Nederlandse historische bronnen 10

17
Thibaut aan Willem II

Middelburg, 1 mei 1650

Doorluchtich Hoochgeboren Furst, Genadige Heer, Tgene ick al over langh hebbe

[p. 75]

voorsegt, te weten dat dheeren van Maelstede ende Thienhoven sochten absolute te heerschen over de goede stadt van der Tholen¹⁴⁰, selfs in weerwil van Uwe Hoocheijt wordt nu door den tijt, ende de nominatie bij den voorss. Maelstede als bailljouw ende Boll als borgermeester volcomentlijck bewaerheijt, hebbende op deselve gestelt, alle die personen, die het Uwe Hoocheijt naer des selfs hooge wijsheijt gelieft heeft voorleden jaer te preterieren, ende van de selve nominatie te laeten alle die personen in de welke het Uwe Hoocheijt gelieft heeft te thonen een genoegen genomen te hebben.

Ick dit van verre siende comen, ende met eenen versekert sijnde dat dese slach niet conde gebroken worden als door den borgermeester Vermuyden, hebbe geraedich gevonden, den voorss. Vermuyden met dheer Vrijbergen in Walcheren te versoecken om deselve wel vast aen elcanderen te hechten, gelijck ick dat oock geluckichlick, deselve gesproken hebbende, te wege gebracht hebbe, immers soo verre als ick sach voor dese tijt noodich te wesen, gelijck dan oock de voorss. Vermuyden den bailljouw ende Boll couragieuselijck heeft tegengestaen, ende onder de nominatie van den voorss. bailljouw de sijne gestelt; uijt dewelke Uwe Hoocheijt eenige, ende eenige uijt die van den bailjouw, (onder reverentie) gedient can sijn te nemen.

Ick hebbe in de conferentie met den voorss. Vermuyden ende Vrijbergen wel gespeurt eene groote jalousie van den voorss. Vermuyden tegens den voorss. Vrijbergen ende worde van de selve volcomentlijck versekert ende overtuijgt door dese ingeleijde voorslach, bij den voorss. Vermuyden ende den goeden Vrijbergen geteekent, hier nevens gaende, door welke magistraet soo als hier geposeert wort, Vermuyden tminste miscontentement ontfangende, sich terstonts can voegen met de partije van den bailjouw ende daer door wederom Uwe Hoocheijt den voet dwers stellen, gelijck ick dan int nevens gaende lijstje, (om Uwe Hoocheijt niet te lange op te houden) hier claerlijck thoone.

Dese slach can gebroken worden, ende is teenemael nootsaekelijck, om die stadt eenmael sonder omsien tot contentement van Uwe Hoocheijt gedisponeert te hebben, dat Uwe Hoocheijt gelieve bij sich te ontbieden den voorss. Vermuyden, hem prijsende over sijne goede couragie ende beleijt, ende hem thoonende de overgegeven electie van den bailljouw, ende de sijne onder deselve gestelt, conde Uwe Hoocheijt onder reverentie seggen dat hij Vermuyden bij sijne vier genomineerde noch behoorde te stellen, Commer Corneliss., tvoorleden jaer als schepen gedient hebbende, onder pretext dat hij Vermuyden, mede hier door een derde part van de nominatie sal hebben gepresenteert.

Ick geloove dat Vermuyden toegevende sijne jalousie, hier qualijck sal aenwil-

140 Zie hiervoor brief nr. 6 d.d. 3 mei 1649. In het Staatsarchiv Oranienbaum (HAHS, Abt. Dessau, inv. nr. A 7b, nr. 122) berust een schrijven van de secretaris van Tholen Jacob van Vrijberghe aan Willem II, waarin deze op de hoogte wordt gesteld van een poging van de baljuw Pieter van Tuyl van Serooskerke en de burgemeester Adriaen Bolle de burgemeester Vermuyden van de nominatie uit te sluiten. De magistraat stelde zich daar tegen te weer en verzocht de prins om Vermuydens nominatie te erkennen.

