Logo DBNL
Nederlandse historische bronnen 5 (1985)

Nederlandse historische bronnen 5

(1985)–Anoniem Nederlandse historische bronnen–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

V Het reisverslag

[1ro] Ic Jan Heynrycxzn. van Beveren ben gereyst anno XVcXXXVI den XXIIII aprijl van Leyden off wt Den Haech nae Jherusalem ende nae Synte Catryn ten halffe staen1 in Scyppers met gods hulpe.

 

Item mijn geselscap as Me[...] Doessen [...] van Leyden [...]es[...]

heer Pyeter Jacopzn spryester van Amersfoert

Wyllem van der Buchoert van Haerlem [1vo]

Pyeter Coernelys Boot tot Delft

Jan Gerytszn Backere Delft

Symon Janszn [...]ndtman van Berckel2

 

Item wy reysden gelyck van Delft nae Schartogebos

Item van Schartogebos [reys]den wy doer dye stadt van Gelder tot Nuijs

Item van Nuys reysden wy toe Coellen [2ro]

Item tot Coellen gyngen wy ter herberech op Reymburch an den Ryn3

Item tot Coellen muet men nemen batssen elck bats maeckt drye groet ende een halve off condy crijgen al pennyngen de vertyen maken een bats dat is dat beste profyt ende twee halders maken een pennijnck4

Item dyt is de wech van Coellen nae Venegen [2vo]

Item van Coellen sal men trecken tot Bom een stat vyer myllen

Item van Bom sal men trecken tot Rema een stat drye mijlen

Item van Rema sal men trecken tot Sensecht een mijl

Item van Sensecht sal men trecken tot Bryessycht drye myllen

Item van Bryessycht sal men trecken tot Tandernaken een stat een mijl

Item van Tandernaken sal men trecken tot Coevelens ende men moet er eerst over een [3ro] groete steenen brugge gaen5 eer men in de stat comt ende daer moet elck vremt man geven van toelle een haelder ende es van Tandernaken drye mylen

Item van Coevelens sal men trecken tot Reyns een stat anderhalf mijl



illustratie
Reisroute Leiden-Venetië
Kaart getekend door A. van der Kloot


Item van Reyns sal men trecken over een hoge berch tot Poupert een stat anderhalf myl

Item van Poupert sal men trecken tot Sengheweer een stat twee myllen ende behoert toe den landtgraeff van Hessen6 [3vo]

Item van Sengheweer sal men trecken tot Wezel een stat een mijl

Item van Wezel sal men trecken tot Bachgraf een myl

Item van Bachgraf sal men trecken tot een doerrijp Teper een half mijl

Item van Teper sal men trecken tot Heynback een doerrep een half mijl

Item van Heynback sal men trecken een doerrep hyet Dreckhouyssen een half mijl

Item Dreckhuyssen sal men trecken tot Bynggen een stat een half mijl [4ro]

Item Bynggen sal men trecken tot een doerrep Pudys een half mijl

Item van Pudys sal men trecken tot Synte Katryn te Langhebracke7 daer staet een doerrep beneden de bracke ende es een groete mijl

Item van Synte Kateryne Langebracke sal men trecken tot een stat hyet Ondernem ende tusschen Synte Katryn ende Ondernem te half weege op de brake8 daer staet een capelle ende staet een waterput daer an ende es een groete mijl [4vo]

Item van Ondernem sal men trecken tot Haesloecht een doerrep een mijl

Item van Haesloecht sal men trecken tot Harrynsijm anderhalf myl

Item van Harrynsijm sal men trecken tot Worms een stat een half mijl

Item van Worms sal men trecken Bovulum een doerrep een half mijl

Item van Bovulum sal men trecken tot een groet ryeck cloester ghenaemt Franghedael ende noch een cloester daer[5ro]bij van vrouwen9 ende men gefter proven10 ende daer staet een herreberghe by anderhalf mijl

Item van Franghedael sal men trecken tot Ouwersijm een stat een myl

Item van Ouwersijm sal men trecken tot een doerrep11 twee mijl

Item van dat doerrep sal men trecken tot Spyers een schoen stat een myl

Item van Spyers sal men trecken tot Houssen oever den Ryen daer gheft men [5vo] een pennyck ende als ghevrosen es zoe muet men gheven vyer pennijck tot Housse coep men drye pynte Ryns wyn om vijer pennyck dat is een groetgen ende is van Spyers een half mijl ende Houssen es een doerrep dan benen wij in Swavenlandt

Item van Houssen sal men trecken tot Bruessel in Suaven een stat derdalf mijl

Item van Bruessel in Suaven sal men trecken tot Brytten een stat een mijl

Item van Brijtten sal men trecken tot Molbruen12 een groet ryck [6ro] cloester men gefter proven dye van Roemme come ende nyet dye nae Romen gaen13 ende daer staet een herberge by een mijl

Item van Moelbruen sal men trecken tot Lyetsynge een doerrep een myl

Item van Lyetsynge sal men tot Faijnghe een stat twee mijlle

Item van Faynghe sal men trecken tot Consstat een stat drye mylle

Item van Consstat sal men trecken Esselynghe een stat een myl [6vo]

Item van Esselynghe sal men trecken tot Ghyppynghe een stat drye mylle

Item van Ghyppynghe sal men trecken tot Ghyzelynghe een stat twee mylle

Item van Ghyzelynghe sal men trecken tot Toerneijs14 stat een myl

Item van Toernyes sal men trecken tot Olms14 een schoen stat twee mylle

Item van Olms sal men trecken tot Verynghe anderhalf mijl [7ro]

Item van Verynghe sal men trecken tot Oeverweycht anderhalf mijl

Item van Oeverweijcht sal men trecken tot Memmijghe een stat drye mylle

Item van Memmyghe sla (!) men trecken Tyetmusryet een doerrep drye mylle

Item van Tyetmusryet sal men trecken tot Kempen een stat een myl

Item van Kempen sal men trecken Tuerrecht een half mijl [7vo]

