Nederlandse Letterkunde. Jaargang 5

[p. 302]

Periodiek
Nelleke Moser
Bertram Mourits

Het Bibliografiebulletin 10 (2000) 1 is, uit de aard der zaak, een buitengewoon afwisselend tijdschrift. Het is ook een interessant nummer dit keer, met bijdragen over (al dan niet verdwenen) vroege gedichten van J.C. Bloem, meer theoretisch georiënteerde bijdragen van S. Dresden en M. Schenkeveld, en artikelen over Annie M.G. Schmidt, Herman de Man, Mozart, Marcel Reich-Ranicki, Edgar Vos en anderen.

Bzzlletin 29 (2000) 270 opent met de opmerkelijke mededeling dat de drie onderwerpen van het themanummer weinig met elkaar te maken hebben, zodat de lezer aanvankelijk de indruk krijgt met drie keer eenderde themanummer te maken te hebben - te weten over Kees 't Hart, Thomas Rosenboom en P.F. Thomése. Het valt wel mee, trouwens. Veel interpretatie en weinig literatuurgeschiedenis in dit nummer.

In De gids 163 (2000) 5 veel aandacht voor ontwikkelingen in de Nederlandse poëzie. Het lijkt steeds minder mogelijk om tot een synthetische beschrijving te komen, en misschien juist daarom worden de laatste tijd opvallend veel pogingen in deze richting gedaan, o.a. door Ad Zuiderent, Marjoleine de Vos (zie ook haar bijdrage in Ons erfdeel) en René Puthaar. Er zijn nog sporen van de richtingenstrijd, die hier gestalte krijgt in een voorkeur voor vooroorlogse versus naoorlogse poëzie.

Hollands Maandblad (2000) 4 presenteert zichzelf trots, om niet te zeggen hooghartig, als een tijdschrift waarin de aloude maatstaf kwaliteit nog voorkeur krijgt boven andere. Vanuit dat uitgangspunt valt de wat kinderachtige zinvoor-zinbespreking van Harry Mulisch door Bastiaan Bommeljé eigenlijk nogal tegen. De positieve ontvangst van het boekenweekgeschenk weet Bommeljé tevens te koppelen aan de manier waarop Ter Braaks antisemitisme werd (mis) begrepen.

Literatuur 17 (2000) 2 bevat de volgende artikelen: R. Delvigne, ‘Hermans en Sierksma op oorlogspad’; J. Salman, ‘“Die ze niet hebben wil mag het laaten”. Kinderalmanakken in de achttiende eeuw’; G. Buelens, ‘De suggestie van het oosten. Modernistische poëzie in het spoor van de Chinese klassieken’; L. Hanssen, ‘Het onbehagen over

[p. 303]

de biografie. Een literatuurwetenschappelijke beschouwing’; H. Brinkman, ‘Spelen om den brode. Het vroegste beroepstoneel in de Nederlanden’. N. Noordervliet en H. Stouten schrijven een brief aan Hella Haasse (en krijgen antwoord). In de rubriek Grensverkeer schrijft M. Janssens over Marnix Gijsen. Het nummer bevat de volgende recensies: K. Bostoen e.a., Het album J. Rotarii (door J. Koppenol); M. Spies, Zoveel te beleven. De cultuur van het verleden als uitdaging voor de toekomst & M. Spies, Rhetoric, Rhetoricians and Poets. Studies in Renaissance Poetry and Poetics (ed. H. Duits en T. van Strien) & H. Duits en T. van Strien (red.), Een wandeling door het vak. Opstellen voor Marijke Spies (alle drie de publicaties door J. Jansen); J. Buschman, Den Haag, stad, boordevol Bordewijk (...) (door O.S. Tromp); R. Duhamel (red.) In eigen boezem. Schrijvers over schrijven (door G.J. van Bork); H. van Straten, Hermans. Zijn tijd. Zijn werk. Zijn leven (door G.F.H. Raat).

