Nederlandse historische bronnen 10

[p. 44]

II Brieven

1
Thibaut en Stavenisse aan Heilersich

Middelburg, 11 mei 1648

Mijn Heer, Ingevolge van den last van Sijne Hoocheijt ons bij Uedele aengenaemen van den 9^en deser op huijden toegecomen¹, bij ons serieuselijck overwogen sijnde, off het geraden is, dat Sijne Hoocheijt sich soude laeten disponeren, eene reijse herwaerts aen te nemen, omme mijne heeren de Staten van Zeelant, op het bewuste subject² tot eenparicheijt te disponeren, dunckt ons onder genadige correctie van Sijne Hoocheijt dat al is het soo, (dat als men naer soo veel aengewende devoiren niet verder soude connen comen) dat men de saecken alhier in dese provincie daer naer toe soude connen dirigeren, dat men op Sijn Hoocheijts compste ende interpositie, de genomen conclusie op de ratificatie van het tractaet van vrede, met hetgeen daer van dependeert, ende op gevolcht is, soude comen te acquiesceren ende laeten gaen, onder verclaringe van onschuldich te willen sijn, van alle onheijlen, die uijt de gemoveerde grieven den staedt int generael, ende particulier soude mogen overcomen, ende dat men daer op de publicatie van het voorss. tractaet oock alhier soude connen laeten geschieden³.

Dat echter, aengesien de gemelte heeren Staten tot noch toe, door soo welgefondeerde redenen en insichten, sich beswaert hebben gevonden, op de voorss. ratificatie, hun met de andere provincien te conformeren, ende dat Haer Edel Mogende daer toe oock niet hebben connen bewogen worden door de aensienlijcke deputatie, bij Haer Hoog Mogende herwaerts affgesonden⁴; dat Haer Edel Mogende niet wel met fatsoen ende reputatie, van alle hunne sustenuen, soo plotselijck, soude connen affwijcken, ten sij Haer Edel Mogende eenich naerder contentement werde gegeven, sonder dese provincie, ende de regenten van dien tegens de Generaliteijt te clemmen, ende de ongunste van de selve te procureren⁵. Ende dat daeromme wij, onder correctie als boven, bedenckelijck vinden dat Sijne

1 De aan Thibaut gerichte correspondentie is, zoals in de inleiding reeds vermeld, niet bewaard gebleven.

2 ‘Bewuste subject’: de ratificatie en afkondiging van de Vrede van Munster.

3 Het betreft hier de onenigheid over het sluiten van de Vrede van Munster. Zeeland wilde het vredesverdrag alleen ratificeren met goedvinden van Frankrijk en had daarom geweigerd op 4 april 1648 in de Staten-Generaal tot ratificatie te concluderen, waarop Holland de presidiale stoel had bezet en bij overstemming tot ratificatie had geconcludeerd. Dit feit had grote woede gewekt bij de Staten van Zeeland, die vooralsnog weigerden met de ratificatie in te stemmen en het verdrag te publiceren.

4 Om Zeeland te vermurwen, hadden de Staten-Generaal het oude beproefde middel van de bezending toegepast. De delegatie, bestaande uit vooraanstaande afgevaardigden van de zes provincies, had evenwel geen succes. Notulen Zeeland, 28 april 1648.

5 ‘Tegens ... te clemmen’ te vereenzelvigen met de Generaliteit; ‘ongunsten ... te procureren’: bij de bevolking afkeer van de regenten veroorzaken.

[p. 45]

Hoocheijt sich voor als noch, in desen soude laeten engageren, voor ende aleer, aen d'eene sijde, bij de Spaense te wege sij gebracht, dat de demolitie van de forten ende het Sas ontrent Sluijs, achtervolgens het gesustineerde van dese provincie absolutelijck sij bedongen ende vastgestelt⁶; ende dat aende andere sijde, de andere provincien werden gedisponeert, omme aen de Croone van Vranckrijck, over het sluijten van het affsonderlijck tractaet van vrede, te geven, alle mogelijck ende redelijck contentement; het sij dat de Ligue guarantie in haer geheel ende vigeur werde gehouden⁷, ofte ijets anders bedacht, waer door de vruntschap ende goede correspondentie met de hooggemelte Croone ten dienste van desen staet, mach werden geconsidereert, waer toe machschien, door de compste van den heer d'Estrades uijt Vranckrijck, naerder openinge ende aenleijdinge sal werden gegeven⁸.

Alle welcke, ingevalle alsoo conde worden gecompasseert⁹ ende uijtgewrocht, soude de compste van Sijne Hoocheijt herwaerts, ende desselfs hoochwijse entremise, tot inestimablen dienst van de staet, ende tot onsterffelijck eere, respect ende danck van Sijn Hoocheijt comen uijt te vallen, ons niet te min gedragende aen het gene, Sijne Hoocheijt in desen, naer sijne hoochwijse wijsheijt, anders soude mogen comen goet te vinden, waer van wij versoecken gedienstelijck, opt spoedichtste over dach ende nacht verwitticht te worden, omme te weten, waer naer ons te reguleren, in de aenstaende vergaderinge van de Staten, die niet lange can worden gediffereert.

Ende vertrouwende hier mede Sijne Hoocheijts genadige intentie, ende den inhouden van Uedele missive voldaen te hebben, sullen Godt Almachtich bidden Sijn E. Hoocheijts Furstelijcken persoon lange jaeren te conserveren in goede gesontheijt ende voorspoet ten dienste van ons lieve vaderlant ende sullen voorts naer ons gedienstige gebiedenisse blijven, Mijn Heer, Uedele seer dienstwillige dienaers, Cornelis Stavenisse¹⁰, Henrick Thibaut, 1648.

6 Zeeland had ook de ontmanteling van de forten bij Sas van Gent en Sluis geëist.

7 In 1644 was met Frankrijk een ‘Ligue Guarantie’ gesloten, waarin was overeengekomen dat de Republiek en Frankrijk slechts gezamenlijk vrede zouden sluiten. Toen in 1647 bleek, dat Frankrijk nog geen vrede wenste, hadden de Staten-Generaal besloten dit verdrag slechts na te komen voor zover Frankrijk niet zou ‘tergiverseren’ opzettelijk de vrede tegenwerken.

8 Zeeland had een intensief handelsverkeer met Frankrijk en daardoor groot belang bij een goede verstandhouding met dit land.

9 ‘Gecompasseert’: zorgvuldig de richting uitgezet.

10 Raadpensionaris van Zeeland 1642-1649; hier medeondertekenaar als plaatsvervangend vertegenwoordiger van de prins als Eerste Edele.