Item van Tuerrecht sal men trecken tot Soelhuys een mijl

Item van Soelhuys sal men trecken tot Oeij een half mijl

Item van Oey sal men trecken tot Nestelbanck een groet doerrep daer beghynt dat ghebercht tot Trente toe ende es een half myle van Oeij

Item van Nestelbanck sal men trecken tot Fyls anderhalf myl

Item van Fyls sal men trecken tot de cluysse15 daer moet men [van hier af de kopie, 4ro] gaen doer een poerte ende behoert [kopie, 4vo] toe Fernandus16 een grote half mijl

tot Atterwanghe een half mijl

tot Pegelbach 1 mijl

tot Laernys 1 myl

tot op den Vernaert17 een hoge gheberchte maar hy gaet seer vlack op ende daer en es geen herbergh op den bergh ende is een half myl op te gaen. Van de hoegte van den Vernaert soe gaet men seer stijl off ende men gaet tot de cluijsse Veresteijn18 ende daer es goede herberghe een half mijl

van den cluysse Veeresteyn sal men trecken tot Nasareth ende es een groete mijl

tot Yms anderhalf mijl [van hier af weer het origineel, 9ro]

Item van IJms sal men trecken tot Sams over een groete brugge19 een half myl

Item van Sams sal men trecken tot Landyck twee mylle

Item van Landyck sal men trecken tot Bronest een mijl

Item van Bronest sal men trecken tot Reyst anderhalf myl

Item van Reyst sal men trecken tot Fons een myl

Item van Fons sal men trecken tot Nouders een doerrep op Synte Nycolaes berch ende [9vo] gaet zeer steijl op ende onder tghebeeryht moet ghy doer een cluysse gaen toebehoerende den keyser ende es een stercke cluysse off een scloet waer wt een clyppe ghehouden ende men moet eerst over een groete brugge20 gaen eer ghy doer de cluysse gaen sult dan gaet ghij steyl op den berch een mijl21

Item van Nouders sal men trecken tot Anressen22 ende es vlack off te gaen een half myl

Item van Anressen sal men tot Gron een myl [10ro]

Item van Gron sal men trecken tot Pergyes daer staet een coeppel van Synt Velten23 een half mijl

Item van Pergys sal men trecken tot Zevenkercke daer staen zeven toerrenen byeen24 anderhalf mijl

Item van Zevenkercke sal men trecke tot Eeyners anderhalf myl

Item van Eeyners sal men trecke tot Flonders anderhalf myl

Item van Flonders sal men trecken tot Latoernus anderhalf myl [10vo]

Item van Laetoernus sal men trecken tot Meranen een twee mylle

Item van Meranen sal men trecken tot Terlynge een mijl

Iten van Teerlynge sal men trecken tot Synte Paulus een mijl

Item van Synte Paulus sal men trecken tot Calders een mijl

Item van Calders sal men trecken tot Termijn daer wast goede wyn25 twee mylle [11ro]

Item van Termyn sal men trecken tot Synte Myechhyel dat zyn twee groete mylle maer alle half myl hebt gy een doerrep

Item van Synte Myechhyels sal men trecken tot Trente twee mylle

Item als men tot Trente es ende dan weesen wyl tot Venege soe moet men ander geldt ghij moet daer hebben moesenygoe26 ende marsselle voer vyer batssen hebt

ghy een moessenygoe een marselis twee batsse [11vo] een moessenygoe es zeven stuvers een marssel es zeven groet dyet es de wecht van Trente nae Venege

Item van Trente sal men trecken tot Persseno vijff mijlle maer het zyn van Trente tot Venege ijtalyaensse mylle de vyff voer een duyssche myl

Item van Persseno sal men trecken tot Lesegho zeven mijlle

Item van Lesegho sal men [12ro] trecken tot Bruecho vyff myl

Item van Bruecho sal men treck tot Luspydale vyff mylle

Item van Luspydale sal men trecken Gryn vyff mijle

Item van Gryn sal men trecken tot Pryemelancko anderhalf myl

Item van Pryemelancko sal men trecken tot een cluysse daer en mach nyemant doer gaen hij moet geven een soldus [12vo] dye daer doer rijt een cruysaert ende de cluysse gaet nye eer oepen dan een wer voer soen ende de cluysse behoert toe Fernandus27 anderhalf myl

Item van dye cluysse sal men trecken tot Syesmons zes mylle

Item van Sijesmons sal men trecken tot Kerpene vyer mylle

Item van Kerpene sal men trecke tot Soelanghe vijer mylle [13ro]

Item van Soelanghe sal men trecken tot Baessaen een stat zeven mylle

Item sal men trecken van Bassaen sal men tot Ramon daer wij verdoelt waeren ende moesten dye nacht int stroe sclapen een myl

Item van Ramon sal men trecken tot Beets drye mijl

Item van Beets sal men trecken tot Loerghe twee myl [13vo]

Item van Loerghe sal men trecken Aryese drye mijlle

Item van Aryese sal men trecken tot Sansscoel vijff mylle

Item van Sansscoel sal men trecken Yestrane vijff mylle

Item van Yestraene sal men trecken tot Tervijse een schoen stat ende verschouckt daer een schoen pellygrymage van Onser Lyever Vrouwen ende [14ro] zij doet groet myrakel ende zy heeft groet verzoeck28 es vyff myle

Item van Tervyse sal men tot Meesters een stat ende es verbrandt by dye keyser Maxcymanus29 ende es thijn mylllen

Item van Meesters sal men trecken tot Maellegare twee mylle

Item van Maellegaere sal men treck met een barryck over dat water nae Venege ende is wyff mylle [14vo]

