Neerlandia. Jaargang 1

Nationaal Vlaamsch Verbond.

Aan de Heeren Burgemeester, Schepenen en Leden van den Gemeenteraad te GENT.

Brussel, 14 Juni 1896.

Hooggeachte Heeren,

Wij hebben de eer UEd. de ontvangst te melden van den brief van 16 Mei ll. 1^ste Bur. Ind. 1³ N^o 2, waarbij de Heeren Burgemeester en Schepenen ons ‘een afdruksel van het verslag der zitting van den gemeenteraad gezonden hebben, waarin de quaestie van het gebruik der Nederlandsche taal in den Raad en in het bestuur uwer stad besproken en beslist is geworden.’

Met genoegen hebben wij vastgesteld dat gij, door de artikelen 30 en 31 uwer nieuwe ‘verordening van inwendige orde en dienst van den gemeenteraad’ de Nederlandsche taal tot de officieele taal van den Gentschen Gemeenteraad uitgeroepen hebt.

Wij moeten UEd. echter doen opmerken, Hooggeachte Heeren, dat het vraagstuk van het taalgebruik ‘in het bestuur uwer stad’, dat het voorwerp uitmaakte der vragen onder litt. 3^o en 4^o in ons schrijven van 6 Januari ll. vermeld, door de hoogergemelde ‘verordening’ onbeslist gelaten werd zooals het onbesproken bleef in de zittingen van 29 Januari en 24 Februari ll. door UEd. gewijd aan het behandelen en vaststellen derzelve.

Bijgevolg nemen wij nogmaals de vrijheid UEd. te verzoeken wel te willen besluiten:

‘a/ dat alle bestuurlijke boeken in het Nederlandsch gehouden worden;

b/ dat de bestuurlijke briefwisseling in het Nederlandsch gevoerd worde, niet alléén met de ingezetenen, maar ook met alle besturen in het Vlaamsche land gevestigd, alsmede met de middenbesturen te Brussel.’

Wat het eerste punt betreft, niet alleen betaamt het dat de boeken van den burgerlijken stand, van de bevolking, van de militie, voor de boekhouding enz. in de taal der bevolking en van den gemeenteraad zelven gehouden worden; maar zulks behoort ook het geval te wezen met de registers der beraadslagingen van het schepenencollege. Wat dit laatste aangaat, dringend verzoeken wij UEd. wel te willen op hetzelve den redematigen regel toepassen welken gij bij art. 30 uwer ‘verordening’ voor den Gemeenteraad vastgesteld hebt, en te besluiten: Het schepencollege bedient zich van de Nederlandsche taal voor al de stukken welke slechts in ééne taal zijn opgesteld, zooals processen-verbaal der zittingen van het College.

Zulks ware slechts redematig en logisch, en zou slechts kunnen den regelmatigen gang van het bestuur bevorderen en vergemakkelijken, daar de beraadslagingen van het College grootendeels de voorbereiding der te nemen of de uitvoering der reeds genomen besluiten van den Raad beoogen. Het is dus alleszins wenschelijk dat er, door eenheid van taal, een nauw verband besta tusschen de handelingen van den Raad en die van het College, hetwelk, overigens, maar een uitvloeisel van genen is en de uitvoerder zijner besluiten krachtens art. 90 § 2^o der Gemeentewet van 30 Maart 1836. Moest het College echter, tegen de uitvoering van het bedoeld besluit een bezwaar van bevoegdheid inroepen, en het slechts voor eenen wensch houden, dan koesteren wij de hoop dat de leden van het College die, met uitzondering van den Burgemeester, de gekozenen van den Raad zijn, niet zouden willen weigeren rekening te houden met een zoo billijk desideratum van den Raad die hun het ambt dat zij waarnemen, opgedragen heeft.

Het zij ons geoorloofd, Hooggeachte Heeren, UEd. desaangaande, alsmede betrekkelijk de bestuurlijke briefwisseling, te wijzen op de regeling van het taalgebruik te Antwerpen.

