Nederlandse historische bronnen 6

26
Den Haag, 25 maart 1934

Ik waardeerde uwe regelen van 21 dezer toch zóó en begrijp zoo volkomen dat ge behoefte hadt u eens te uiten. In appreciatie van de koningin-moeder¹⁰⁹ doe ik voor u niet onder. Ik heb altijd een groote vereering voor haar gehad en nu ik de laatste maanden meermalen met haar in nauwere aanraking was en met haar spreken moest over voor haar zoo pijnlijke en delicate zaken, heb ik nòg grooter bewondering voor haar hart en hoofd gekregen. Ik voel dit heengaan dan ook als een zwaar persoonlijk verlies. De deelneming van hoog tot laag is wel heel treffend; daar ik zoo vlak bij het sterfhuis woon, zag ik daarvan zeer sprekende staaltjes. Er is in de heele stad, maar in het bijzonder in de buurt van het Voorhout, een gedrukte drukte; er zijn voortdurend menschenmassa's op de been, maar iedereen gaat stil zijn gang en onthoudt zich intuïtief van elke luidruchtigheid. Dinsdag¹¹⁰ ga ik met mijn dochter naar Delft; om 10 uur van huis om er vermoedelijk niet vóór vijf uur terug te keeren. Een lange dag, dien ik echter niet graag zou missen. Met de regeling der begrafenis heb ik, gelukkig, geen andere bemoeienis dan voor zooveel de vreemde diplomaten betreft. Die hangen

109 Prinses Emma, die op 20 maart 1934 overleden was.

110 27 maart 1934.

[p. 54]

10 Begrafenis van koningin-moeder Emma op 27 maart 1934

[p. 55]

echter den geheelen dag aan de telefoon, vragen het naadje van de kous, en van het hof een opeenvolging van orders en contra-orders. Ik hoop dat alles vlot zal loopen, maar houd mijn hart vast, als ik de verwarring zie die er dezer dagen ten paleize Noordeinde heerschte. De oude Dumonceau is nog het meeste bij, maar hij wordt oud, René van Hardenbroek is niet oversnugger en De Smeth is sinds de zware ziekte van zijn vrouw een complete neurasthenicus geworden. Er is ook geen éénheid: ik krijg instructies via Tets rechtstreeks van Hare Majesteit, verdere aanwijzingen van Dumonceau en Van Hardenbroek; Snouck wordt over dezelfde zaken mede van drie zijden benaderd en het resultaat is dat er nooit iets klopt. Het eenige dat voortreffelijk in orde is, is de Haagsche politie. Ik heb ze hier twee dagen lang met het défilé van in totaal 100.000 menschen zien manoeuvreeren, maar dat was werkelijk prima. En alles ging met vriendelijke woorden en zonder eenige gezagsbrutaliteit.

De malle berichten over de verlooving van de prinses met Gijs van Hardenbroek hebben ook mij geërgerd. Het laatste bericht van dien aard is nu, dat die verlooving in verband met het overlijden van de grootmoeder voorloopig is uitgesteld! Gisteren voor een week had ik goede gelegenheid de prinses te observeeren op een dansante soirée bij de Snouck's. - - -¹¹¹ Verder had ik, uit haar manier van dansen en omgaan met al die jonge jongens, sterk den indruk dat ook in dit opzicht een spoedig huwelijk voor het meiske zelf weldadig zou zijn.

Juist in deze rouwdagen kreeg ik van Kattendijke een pak[k]et stukken uit Praag, in zóó hooge mate compromettant in het bijzonder voor kolonel Schmidt, dat ik mij niet voorstel dat deze gehandhaafd kàn worden. Aanleiding was een gerechtelijke vordering van de echtgenoote van dien Oostenrijker Von Pohl, die op verzoek van Schmidt al vast begonnen was hare juweelen te beleenen om de eerste contanten te verschaffen, in afwachting van het slagen van de bekende transactie te Berlijn met de effecten van een Prager joodschen bankier! Die dame wil nu haar geld terug zien. Hoe ik het zal aanpakken, weet ik nog niet. Ik denk dat ik Tets en den nieuwen curator Beelaerts in den arm zal nemen, maar ik vind het ellendig nu Hare Majesteit hiermede te moeten lastig vallen en lang uitstel is toch niet mogelijk.

De kwestie der nazi-organisaties hier komt de volgende week in den ministerraad¹¹². Het schijnt mij uitgesloten dat wij aan de Duitsche verlangens tegemoet komen. Men zou dat hier niet dulden en Van Schaik is er dan ook rabiaat tegen.

111 Geschrapt zijn dertien woorden over het verblijf van prinses Juliana in Londen.

112 Dit gebeurde op 4 april aan de hand van een brief van 26 maart 1934 (ARA, Archief Marchant, inv. nr. 507), waarin De Graeff zich uitsprak tegen de benaming Deutsche Hitlervereine en teruggreep op zijn brief van 15 november 1933 (zie noot 60). In de loop van april werd overeenstemming bereikt over de benaming Reichsdeutsche Gemeinschaft (zie Akten zur Deutschen Auswärtigen Politik C, III, nr. 48).