Item vrysdaes voer Pynster30 quamen wy te Venege ende ghynge ter herberge tot

Meghyel Bruynstyen in dye Wyete Laeuw an Synte Baertelemeesplaes31 ende wij verteren daer alle daechs te weeten elck mael XV soldus dat is ons geldt negen groet daechs negen stuvers32

Item dyet zyn dye heylyge lyechaemmen ende santen dye in Venege zyn

Item te Venege recht [15ro] buyten der stede daer es een cloester van mannen daer es dat lyechaem van Helena dye dat cruys ons heeren vandt ende was Constantynus de keysers moeder33

Item nyet vaerre dan daen es noch een cloester daer is den ryng van Synte Nycolaes34

Item in Venege es dat heyleghe lyechaem van Synte Rockus ende due daer groet myerakel35 ende daer es noch een [15vo] een van de zes cruyken daer onse heer van water wyn maycte ende daer es de palster van Synte Nycolaus36

Item in een ander cloester dat lyechaem van Synte Barbara37

Item in een ander cloester dat lyechaem van Synte Lucya38

Item daer is een kerckke dye men hyet Synte Sacharijas kercke ende daet leyt zyn lyechaem [16ro] van Synte Sacharyas ende was Synt Jan Baptysten vader39

Item in dye zelve kercke es thoeft van Synte Steven40

Item noch in een ander kercke daer es dat lychaem van Synte Mauwerycyus41

Item als ghy van Synte Baertelemeesplaets gaet nae Synte plaes daer staet een cloester daer leyt Synte Dyercken lyechaem42 [16vo]

Item te Merane daer men de crystylynne glaesse maeckt43 daer zyn weel twee hondert van den kyenderen dye Herodes dede dode44 ende is zeven mylle van Venege

Item Aessencygoensdach45 soe trout dye haertoech van Venege de ze met een goude ryng ende hy vaert met een groetten staet twee mylle waeters in gat van der zee met een [17ro] ghaeleye met een groet geluyt ende schoen proessesecy ende daer werpt hy een goude ryng in dat water ende daer moege weesen twee off drye duyssent berrycken46 in dat water achter dye ghaeley om den ryng te vanghen van den hartoech als hy dye wt weerpt nae dat waeter dan zijnser bij om den ryng te vanghen47 [17vo]

Item op Scakaremensdach48 zoe gaen wy pellegroms in de proessescy myt een wytte barrende waskaers boven die syngyryen49 van Venegen

dyets dye waerde van geldt te Venegen50

Item een moessenigo maeckt twee syllever marselle een syllever marsel is tvaelff solden off tvaelff market

Item een sclechte dukaet daer men mede coepme[18ro]schappe doet en noemt nyet van goude dye en es nyet meer dan zes pondt vyer solden dat es ons gheldt zes ende doertych stuvers

Item een goude ducaet dye daer geslegen is gemaemt een sakyn dye doen in Scypers ende in Scuyryen offte Jerusalem zeven pondt twaelf solden dat is ons geldt XLIIII stuvers

Item om dat proffyttelycxte geldt te nemen van [18vo] Venege te reysse nae Jerusalem off waer hy comdt het zy in Sypers off in andere havens soe sel hy voer hem nemen moessenijgo ende syllervere pennyngyns van twee solden ende van vyer solden ende van zes solden ende dat tot XXX moessenygo van dat cleyn geldt ende de ander reste an moessenygo mach hy dye anders dragen wandt hem dat beste proffyt is geryfste51 [19ro]

Item zoe moet ghy noch myt u nemen XVI goude nyeuwen dukaten dye hyet sakyenen van dye hartych dye daer is te Venege ende elcke sakyen doet VII pondt XII solden dye geeft ghy wt te Jerusalem ende in dat landt

Item ghy sult weeten als ghy geldt nemen wylt by w om te trecke nae Venege soe sult ghy dyet gelt oeversyen dat hyer onder staet ghescreven [19vo] soe moecht ghy u beste proffyet wt nemen nae u goetduncken

Item ten eersten een dubbelde dukaet es XIIII £ XVI solden tot Veneghe op de wyesselbanck

Item een enkel dukaet es VII pondt VII solden

Item een sonnencroen es VI pondt XVI solden

een goude gulden V pondt VI solden

Item een ph[ilippu]sgulden V pondt [20ro]

Item een anghelot es X pondt XVI solden

Item een keysserspennijng van V schellyng es V pondt VIII solden

Item een karolusgulden van XX stuvers es drye moessenygo

Item een Nymmaghsce gulden een Deventer gulden een Camper gulden een Eemer gulden wijcht hebbende van een goude gulde es vyer pondt X solden een goude croen van Veneghe es VI pondt XV solden [20vo]

Item dese voers gelde dye mueten hebben hoer wyechte als dan sult ontfangen soe vele daer off indyen dat ghy geldt hebt dat zyn wyechte nyet en heeft dat es groet verlyes

Item ick sal u seggen hoe vele dat een pondt es ende hoe soelden en pondt es

Item in den eersten maken XX solden een pondt ende es XII groet myn VIII mijten ons geldts [21ro]

Item vyff moessenygoe maken zes pondt ende een moessenygoe maken XXIIII

solden ende XIIII solden maeken ons geldt XIIII groet Vlaems

Item ick heb mynzelve besteet met ee[n] patroen van een schyp met twee maerssen52 om te zeylen Sypers tot Salyene off Lymmerson ende tes van Veneghe XXIIIIc mylle ende sal my geven de cost an zyn [21vo] tafel ende smoergens een croeus malevesey53 met een musschuyt54 ende als dat schyep an zijn anker leyt voer een haven soe moet ick myn zelf cost doen ende ick hebbe myn patroen geloeft voer myn cost ende voer schypvracht X dukaten elck dukaet van VI pondt vyer solden ende ick gaf hem deen helft reet ende dander helft in Sypers55 [22ro] Item dyet een pellegrym meest van node heeft om in dat schijp te nemen als hy in den patroen cost es off by den maendt ende nyet meer omdat gheldt te spaeren ende heeft daeran ghenuch56

