Nederlandse Letterkunde. Jaargang 5

[p. 109]

Periodiek

De stad blijft een mooi onderwerp. In As, Mediatijdschrift (1999) 4 gaat het uitgebreid over Los Angeles, en de sombere visie die cultuurhistoricus Mike Davis er op nahoudt.

Een geestig idee van de redactie van Bzzlletin (1999, 268), om als themanummer voor een literair tijdschrift ‘literatuur’ te kiezen. De invulling van het thema bestaat uit het idee dat sommige auteurs zozeer zonder voorbehoud zijn gecanoniseerd, dat er niet meer fris van de lever over hen geschreven kan worden. In elk volgend nummer wil men een dergelijk essay plaatsen, wat de vraag oproept hoeveel van dergelijke auteurs er eigenlijk zijn. Met de huidige selectie (Mulisch, Hermans, Reve, Claus, Haasse, Lucebert en Kouwenaar) is in ieder geval een fors begin gemaakt.

Cahiers voor Nederlandse Letterkunde (1998, 2) is gevuld met een artikel van Hans van Stralen over Reinder Blijstra, een vrijwel vergeten, nogal secundaire figuur in het naoorlogse literaire leven. Op zichzelf niet zo interessant, maar wel in een literair-historisch perspectief: in de context van Forum, engagement en existentialisme.

Dietsche Warande & Belfort (1999, 4) gaat vergezeld van een cd-rom met elektronische literatuur, beweert de titelpagina, maar ik heb hem niet gezien. Wel gezien: vier bijdragen van Jan Baetens en/of Eric Vos over literatuur en elektronica, vol modieuze ideeën, waartegen de rest van het nummer wat tam afsteekt: Hugo Brems bespreekt Hugo Claus. Een verhaal van Patricia de Martelaere. Bart Vervaeck over Marcel Möring.

Dietsche Warande & Belfort (1999, 5) is ook een themanummer, over het tijdschrift Tijd en mens. Leuke titel van Eric Min: ‘Jongens, het is geen Kafka’. Verder met degelijke bijdragen van onder andere Georges Wildemeersch (‘Hugo Claus en Tijd en Mens: wat voorafging (1947-1949) en Jos Joosten, ‘Een geslaagde mislukking’.

De gids (1999, 9/10) is een opvallend uitgebalanceerd, mooi en internationaal nummer over modernisme in de poëzie. Of postmodernisme. Of beide - of geen van twee, of het einde ervan. ‘Is dit eigenlijk een interessante vraag?’ aldus de inleiding. Nieuwe poëzie van onder andere Erik Menkveld, Miguel Declercq, Marc Kregting, René Puthaar staat tussen essays van Ezra

[p. 110]

Pound, Gottfried Benn, T.S. Eliot, Paul Rodenko, W.H. Auden. Een bewust confrontatie van ‘een stel jonge honden die mogen ravotten tussen de bestofte folianten van een stel opa's, zo lijkt het’. En inderdaad, zo achterhaald zijn de essays niet. Of: zo ver hun tijd vooruit zijn die jonge dichters ook weer niet.

Historisch Tijdschrift Holland 31 (1999) 3 bevat een bespreking van Gerrit Paape, De Bataafsche Republiek. Ed. P. Altena, m.m.v. M. Oostindië (door R. van den Berg).

Liter (1999, 8) ‘lijkt’ aldus de redactie wel een poëziespecial. Met aandacht voor M. Nijhoff, Willem-Jan Otten, Anton en Ent, en de poëzie van H.C. Rümke en veel oorspronkelijke poëzie is het ook een poëziespecial, dunkt me.