[p. 76]

len, echter is soo noodich, dat Uwe Hoocheijt authoriteijt ende goeden wille, hem tot het nomineren van de voorss. Commer Corneliss., moet dwingen; uijt de voorslach van electie sal Uwe Hoocheijt de nootsaekelijckheijt evidentelijck sien, ende gelieve Uwe Hoocheijt gedient te sijn, den voorss. Vermuyden niet te laten gaen uijt Uwe Hoocheijts Camer ende tegenwoordicheijt voor ende aleer hij den voorss. persoon neffens sijne vier andere stelle, alsoo als gesegt is, de geheele saecke daer aen is gelegen, gelijck dat in de nevens gaende lijst, Uwe Hoocheijt onderdanichlijck wort gedemonstreert.

Ick verstout mij ongevraecht Uwe Hoocheijt over dese saeck te spreken, den ijver tot Uwe Hoocheijts dienst, ende de lust om mijn danckbaer gemoet, over soo menichfuldige onverdiende genade van Uwe Hoocheijt ontfangen, te bethonen, doet mij dese vrijheijt gebruijcken; ick sal Uwe Hoocheijt altijts bidden, te willen geloven dat mij niets lievers in de werelt sal sijn, als occasie te mogen hebben, Uwe Hoocheijts dienst te bevorderen, gelijck dan notoirlijck in desen geschiede, ende door effecten te mogen thonen dat ick ben, Doorluchtich Hoochgeboren Furst, Genadige Heer, Uwe Hoocheijts alderonderdanichste, oitmoedichste ende verplichste dienaer, Henrick Thibaut, 1650.

[Bijlage]

Nominatie bij den bailjouw ende borgermeester Bolle gedaen ende bije voorss. heeren getekent:

Tot schepenen

Vermuyden

Strijt^141

Albert van der Heijden^142

Van den Brande^143

Borssele^144

Huijbrecht Janssen Huijge^145

Pieter van Gelre^146

François Leijdecker^147

Jan Verlucht^148

Hendrick de Putter^149

H. 't Gilde^150

Schout Korentas^151

Jan Dignussen Backer^152

Jan Snoeck^153

onder dese genomineerde

heeft de borgermeester

Vermuyden dese vier

141 Deze was schepen van Tholen in 1636.

142 Deze was schepen van Tholen in 1639.

143 Anthony van den Brande, gehuwd met Catharina Adriana Dallens, een zuster van Clasina Dallens, de echtgenote van Johan Vermuyden.

144 Philibert van Borssele, zie hiervoor noot 66.

145 Schepen en burgemeester van Tholen 1616-1646.

146 Schepen van Tholen 1645-1648.

147 Schepen van Tholen in 1648, 1687, burgemeester in 1686, overleden in 1688.

148 Schepen van Schakerloo 1636-1639.

149 Deze heeft nimmer deel uitgemaakt van de magistraat van Tholen.

150 Huybrecht 't Gilde, schepen van Tholen 1641-1647.

151 Deze heeft nimmer deel uitgemaakt van de magistraat van Tholen.

152 Schepen van Tholen in 1637.

153 Schepen van Tholen 1662-1675.

[p. 77]

genomineert:

Pieter Manteau van Dalem

Van der Vliet

Willem van Vrijbergen

Pieter Gillissen: lantman^154

hier neffens dient door

Uwe Hoocheijts

authoriteijt gestelt door

den voorss. Vermuyden:

Commer Cornelissen

Om een goede electie te

hebben, conde Uwe

Hoocheijt gedient sijn, om

quansuijs tussen beijde

partijen te gaen, eenige kiesen

bij den bailljouw, ende eenige

bij Vermuyden voorgestelt,

ende de magistraet aldus

(onder geduijrige correctie,

ende reverentie van Uwe

Hoocheijt) gestelt voor dit

jaer:

Tot burgermeester van buijten:

Voocht Cornelissen

Tot borgermeester van binnen:

mr. Marinis van

Vrijbergen

Tot schepenen:

mr. Marinis van Vrijbergen

Johan Vermuyden

mr. Cornelis van Vrijbergen

Pieter Manteau van Dalem

Jan Strijt

Anthony van den Brande

Marinis van der Vliet

Commer Cornelissen ende

Willem van Vrijbergen

sulx dat Uwe Hoocheijt

soude eligeren uijt de

genomineerde bij den

bailljouw ende Boll:

Vermuyden

Strijt ende

Van den Brande

ende uijt Vermuydens

nominatie:

Pieter Manteau van Dalem

Marinis van der Vliet

Willem van Vrijbergen

ende Commer Cornelissen

door Uwe Hoocheijts

authoriteijt noch te

nomineren, waer van de

noitsaekelijckheijt aen

d'ander sijde van dit blat

Uwe Hoocheijt aenwijst^155.