Item in den eersten zal hy een kyst met een bult57 ende een deken ende een matte coepen

Item noch sal hy coepen een nyeuwe bryl58 van drije [22vo] ketele59 ende noch een ander brijl daer wyen in gheweest heeft oeck van drye ketele in de nyeuwe sult ghy doen water om in u wijn te duen want waer ic gheweest hebbe wy hebben water meest gebreck gehadt ende in den ander brijl suit ghy u vyen60 doen ende sluijtse beyde in u kijste [23ro]

Item noch sult ghy copen tweehondert musschut ende acht off negen pondt Parmesaence kase ende ontrent acht off negen pondt boters ende anders nijet soe heb ick het besoecht ende ghij suit dyet alleene houden met nyemant te doen te hebben het maeckt den beste vrede comdij wyn off water off broet te cort soe sult [23vo] ghij altoes weel anteen landt off antander landt comen om te coepen wat ghy hebben wylt

Item ick ben den XIX junijus met myn vyer pellegryms met een berrijcke schepe ghevaren van Veneghe ende ons schijp lach tot Maremoecke ende wij gaven met ons vyeren [ae]n den berryck een moessenygoe [24ro]

[...]61 godts hoelpe indyen dattet schyp lecker uoerdt zoe sal ick myn schyp an teen landt off an tander landt brenggen by de gracy godts gheen noet weesen zal van onsse lyve want wy alle avens in een poert off haven moegen comen

Item soe zyn wy van Ancoennen gevaren den XXX junyus nae Scypers ende Ancoennen es van Veneghe twehondert mijlle [24vo]

Item den XXXI junyus smoergens te vyff uwren zyn wy verby gezeylt den appel62 ende es een hoeghen berche ende leyt rondt omme in zee ende wy lyete legge an de rechter handt den appel ende an de sclyncker handt Sclavennye ende es tweehondert mylle van Ancoennen

Iten den tweeden julyus benen wy verby gezeylt een landt genaemt Syemera63 ende heeft gheen [25ro] heere want het is offt al wylt voelck waer ten es noch Veneghe noch Toerryckye64 maer tes kersten65 ende tgegenoever van Symera leyt Poelghe an de rechter handt van Symera ende de zee es daer wyet LX myllen ende Poelghe behoert toe den keysser ende tes den ryckdom van Napels66 ende Syemera es van de appel dryec myllen

Item den derden julyus zyn wy avenstyet verby gezeylt Corfoen ende [25vo] ende behoert toe den Venesyane ende tes daer zeer soerghelycke van de Toerrycse schepen ende van zeerovers ende Corffoen es van Symera CL myllen

Item den vyerden julyus zyn wy verby geseylt smorgens een eeylandt ghenaemt Zaffalonya ende leyt an de luchter handt ende van de zeekandt twee mylle leyt een strack67 sloet dat toebehoert de Venesyane ende daer zyn mennychte van Toerrycken ver[26ro]sclegen ende Spaenguelle ende Fransoeyssen ende Zaffalonya es van Coerffoen XXXII myllen

Item op den zelven dach tsavens omtrent vijff uueren zy wy gecomen tot Santen ende daer es eene schoenne haven daer zyn wij opt lant gegaen in een heberch ende boven opt gebercht van Santen leyt een schoen kasteel ende daer hyeffen wy pellegroms een kynt dat vijff maende oudt [26vo] was ende het woerde genaemt Marya Elyssabetta ende over68 Santen leyt een schoen sloet ende tes genaemt Toerneysse69 ende behoert toe den Toerryck ende Santen ende Toerneysse leyt over malkader ende het water isser nyet wyder dan IX myllen te Santen gaen aspers de vyff aspers maken een marssel argent myn vyer bagttynen ende tijen backatynen maken een soldus off een market70 ende Santen es van Zaffalonya XVIII myllen [27ro]

item den sesten julyus zyn wy uut de haven van Santen geseylt ten XI uueren myddach ende wy zyn verbij g[e]seylt twee eeylankens ghenaemt Stryvaly ende zy leggen rondt om in de zee ende zy behoren toe een mannencloester genaemt Basyly ende de Venesyanen synder heer off ende zyn zeer sterck ende en vrest nijet velle voer den Toeryck71 ende wy liettet leggen an de sclynke handt ende Strycalij es van Santen XXX mylle [27vo]

item den XI julyus smoergens zyn wy verby geseylt Kandyen ende wy lyettet leggen an de slijncker handt ende is een schoen eeylandt daer wast de maleveseye ende sypressenhoudt ende costelycke cruyen ende een vruchtbaer landt ende de Venesyanen zynder heer off het eerst72 van Kandye es van Stryvaly IIc myllen [28ro]

item den XIII julijus ten twee uueren achternoenstyet zyn wy verby leste van Kandye geseylt ende es van eerste van Kandye IIc mylle

item den XV julyus smoergens te X uuren zyn wy verby het eerste landt van Sypers geseylt ende es genaemt Cayowijfayo ende es van dat leste73 van Kandyen vijffc mylle ende wy sagen op dye tyet een vremteyken an den hemel recht oever ons schyp comende wt den [28vo] oesten ende streckende int weste avenstyet ontrent X wren een sterre dye doe verschoet met groet schynsel van lyechte wel XX roe lanck oever ons ende bleef staende het groete lyecht een paternoestertyt74 ende wt dat lyecht quamen vyer off vyff stralen dye wt de grennen75 sagen ende bleven staende oever ons schyp by een half wre ende ons luyden en hadde noeyt dyerghelycke gesyen ende wij waren daer seer off vervaert ende ghevrest van quade weer datter soude mogen off comen76 [29ro]

item noch hebbe icke gesyen myddaechs dat de lucht dat water aen hem ghetogen heeft off ment met ghyeters nae de lucht gegoten hadde ontrent Sypers op de zee