In Literatuur 17 (2000) 3 stellen O. Heynders en F. Ruiter de vrijwel geheel nieuwe redactie en haar voornemens voor. Men zal voortaan rekening houden met nieuwe behoeftes onder de lezers in verband met de veranderingen in het middelbaar onderwijs. Concreet gezien houdt dit in dat er meer aandacht komt voor comparatisme, interdisciplinariteit, historisch en multicultureel bewustzijn en dat men streeft naar meer debat, meer schrijvers aan het woord en meer besprekingen van actuele teksten. De redactionele voornemens komen in dit nummer meteen al tot uitdrukking in de bijdragen van F. van Oostrom (‘De lage landen en het hooggebergte. Middelnederlandse ridderromans in Europese context’) en O. Heynders (‘Achter het masker van een vrouw. Willem de Mérode als Victoriaanse dichter’). Van Oostrom stelt vast dat de medioneerlandistiek zich in haar streven naar een synthese zal moeten aansluiten bij reeds verricht onderzoek in het buitenland. Heynders bespreekt een opeenstapeling van mystificaties aan de hand van een bundel van Elizabeth Barrett Browning voor haar man (die zogenaamd uit het Portugees vertaald zouden zijn) en een daarop geïnspireerde bundel van De Mérode, die de liefdespoëzie van Barrett gebruikte om zijn eigen seksuele geaardheid te kunnen verwoorden. A. van den Bremt schreef een artikel over Nescio's stijl, met bijzondere aandacht voor de op de natuur geënte beeldspraak en voor de herhalende ‘taalmuziek’ in zijn werk, en J.H. Snijder droeg een artikel bij over ‘De lijdensgeschiedenis van Maarten Olie. Over een personage uit Willem Brakmans Ante Diluvium’. Het nummer bevat recensies van: A. de Haas, De wetten van het treurspel. Over ernstig toneel in Nederland, 1700-1772 (door W.R.D. van Oostrum); A. den Boer (red.), Klassieke literatuur. Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen tot en met de Tachtigers (cdrom) (door P.J. Verkruijsse); J. Mateboer en W. van den Berg, Bibliografie van het Nederlands narratief fictioneel proza 1701-1800 (door J. de Man); T. Boon, Het koppige hoofd dat niet wilde scheuren. Over Frans Kellendonk en Ch. de Cloet, T. Hermans, A. Meinderts

[p. 304]

(red.), ‘Oprecht veinzen’. Over Frans Kellendonk (beide publicaties door G.F.H. Raat); D. Cumps, De eenheid in de tegendelen. De psychomachische verhaalwereld van F. Bordewijk en de mythe van de hermafrodiet (door R. Grüttemeier); B. Vervaeck, Het postmodernisme in de Nederlandse en Vlaamse roman (door K. Beekman); F.J. Haffmans (samenst. en toelicht.), Geest, koolzuur en zijk. Briefwisseling van Erich Wichman (door K. Beekman).

Madoc 13 (1999) 4 is een themanummer over de zee. In de middeleeuwen associeerde men de zee in het geheel niet met vakantie of ontspanning, maar vooral met gevaar en in het gunstigste geval met avontuur, zoals blijkt uit de bijdragen van M. Mostert (over de metafoor waarin een auteur zichzelf met een zeeman vergelijkt en zijn voltooide werk met een schip dat de veilige haven bereikt heeft), M.-J. Heijkant (over de ambivalente rol van de zee in de liefdesgeschiedenis van Tristan en Isolde), J. Borsje (over zeemonsters en mythische dimensie van de zee in vroegmiddeleeuwse Ierse verhalen) en R. Kruk (over de wonderen van de zee in middeleeuwse Arabische literatuur). De overige artikelen zijn vooral historisch van aard en betreffen de Vikingen (door A. Quak), de Nederlandse kustlijn (door P. van Dam), de Bourgondische vloot in de Oriënt (door A. Vanderjagt), zeevisserij (in een interview met de Canadese historicus R.C. Hoffmann door J. Wiersinga), strandjutten (door M. de Groote).

Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 23 (2000) 1 bevat veel bijdragen over Nederlands-Russische betrekkingen in de achttiende eeuw: A.H. Huussen jr, ‘Impressies van Nederlands-Russische contacten in de zeventiende en achttiende eeuw’; W.F. Visser, ‘Peter de Grote en Zaandam’; G.W. van der Meiden, ‘Een lofdicht op Peter de Grote’; R. Hoogma, ‘Peter de Grote en de Russen in het werk van Jacob Campo Weyerman’. Het openingsartikel door J. Bruggeman gaat niet over Rusland, maar over het debuut van Jacob Campo Weyerman. Verder bevat het nummer de volgende recensies: C. Priesner en K. Figala, Alchemie. Lexikon einer hermetischen Wissenschaft (door F. van Lamoen); G. Paape, Vrolijke Caracterschetsen & De Knorrepot en de Menschenvriend (ed. P. Altena) (door S. Vuyk); J. Salman, Populair drukwerk in de Gouden Eeuw. De almanak als lectuur en handelswaar (door F.H.C. Schreuder); A. den Boer (red.), Klassieke literatuur. Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen tot en met de Tachtigers (cdrom) (door M. van Vliet); K. Langvik- Johannessen, Livinus Verkruyssen en zijn toneeldichters. Speurtocht in het domein van het achttiende-eeuwse Zuid-Nederlandse theater (door K. Bostoen); H. Bots, L. van Gemert (red.), Schelmen en prekers. Genres en de transmissie van cultuur in vroegmodern Europa (door M. van Vliet); J. van Eijnatten, Hogere sferen. De ideeënwereld van Willem Bilderdijk (1756-1831) (door A. Hanou); E.O.G. Haitsma Mulier en W.R.E. Velema (red.), Vrijheid, een geschiedenis van de vijftiende tot de twintigste eeuw (door M. van Vliet).