best, - de zuivere wetenschap, zulk een winkel-magazijn in 't centrum der stad zou kolossaal goede zaken doen. Komaan, Heeren boekhandelaars en uitgevers in Noord- en Zuid-Nederland, vormt een Syndicaat! Bedenkt u nu eens niet àl te lang en zet door! Vrees voor welslagen behoeft gij niet te hebben; ziet maar eens welke goede zaken de HH. Wormser, de Bussy, Nierstrasz en Juta in 't kleine Pretoria doen!

‘'t Sal wel gaen’

ja, maar ‘niet vanzelf;’ iemand moet de kat de bel aanbinden.

Geachte Redactie, terwijl ik U bij voorbaat hartelijk dank voor de plaatsing dezer regelen, die ik nu en dan door andere (bijv. statistische mededeelingen) zou kunnen laten volgen, verzoek ik U dringend er nogmaals de aandacht op te vestigen, dat in geheel Transvaal, doch speciaal te Johannesburg groote behoefte bestaat aan Hollandsche apothekers en apothekeressen, en aan goede Holl. ziekenverpleegsters.

Verblijve met de meeste achting en sympathie,

Uw

Joh. Leijds.