item den XVI julyus achter noenttyets ten drye uuren zyn vij verby geseylt Baffa in Sypers ende daer staet an dat waterkandt een vervalle scloet ende leyt an de sclyncker handt ende Baffa es van Cayowyfaijo XXV mylle [29vo]

item den XVII julyus avenstyet omtrent X wren zyn wy gecomen voer de haven van Salynes in Sypers daer hebben wy ons ancker wt gewoerpen ende daer zijn

ons angecomen een geley met vyff fusten77 vol voelcks ende gevraecht van waen het schyep was ende ons patroen heeft geseyt van Geneghe78 ende zij hebben gevraecht wat goet ende wat voelck dat in ons schyep was ende onse patroen heeft voer antwoerf gegeven dat het goet behoerde in Scypers79 ende pellegroms dye nae [30ro] den heyllegen lande wi[llen]80 ende wij hebben gevraech[t] van waen zy waeren ende sij hebben geseyt van Vyellevrancken81 ende van Myssyenen82 ende zyn van keyssers83 schepen van oerloghe ende zy hebben om ons schyep gevaren wel een uuer off twee lanck ende zy hebben an ons schijep wyllen comen maer wy wylden hoer an boert nyet hebben wij soerrychde84 dattet Toerrycken waren ende wy waren daer zeer off vervaert85 ende de schepen ghyngen leggen al den nacht by ons schijep maer wy hyelden [30vo] al den nacht waeck smoergens vruech soe voer onse patroen an de capeteyn van de galeij ende schanck hem een present ende daer vast mede goet ende Salynes es van Baffa eenc myl

item den XVIII julyus zyn wy met al ons goet ant landt gevaren ende te Salynes daer staet anders nijet dan een groet pachuys opt water daer men dat goet in leyt dat de groete schepen over brengen ende daer es een wage daer men goet wecht ende daer tgegens[31ro]over staet noch twee off drye camerkens om goet in te leggen ende men laet daer meest catoen ende ander waren86 dye lanck vallen soude scryven

item van Salyne zyn wy ghegaen een mylle in een groet doerrep genaemt Laernyka daer ghyngen wy alle ghelyck ons duytssen in een herreberghe ende bleven daer tot wy weeder reet waren om te zeyllen nae Jaffa ende wij gaven daer voer elcke maeltijt een sylverre maerssel maer [31vo] hadde wij met ons twee off drye een huys gehuert off een camer by de wecke87 ende hadde ons zelf cost gedaen wij soude wel met een marssel daechs gedaen hebben maer wy en wyste zoe vel nyet ende daet es goede coep lyftocht

item de katuen dye wast daer an boemkens alzoe hoech van der aerde als hyer dye tarru88 wast ende daerom isse genaemt bomwoel89

item noch een myl van Larnyka daer valdt dat sout ende sout is daer zoe [32ro] wyt als snee ende dat voerren de grote schepen daervandaen ende brengent tot Venege men hyet dat soudt te Venege Synte Marckus soudt90

item te Larnyka en es geen goede wyn hy es zer heet91 ende smaeckt nae den pyck92 ende men gefter coeper geldt ende genaemt karcy vyer karcy maken een market off een soldus ende de XLVIII karcy maken een sylleverre marssel93 [32vo]

item wy hebben tot Laernyka met ons pellegryms een schyp gehuert om ons te brengen tot Jaffa ende weeder te Salyne in Sypers ende soude nae ons wachten tot Jaffa met zyn schyp den tyt van XXI dagen indyen hy langger lagen zoe soude hy hebben alle dage drye goude croenen ende wy hebben hem geloeft met ons allen CLXX goude sakijnen ende vas myn porcy vyer sakynen myn drye sylleverre marselle94 [33ro]

item den XXVIII julyus zyn wy tseyl van Salynes gegaen smoergens te vyer wren nae Jaffa toe medt godts hoelpe

item den XXIX julyus zyn wij gecomen tot Lymmoerson95 ende leydt opt water ende heeft een stat gheweest maer nu ist een doerrep ende daer staet een vervalle sclot in dat doerrep96 ende Lymmoerson leyt van Salynes L mylle

item den tweede augustus zyn wy van Lymmoesson [33vo] geseylt nae Jaffa ende wy zyn gecomen alzoe verde dat wy sagen leggen an den sclijncker handt andt water Sesarya in Toerrickye ende es van Jaffa L mylle ende wy hadden doe VI dagen opt water geweest by gebrecken van wynde ende wij groet gebreck eeten ende water ende wij moesten stynckende water dryncken ende moechtens nyet genoech crygen ende ons chyep was zeer cleyn ende wy schenen op maelkander [34ro] te leggen ende daer was een groete hette in ons schyp dat wy schenen van hette te versmachte ende daer stoerf op dat pas97 een vrou dye woerppen wy over boert in de zee ende men seyde ons tot Salyne doe wy schepe

ghynghe dat wy boven twee dagen ende twee nachten onder wegen nijet weesen en soude van Salynes tot Jaffa soe dat wy boven vyer dagen spyesse ende dranck voer ons en namen soe [34vo] dat wy daer groetelyckme bedrogen waren wy moechten al van hongger ende van doerst gestoerven hebben maer den heere ende syn lyeve moeder dye hoelp ons maer indyen datter op een ander tyt pellegroems van Salyne varen nae Jaffa soe rae ick haer dat zy hoer selven versyen voer thyen dagen eeten ende dryncken ende een matten nemen daer ghij op leggen moech ende kondy u kyste mede in dat schyep crygen soe nemt se mede int schijep [35ro] soe es u goet bewaert wandt tusschen Salynes ende Jaffa es de meeste noet van de hele reysse98

item den VIII augustus zyn wy gecomen mydt godts hoelpe dat wy dat landt van Jaffa sagen soe vyellen wij op ons kyen ende songgen Te deum laudamus van blyesschyppe99 ende wy quamen voer landt avenstyen te zeven wren ende Jaffa es van Lymmerson tweec L mylle