In Literatuur 16 (1999) 4 beschrijft P. Hofman ‘hoe een poëtisch protestpamflet Lucebert voorgoed op de experimentele dichterskaart zette’ (in: ‘Ik ben de bruidegom zoete boeroe-boedoer. Vijftig jaar na Luceberts debuut’). R. Erenstein en W. Poelstra interviewen B. Albach over toneel als levenslange passie, waarin men (onder veel meer) kan lezen hoe Albach een Gysbreghtvoorstelling in 1923 of 1924 ervoer. J.H. Winkelman schrijft over een erotisch insigne uit de collectie van H.J.E. van Beuningen, een uit de Schelde opgeviste metalen speld van een naakte vrouw met opgetrokken benen. Winkelman legt deze vondst naast de visie op de vrouw in de middeleeuwen. L. Ross beschrijft de bijeenkomst van de internationale schrijversvereniging de PEN-club in Dubrovnik in 1933 en de commotie die ontstond toen men probeerde een standpunt te bepalen ten opzicht de situatie in Duitsland. Moest men politiek buiten de vereniging houden, zoals dat tot dan toe was gedaan, of kon men de Duitse delegatie wel degelijk vragen om verantwoording af te leggen? Eén lid van de Nederlandse delegatie, Jo van Ammers-Küller zorgde voor extra opschudding door haar a-politieke en daardoor als Duitsgezind opgevatte houding. Ross gaat nader in op haar beweegredenen. Literatuur bevat recensies van: W. Abrahamse, Het toneel van Theodore Rodenburgh (door A.C.G. Fleurkens); A. Birney, Oost-Indische inkt. 400 jaar Indië in de Nederlandse letteren (door A. Zuiderweg); T. Streng, Geschapen om te scheppen! Opvattingen over vrouwen en schrijverschap in Nederland, 1815-1860 (door L. Jensen); B. Slijper (red.), In droomcadans bedwongen. Over Hendrik de Vries (door N. Laan)

The Low Countries 7 (1999-2000) is het Engelstalige jaarboek van de Stichting Ons Erfdeel. Het thema is ‘landschap’ (een echo van de boekenweek?) en het fraai uitgegeven boek staat vol met korte, enthousiasmerende signalementen van Nederlandse schrijvers, filmers, historici en andere kunstenaars. The Low Countries bevat onder andere bijdragen over en vertalingen van werk van J.J. Voskuil, Guido Gezelle, J. Slauerhoff, Christine D'haen, Frank Martinus Arion en Hadewijch. Wat betreft de beeldende

[p. 111]

kunst wordt onder andere aandacht besteed aan Armando, Rembrandt, Van Gogh, Dick Bruna, Masereel.

Millennium 13 (1999) 1 bevat naast een artikel van J. Reynaert, ‘Over medische kennis in de late Middeleeuwen. De Middelnederlandse vertaling van Lanfrancs Chirurgia magna’ twee uitgebreide recensie-artikelen, te weten: W. Waterschoot, ‘Een mooie garderobe, maar voor wie?’ (over S. Raue, Een nauwsluitend keurs. Aard en betekenis van ‘Den triumphe ende 't palleersel van den vrouwen (1514)) en E.A. Overgaauw, ‘Handschriften, kloosterbibliotheken en Middelnederlandse literatuur’ (over K. Stooker en Th. Verbeij, Collecties op orde. Middelnederlandse handschriften uit kloosters en semireligeuze gemeenschappen in de Nederlanden).

Musaeus 6 (1999) 3 is een themanummer over Neolatijn. Het bevat onder meer een inleiding van J. Bloemendal over de plaats van het Neolatijn in de Nederlandse literatuurgeschiedenis en een artikel van S. van Romburgh over de verschillende verschijningsvormen van de Neolatijnse brief, vooral naar aanleiding van de (nog te verschijnen) door Van Romburgh uitgegeven correspondentie van Franciscus Junius.

In Ons erfdeel (1999, 4) een brede variëteit aan Nederlandse literatuur. Cyrille Offermans bespreekt de nieuwe poëziebundel van Claus (Wreed geluk), Hugo Brems bespreekt Redbad Fokkema's poëziegeschiedenis. Yves T'Sjoen schrijft over Mustafa Stitou, en G.F.H. Raat over Voskuil. Goedegebuure natuurlijk over Marsman, en WAM de Moor schrijft over Oscar van den Boogaard. In de categorie nietneerlandistieke onderwerpen zijn vooral interessant: Ludgard Mutsaers over het merkwaardige verschijnsel dat men juist in Volendam zo hitgevoelig is, Kristiaan Borret over urbanisatie en Saskia Bak over Jan Hoets SMAK (Stedelijk Museum voor Actuele Kunst) te Gent.

In Optima 17 (1999) 3 (De nieuwe Optima) enkele vaste waarden: van Rob Schouten enkele ‘scheppingsverzen’, een verhaal van Hafid Bouazza, gedichten van Pieter Boskma, en een interview met Hella Haasse. Ook de moeite waard: Pam Emmerik over medische fotografie.

Nelleke Moser Bertram Mourits