Aan een schrijven der Heeren Burgemeester en Schepenen dier stad, gedagteekend van 10 Augustus 1895, ontleenen wij de volgende regelen: ‘Sedert jaren is de Nederlandsche taal de ambtelijketaal van het Antwerpsch gemeente-bestuur.

De processen-verbaal der beraadslagingen van Gemeenteraad en College worden uitsluitend in 't Nederlandsch gesteld.

De onderlinge briefwisseling der stadsdiensten geschiedt hoofdzakelijk in 't Nederlandsch, evenals onze briefwisseling met de openbare ambtenaren en besturen van het Vlaamsche land. Ook tot het middenbestuur wenden wij ons veelal in het Nederlandsch’

Wij volharden in onze meening dat onze vragen op de twee besproken punten slechts billijk zijn met het oog op eene stad waar, op eene bevolking van 148 729 zielen, tijdens de jongste volksoptelling, 143,109 Vlaamschsprekende inwoners waren. Zij strooken, overigens, volkomen met de overleveringen van ons volk zoowel als met den ondubbelzinnigen geest der hooger gemelde gemeentewet van 1836 die, door hare artikelen 69, 70 en 71, heeft willen, vanwege de bevolking van iedere gemeente, een heilzaam toezicht over de handelingen harer lasthebbers verzekeren, toezicht dat maar een ijdel woord is, om niet te zeggen eene loutere scherts, als de bestuurders zich willekeurig van eene andere taal dan die hunner lastgevers bedienen voor het beheeren der penningen dezer en het behandelen hunner gemeenschappelijke zaken en belangen. Het versmaden der taal van de overgroote meerderheid uwer medeburgers voor het inwendig bestuur uwer stad en voor de bestuurlijke briefwisseling is, bovendien, den geest derzelfde wet miskennen ten opzichte der raadsleden die hunne moedertaal alléén kennen of het Fransch minder dan deze machtig zijn, iets waartoe zij een volstrekt en onbetwistbaar recht hebben.

In volkomen overeenstemming met den bewusten geest der gemeentewet hebt gij, Hooggeachte Heeren, bij art. 39 uwer hoogergemelde ‘Verordening’, wijselijk bepaald: ‘Te rekenen van den dag waarop de bijeenroeping zal gedaan zijn, zullen de dossiers der zaken op de dagorde gebracht, in het Secretariaat ter inzage der raadsleden berustend zijn.’ Welnu, het nuttig oogmerk dezer bepaling en de gansche strekking der gemeentewet worden evenzeer miskend, indien de evenbedoelde raadsleden, tengevolge van het willekeurig gebruik der Fransche taal voor het inwendig bestuur en de briefwisseling, in het geheel niet of slechts gedeeltelijk en op onvoldoende wijze kunnen inzage nemen van de stukken en briefwisselingen welke te hunner beschikking gesteld worden voor het voorafgaande onderzoek der zaken waarover zij in de raadzittingen uitspraak te doen hebben, en indien, bijgevolg, die raadsheeren zich aldus in het behoorlijk vervullen hunner zending gedwarsboomd of verhinderd bevinden. Ten slotte loopt het willekeurig gebruik der Fransche taal voor

[p. 11]

het bestuur uwer Vlaamsche stad uit op eene noodlottige beperking van de vrije keuze van het kiezerskorps, ten nadeele van den volksstand vooral, en moet dus een aanslag tegen het algemeen stemrecht genoemd worden.

Om de dringende noodzakelijkheid te bewijzen van een besluit ter regeling van het gebruik der Nederlandsche briefwisseling van het Bestuur uwer stad, zal het volstaan uwe aandacht te vestigen op deze bijzonderheid, die den toestand ten volle kenschetst: het Bestuur der Arteveldestad briefwisselt in het Fransch met het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen! Het zonderlingste is, echter, dat het Nederlandsch de officiëele taal is van evengemeld provinciebestuur, naar luid van het Besluit door den provincieraad van Oost-Vlaanderen den 23 Juli 1889 genomen, besluit waarvan het artikel IV luid als volgt: ‘De bestuurlijke briefwisseling zal altijd in het Nederlandsch geschieden. Er zal enkel uitzondering worden gemaakt voor de gemeenten en personen die uitdrukkelijk zullen verklaren de Fransche taal te ververkiezen.’