item den IX augustus cregen wij geley van den [35vo] heerre dye daer op de twee toernen woenen100 dat wy moechten andt landt comen in de kelders101

item dyet zyn dye heyllyge plaessen vant heyllyge landt ende van Jerusalem hyer nae voelgende dye wy pellegroems verschout102 hebben in de jare als voerre ende men sal weeten zoe waer hyer staet een teyken des heyllyge + in begynsel daer es voelcoemen aflaet vry ende quytscheldynge [36ro] van alle sonde ende in ander plaetssen daer geen cruys en staet syn oflaten van zeven jaeren ende VIII carenen deze voerseyde oflaten zyn ghegheven van den paeus Sylvestoer ter byddynge van den groete keyser Constantyn ende Synte Helena syn moeder103

item in den eerste zoe syn wy gecomen tot Jaffa in dye keldenaers ende hebben daer gelegen in groeter armoede op dye aerde als beesten leggen in de velde [36vo]

item ghy sult weeten dat dese heyllyge plaetse syn te Jaffa een gedestruerde stat dye int oude testement genaemt was Joppe104 anders nyet in en staet dan twee



illustratie
Reisroute in het Heilige Land
Kaart getekend door A. van der Kloot


toerrenen daer waechters op legegen om syen wat schepen dat daer ant landt comen daer beneden staen drye kelders daer wy pellegroms in loegeren als wij comen wt het schijp an dat landt

Item ghy sult weeten dat an de rechter handt als ghij eer op comt an Jaffa [37ro] lans dye zee is de plaetse daer Synte Pyeter ghyng vysse ende legget noch huden op desen dach een steen int water daer Crystus op stant doe Synte ryep seggende heer helpt ons off wy zellen vergaen ende de steen woert op dese dach genaemt Synte Pyeter stoel105

Item besyden de keldenaers te Jaffa staet een vervallen huijs ende men seyden ons dat dat het zellefde huys vas daer Synte Pyeter woende106 [37vo]

Item ghy sult weeten hoe dat dye oeverste dat is dye gardyaen van dat couent van Zyoen107 dat hy comdt met de heer van Gerusalem108 om ons te halen ende te beschermen van dat gebuefte ende als de gardyaen tot Jaffa comdt soe comdt hy bij ons in de kellenaer ende heet ons wellecome ende doet ons daer een seermoen ende seyt ons hoe dat wy ons sellen houden ende wat wy doen sullen109 ende [38ro] doe ons dye gardyaen dyet seyde doe pyessede de Toerrycke van boven doer de kellenaer op ons hoeft ende de gardyaen gaff ons de apselucye110 van onsse sonde in de kellenaer ende seyde tot ons dat wy malkander lyef hebben soude soe soude oeck de Toerrycke ons lyef hebben

Item den XIII augustus doe reysde wy met de heer van Gerusalem van [38vo] Jaffa nae Rama ende stoerf een pellegroem tusschen Jaffa ende Rama ende alzoe drae als hy doet was zoe pluysterde111 hem de dyenaers van de heer van Jerusalem ende wy broechte dat doede lychhaem tot Rama ende daer voerdet begraven ende wy avenstyet ontrent acht wren ende Rama is van Jaffa XII mylle

Item twee mylle buten Rama daer hebben wij verschoecht dye heylyge [2-39ro]

plaets daer Synte Jorijs onthoeft voerde112 end nu is een vervalle kerke daer staet een doerp by ende plech een schoen stat te weesen ende was genaemt Lijda

Item den XIIII augustus hebben wy gereden van Rama nae Jerusalem achter noenstijt te twee wren ende wy reden XIIII mylle van dye dach ende wy slyepen dijen nacht onder een deel olyfboemmen113 ende [2-39vo] waeren wy andt tgebergcht ende daer staen twee scloeten114 op ende daer moeste wy geven elck voer ons hoeft vyer maddyen ende elck maddyen es vyer marcket115

Item den XV augustus smoergens vroch reden wy nae Jerusalem ende reden zoe lang over dat gebercht dat wy in een valeij quamen daert voel olyfboemmen stoende ende rusten wy omtren drye off vijer [40ro] wren ende staet een starke kercke ende daer staet een waterput bij ende seyden ons dat Jeremyas de proeffeet daer was geboeren116 ende Helena heeft de kercke doen maken117 ende doe reden wy voert nae Jerusalem ende wij reden zoe langge dat wy dye heyllychge stat van Jerusalem sagen ende dat twas omtren een half myl van de stat ende doe saete wij [40vo] off118 van ons eezels ende wij toegen onse schoen wt ende vyelle op ons kyen ende songgen Te deum laudamus van blysscappe dat ons den heere ghespaert hadde dat wy syn heyllygen plaetse besoucken moechte tot verghyffenysse van onsse sonden119 ende wy ghynggen doe voert nae de berch van Syoen daer dat cloester120 staet ende wij quamen daert op den zelfden dach avenstyet omtren vyer wren ende vandaer wy tsavens schyelpen121 tot Jerusalem XXII mylle [42ro]

Item122 wy versoechte eerst eer wij in dat cloester gynghe daer Synt Jan altyt mysse dede voer Marya de moeder ons heere Jesus Crystus123

Item vandaer gynggen wy daer Marija starf ende daer zy plach te woenen124 ende



illustratie
Jerusalem; houtsnede uit 1492


van daer ghyngen wy daer Synte Matys tot een appoelter gecoeren weert125 ende vandaer ghijngen wy daer Synt Jacop de Mynre de eerste bysschoeb gemackt woerde nae Crystus doet126 [42v o] al dese plaetse verschuet men op den berch van Syoen geen thyen roeden van dat cloester