Vruchten tegens het

naestcomende jaer de

magistraet wel gestelt

sijnde als hier onder:

bailljouw

burgermeester van buijten:

Voocht Cornelissen

burgermeester van binnen:

mr. Marinus van Vrijbergen

Tot schepenen:

mr. Marinus van Vrijbergen

Johan Vermuyden

154 Schepen van Tholen 1655-1663.

155 Willem II volgde in hoofdzaak dit voorstel. In plaats van Jan Strijt benoemde hij Jacques van der Heijden.

[p. 78]

mr. Cornelis van Vrijbergen

Pieter Manteau van Dalem

Jan Strijt

Anthony van den Brande

Marinus van der Vliet

Commer Cornelissen

Willem van Vrijbergen

De eerste vrucht is, dat

den bailjouw met twee

borgermeesters (die Uwe

Hoocheijt getrouw sijn)

doende nominatie van

schepenen gesamentlijck

off soo nu geschiet Uwe

Hoocheijt sijn 1/3 oft

geheele nominatie

toesendende Uwe Hoocheijt

versekert is, altijts goede

schepenen te konnen

kiesen, de twee

borgermeesters den

bailljouw prevalerende,

twelck met Kommer moet

geschieden, gelijck nu als

de bailljouw een

burgermeester op sijn

sijde heeft.

De tweede vrucht is, dat

Uwe Hoocheijt beleijdende,

dat Vrijbergen ses

stemmen heeft, altijts

versekert is van nominatie

te ontfangen van

burgermeesters naer Uwe

Hoocheijts genoegen, sonder

dat men van noode heeft

te vreesen de

veranderlijcheijt van

Vermuyden, daer

andersints als Vrijbergen

maer vijff stemmen heeft,

de veranderinge van

Vermuyden te vreesen is,

die altijts den bailljouw

ende Strijts stem gereet

sal vinden om tegens

Vrijbergen aen te gaen,

ende den stock tegens Uwe

Hoocheijt te trecken.

De derde vrucht is, dat de

keuse, soo Uwe Hoocheijt

onderdanichlijck voorslae,

gedaen sijnde, Uwe

Hoocheijt altijt can wesen

versekert dat de stadt in

rust sijnde, altijts Uwe

Hoocheijts loffelijcke

maximen sal ijverlijck

opvolgen ende seconderen,

sulx dat aen de nominatie

van Commer Cornelissen

ende te volgen electie, de

geheele vast- ende

versekerheijt van die stat

is hangende.

Indien den bailljouw soude

willen sustineren, dat uijt

sijne ende Bols nominatie,

als bij pluraliteijt van

stemmen geformeert,

behoorde electie gedaen te

worden, om Uwe Hoocheijt

tot antwoorde te geven,

dat, geconsidereert het

dispuijt bij Vermuyden

gemoveert, Uwe Hoocheijt

elck wat geeft, ende de

geheele saeck aen de

Staten gebracht can

worden, als sijnde het

reglement daer over

questie is, bij de voorss.

[p. 79]

Staten gemaeckt.

Project van magistraet bij

Vermuyden ende den

goeden Vrijbergen

voorgestelt:

Tot borgermeester van

buijten:

Voocht Cornelissen

Tot borgermeester van

binnen:

mr. Marinus Vrijbergen

Tot schepenen:

deselve mr. Marinus van

Vrijbergen

Johan Vermuyden

mr. Cornelis van

Vrijbergen

Pieter Manteau van Dalem

Jan Strijt

Anthony van den Brande

Marinus van der Vliet

Pieter Gillissen

Willem van Vrijbergen

Consideratien op dit

project:

Voocht Cornelissen is goet

en hout Vrijbergens partij

Vrijbergen is Uwe

Hoocheijt getrouw

Vermuyden is niet te

betrouwen

Cornelis van Vrijbergen is

goet ende is neeff van de

burgermeester Vrijbergen

Pieter Manteau is swager

van Vermuyden^156

Jan Strijt dependeert van

den bailljouw

Anthony van den Brande

swager van Vermuyden^157

Marinus van der Vliet,

meest aen Vrijbergen

Pieter Gillissen, aen Vermuyden

Willem van Vrijbergen aen

de borgermeester

Vrijbergen

Voor Vrijbergen, sijn, de

electie als bij Vermuyden

voorgeslagen ende bij

Vrijbergen uijt dwangh

geprobeert^158: 1 Voocht Cornelissen 2 Vrijbergen borgermeester 3 mr. Cornelis van Vrijbergen 4 Marinus van der Vliet 5 Willem van Vrijbergen

sulx dat Vrijbergen maer

vijff stemmen heeft

Vermuyden soude hebben

eerst 1 sijn eijgen stem Vermuyden 2 Pieter Manteau 3 Anthony van den Brande 4 Pieter Gillissen

ende sulx vier stemmen,

waer bij, hij eenich

miscontentement

156 Zie hiervoor noot 79.

157 Zie hiervoor noot 79.

158 ‘Geprobeert’: geapprobeerd.

[p. 80]

7 Handschrift van Hendrick Thibaut. Postscriptum bij de brief van 1 mei 1650 (brief nr. 17). Staatsarchiv Magdeburg, Magdeburg

[p. 81]

erlangende, terstonts can

hebben de stem van de

bailljouw ende de stem van

Strijt, ende sulcx sich

meester maecken van alle

resolutie, ende tegens

tnaest comende jaer

wederom soodanige

borgermeesters voorstellen,

als het hem soude

gelieven, ende indien door

Uwe Hoocheijts

auctoriteijt ende begeerte

Commer Cornelissen wort

genomineert ende

geeligeert, soo sal de

magistraet wesen soot hier

over staet ende

dienvolgende

volcomentlijck versekert

tot Uwe Hoocheijts dienst.

bailljouw

voor Vrijbergen met een

cruijsken gestelt x Voocht burgermeester x Vrijbergen burgermeester

schepenen burgermeester Vrijbergen Vermuyden x Cornelis van Vrijbergen Pieter Manteau Jan Strijt Anthony van den Brande x Marinis van Vrijbergen x Commer Cornelissen x Willem van Vrijbergen

Sulx dat Vrijbergen

prevaleert met een stem,

al waert schoon dat

Vermuyden quaet wierde:

daer andersins Vermuyden,

door den bailljouw ende

Strijts stem Vrijbergen

met een stem soude

overmeesteren.

[P.S.]

Doorluchtich Hooggeboren Furst, Genadige Heer, Naer het schrijven van mijne missive, ende mijne consideratien, compt mij informeren Manteau van Dalem, dat in allen gevalle de burgemeester Vermuyden niet meer als vier personen nomineren mach, tprivilegie seggende alleen 14 personen moeten genomineert worden¹⁵⁹ sulx dat den bailljouw voor sijn derde, vijff personen hebbende, Boll oock vijff, alleen vier voor Vermuyden overblijven. Ende alhier dat naer mijn oordeel, Vermuyden als eerste burgemeester soo veel, jae meer recht heeft voor sijn 1/3, vijff personen als Boll te nomineren, echter als hij, omdat de bailljou ende Boll eens sijn, soude willen cederen, soo is nootsaekelic ende tgeheel werck hangt daer aen, dat Uwe Hoocheijt Vermuyden, Commer Cornelissen dede nomineren, in plaetse van Pieter Gillissen.

159 Zie hiervoor noot 71. Doordat een der burgemeesters tevens schepen was, moest de tweede burgemeester voor zijn derde gedeelte van de voordracht genoegen nemen met vier plaatsen in plaats van vijf.

[p. 82]

De redenen sijn voor Commer Cornelissen, sijnde een out ende ervaren schepen, Pieter Gillissen een onnosel lantsman, dagelijx de ploech volgende. Uwe Hoocheijt gelieve Vermuyden doch soo te perssen dat hij dese verandering doe, off Uwe Hoocheijt sal ondervinden, dat die stadt altijts in onrust sal wesen, mijne becommernisse compt, van die is ende tot sijn doot sal blijven, Doorluchtich Hoochgeboren Furst, Genadige Heer, Uw Hoocheijts alderonderdanichste ende verplichste dienaer Henrick Thibaut, 1650.