Wij hopen, voor de eer der stad Gent, dat eene verklaring in den aard der evengemelde nooit aan het provinciebestuur gezonden is geworden; wat er ook van zij, aan den aangeklaagden toestand dient onmiddellijk een einde gemaakt te worden.

Als een ander kenmerk van de minachting waarin de Nederlandsche taal door het Bestuur der Stad Gent tot hiertoe gehouden werd, zij hier nog terloops aangestipt, dat de opschriften op de brieven en briefomslagen gesteld zijn in het Fransch alléén: Ville de Gand, enz., ofwel in de twee talen, doch het Nederlandsch achterof onderaan, op den rang eener eenvoudige vertaling.

De regel welken wij UEd., Hooggeachte Heeren, verzoeken voor te schrijven voor de bestuurlijke briefwisseling, is onontbeerlijk in het welbegrepen belang van het Vlaamsche volk. Elke afwijking van den bedoelden regel benadeeligt datzelfde volk, stoffelijk en zedelijk. Immers, billijkheidshalve moet, in een tweetalig land als België, het Staatsbestuur tweetalig zijn, en het gebruik der Fransche taal door de bestuurders eener Vlaamsche stad in hunne ambtelijke betrekkingen met het middenbestuur heeft voor noodlottig gevolg de gemak- en modezucht of de franschdolheid van eenige hooggeplaatste ambtenaars te begunstigen en aan te moedigen, en, bijgevolg, de verfransching in de hand te werken en de overheersching der Fransche taal te bestendigen en te verzekeren ten nadeele van het Vlaamsche volk.

Het behoeft welzeker geen verder betoog dat het aan wenden der Nederlandsche taal voor de briefwisseling met de middenbesturen het eenig doeltreffend middel is om die taal tot haar volle recht in het Staatsbestuur te doen komen, om Vlamingen en Walen op gelijken voet te doen stellen voor het bekomen van Staatsambten en om de Regeering ten laatste te dwingen tot het toebrengen van de noodige wijzigingen aan het wetenschappelijk onderwijs in de Rijkshoogescholen ten einde de behoorlijke en volledige uitvoering der taalwet van 22 Mei 1878 te verzekeren.

Behalve de hulde welke aldus zou gebracht worden aan den democratischen aard onzer instellingen en het gewenscht verdwijnen van onrechtvaardigheden waarover met gegronde reden en sedert zeer lang geklaagd wordt, zou het uitsluitend gebruik der Nederlandsche taal in de betrekkingen uwer stad met het Staatsbestuur voor bijzonder heilvol en verheugend gevolg hebben, eene Vlaamsche kroon te doen zetten op een openbaar onderwijs dat, in uwe stad, voor den lageren graad gansch, en voor den middelbaren graad reeds gedeeltelijk op Vlaamsche leest geschoeid is en aldus aan al de leerlingen uwer onderwijsgestichten, tot welken stand ook behoorende, met aanleg bedeeld en met ijver en studeerlust bezield, de gegronde hoop te laten koesteren voortaan onbelemmerd het toppunt der geleerdheid en wetenschap te kunnen bereiken en, bijgevolg, naar de hoogste ambten in 's lands bestuur hunne blikken te mogen richten.

Hopende, Hooggeachte Heeren, dat gij bovenstaande beschouwingen in ernstige overweging zult gelieven te nemen en dat wij weldra zullen mogen vernemen dat onze dubbele vraag door UEd. ingewilligd werd, bieden wij UEd., met onzen voorafgaanden dank, de betuiging onzer eerbiedvolle gevoelens aan.

Namens het Bestuur:

De Schrijver,

(g.) F. Reinhard.

De Voorzitter,

(g.) E. Cuylits.