+Item vandaer ghyngen wy int cloester ende ghijngen eerst in de kerke ende dede ons devoscye ende de kercke staet onder de plaets daer Jhesus zyn desypellen zyn laeste avontmael gaf ende daer Jhesus theylychge sacrament insette127 ende de kerck is al met goude laken behangen [43ro]

Item voert vandaer broecht men ons achter in een schoen hoff daer ghyngen wy ons rusten ende men wyessen daer onse voeten daer stonde twee off drye tafelen ghedeckt eeten ende daer ghyngen wy altesamen sytten eeten

Item savens als wij ghegheten hadden zoe zeyde een broer de gracije dye ghenaemt was Battysta ende dye seyde ons hoe wij doen soude ende men gaff ons elckx een kussen [43vo] ende een tapyt ende een wasse kaersse ende men broecht ons te sclapen in Kayfas huys128 elck twee off drije in een kamer ende de vrouwen sclijepen in Annas huys129 dat staet daer tgegenover Kayfas huys ende men gaf ons alle dage soe veel broets ende wyns om nijet als wy mogen eeten ende dryncken ende dat toesuvel130 comdt ghenouch te coep voert kovent off wij moeghen sellefs in de stat [44ro] van Jerusalem gaen coepen dat wy wyllen wandt de heer van Jerusalem had doen roepen dat men de pellegroems geen quaet doen en soude op een groete corexcye131 ende in Jerusalem syn veel goedt keerstenen want daer quamen veel vroukens van der stat met ons int dat heylycghe graff ende zy waren seer devotelyck al den nacht met lesen ende ander goede wercken dye zy daer dede [44vo]

Item eer men bynnen gaet in Kayfas huys an de huyck132 van de muer daer leyt den steen daer Marya op sat ende hoerde de spytege woerden dye men hoerren soen an seyde als hij voer Kayfas ghebracht133 was ende doen ghijngen wij bynnen in den hoff

Item daer staet eennen aerangenappelboem daer Synte Pyeter stont als hy Jhesus loechgende134

Item omtrent twee roey vandaer staet een steennen kalomme daer den haen op stont als Synte Pyeter Jhesus loechende135 [45ro]

Item daerbynnen in den huyse daer es een spelonck daer Jhesus snachts ghevangen sat136 ende daer staet noech een stuck van den kalomme Jhesus angebonden was137 tewyl dat de byscoppen slyeppen138

Item daernae zyn wy wtgegaen ende syn ghegaen te Jerusalem bynnen ende syn ghegaen voerbij thuijs van Kayfas daer kusten wij den steen daer Marija op sat als Jhesus gevanghen was voer Kayfas139 [45vo]

Item vandaer kusten wy den steen daer doede lyechhaem van Marija op ghleijt was als men tlychhaem droech ter aerden ende de moeren quamen daer en wylde tlychaem nemen ende haer handen verstoerven ende moechtent nyet handelen140

Item vandaer ghyngen wy doer de stat van Jherusalem ende doer de maert ghenaemt Basa141 ende dye es al oeverdeckt met verwelsser142 ende wy ghyngen in dat huys daer voertyest [46ro] de pellegroems placht te sclapen143 ende daerbynnen staet de gevankenysse daer Synte Pyeter ghevanghen was daer den enghel hem spysde ende daer den enghel hem verloeste144

Item vandaer zyn wy ghegaen dat wy sagen den styck van onse heere poerte145 deghene dye alleen open ghynck ende daer kusten wij de plaetse off

+Item vandaer syn wy ghegaen voerby Herodes huys146 dat es een hoege steyger147 opgaende ende staet tende van eene clen straetkyn [46vo]

Item tgegenoever staet het huys van Pylatus daer den heer verweesen was van den doet ende vandaer hy ghynck metten cruysse geladen148

Item oever de strate staet een poerte daer staen twee steenen recht over de poerte gemesselt op den eenen stont Jhesus op anderen stont Pylatus als hy syn handen wijes ende ontschueldychden hem van dat onnoesel bloet149

Item Herodes huys staet oever deene zyde ende Pylatus huys staet over [47ro]

dander syde an de strate ende es oeyck met een steeger opgaende ende de steeger staet an de strate ende comt van achter by den tempel van Salemoen150

Item daerby kuste wij de plaetse daer Jhesus ghegheesselt was151 ende vandaer ghyngen wy den ganck dye Jhesus ghyng met syn cruysse152 gheladen dye strate recht uutte

Item daer in de myddel van de strate tussche Heerodes ende Pylatus huyssen [47vo] vandaer off comende in de strate lyeggen twee groete steennen gemeest daer quam Jhesus Marya teghemoete wt een kappelle deghene dye daer bij staet ende daer vyel Jhesus metten cruysse ende Marya vyel neder in onmachte153

Item op tende van der strate leyde Jhesus syn cruysse neder wanttet zeer swaer was ende dye vroukens van de plaetse dije beweenden Jhesus ende doen seyde Jhesus en weent op my nyet mer weent op u ende uw kynderkens154 [48ro]

Item in de selfve straete daer neffens an staet dat huys van den rijckke vrecke man dye Lasarus de cruijmkens van synder taelffel weygerde155 dat staet ter sclyncker handt van der straete daer Jhesus met zyn cruysse ghynck geladen

Item tegenover den ryke man leyt een cleyn straetken daer Jhesus in ghynck met zyn cruysse gheladen nae berch van Callavarya156 ende daer staet dat huys Veronyka dye Jhesus aenschyn droechde [48vo] met een schoen cleet als hy ter doot waert ghynck157 ende de ryckemanshuys es omtrent VIII roeden vandaer Veronijka huys ende Veronyka huys es met vyer off vyff trappen op te gaen

Item soe dat Jhesus dese straete op quam daer ant huys van den rycke man daer quam den goede Symon dye hijelp Jhesus syn cruyse dragen158 vandaer beweende hem dye vroukens van Jherusalem tot up den berch van Callavarya toe [49ro]

Item alzoe ghyngen wy rech wt den selven strate dyeghene dye Jhesus ghynck metten cruysse ende wy ghyngen doer de poerte159 daer Jhesus met zyn cruysse doer ghynck

Item voer syn wy gecomen op den berch daer Jhesus neder geset was daer staen noch de voetstape van Jhesus voet in de myddel van den plaetse voer den tempel van den grave ende wy kusten dye plaetse160 [49vo]

Item an de rechter syde van den plaetse voer den tempel daerboven omhoech

met veel trappen op te gaen daer staet een kapelle daer Abram syn sone Ysack offeren souden den here161

Item daerneffens staet noch een kapelle Melschichedacht Abram offerde wyn en broet162

Item beneden an dezelfde sy staet een capelle daer Johannes Evangelyste Marya de moeder godts vertroeste163 [50ro]

Item daerby staet de cappel daer de engelen Marya vertroestede164

Item daerby staet de steeger165 aldaer Jhesus op ghynck nae den berch van Callavarye om te gaen sterven dye alderbytterste doot

Item onder den berch van Callavarye leggen twee konyngen begraven deen genaemt Baldewyn ende dander Godefroeyt166

+Item vandaer zyn wy gegaen van den tempel ende [50vo] syn gegaen ten yessere poerte deghene dye allene oepe ghyncg als den engel daervoerre quam om Synte Pyeter te verlossen ende daer custen wy de pyllaer

Item daerby sagen wy de stede daer synte Pyeter wacker wert als hij van den engel verloest was

Item Synte Pyeter was ghebracht ten huysse van van Synte Markus dat was een goet kersten daer waeren wy bynnen den huysse167 [51ro]

Item voert waeren wy bynnen den huysse daer dye drye Marijen waeren daer den heere in quam met ghescloten doere168

Item vandaer ghyngen wy daer Synt Jan Evangelyst gheboeren was169 ende int zelfde huys sterf hy170 daer custen wy de stede en dat huys is een groet huys ende staet an de straete ende daer hy altyt syn devosije dede [51vo]

+Item daernae syn wy gegaen ten huysse daer Synt Jacop onthoft was ende is nw een kercke ende daer custe wy dije plaetse daer hy syn bloet stoerte onder een

outtaer ende hy woert van den engelen met een schyp in Spaenge ghevoert daer men nw versuckt syn heylyge lychaem171

Item daernae syn wy gegaen voerby dat huys Kayfas ende syn ghecomen [52ro] daer Synte Pyeter penijtensye dede als hy godt versaeckt hadde172

+Item vandaer syn wy gegaen voerby den tempel daer Marya ghepresentert was ende daerby staet Salemoens tempel daer ghyngen wy voerby173

Item vandaer syn wy gecomen ten Chederon daer Jhesus doer ghescleept was doen hem dye valsche Joden gevangen hadde [52vo] ende in de Chederon daer staen noch deselfde voetstappen dye Jhesus doen ghyncg174

Item daer staet by het graf van Absoloen ontrent ses roeden van den Chederon ende es een schoen graf oft een roende toeren waer ende es weel vyer roen hoech ende daer staet een gat inne daer werpen de Joden in met steenen alzoe dijeckwyls als sy daer voerbygaen175 [53ro]

Item ontrent twaelf roeden vandaer lancx den Chederon an den selven syde staet de speloncke daer Syndt Jacop de Mynder in vloet als Jhesus ghestoerven was ende beloefde godt dat hij nymmermeer eeten noch dryncken en soude voer hy Jhesus ghesyen hadde daer waeren wy bynnen ende es onder eennen steennen brech176 zeer dyeppe daeronder zeer aventuerlyck ende vremt is177 [53vo]

Item daer an staet het graf van Sacharijas Synt Jans vader ende is oeck een hoech graf ende staet oeck onder den berch van Olyveten178 ende an de Sederon179

Item vandaer ghijnghen wij doert doerp daer Jhesus syn acht apostelen lyet doen hy gynog nae dat hoefken daer hij ghevangen was van den valschen Joden ende dat doerrep hyet Getzemanij180 [54ro]

Item daerby staet dye gulden poerte181 daer den heere Jhesus doer quam gereden+ op den Palmsondach doen sy rijepen ende songen Benedyctus quy venyt in nomyne domyne182

+Item vandaer zyn wij ghecomen int hoefkyn daer de heere Jhesus ghevangen was ende van den valschen Judas verrades was daer waren wy in ende daer staen veel vyechboemmen183 [54vo]

Item daer staet een boem ontrent drye roeden vandaer den heere Jhesus bat daer sloech Synte Pyeter Makus zyn oer off184

Item daerbuten thoefkyn ontrent twee ofte drye roeden lagen syn drye ander apostelen Pyeter Jan ende Jacop de Mynder185 deghene Jhesus wel gelyck was dye lagen daer op een steen roetse dye zeer groet was186

Item daerby saegen wy dye plaesse daer Synt Thomas de ryeme van Marya [55ro] gesonden was daer hy de menschen mede kerstende187 ende es oeck onder an den188 van Olyveten

Item eer ghy daer comdt daer den engel Marya den palmtack brachte ende voerseyde haer den dach als ons heerren te hemel varen soudenn189

Item daerby kerende nae de stat van Jherusalem daer ghyngen wy voerbij het graf van Marya de [55vo] moeder godts ende zyn gegaen in een spelonck onder daerde met vyff off zes trappen nerwaerts daer sweetende Jhesus water ende bloet190 ende daer is boven een gat daer de lucht doer comdt

+Item als ghy daerwt comdt soe comt ghy voer de kerck daer Marya de moeder godts begraven leyt ende men gaet er neder in de kercke met XLIX trappen eer men comdt daer dat graf van [56ro] Marija de moeder godts staet ende als men eerst in comdt X off XII trappen neder te gaen daer leyt andeen zyde Joechem de vader van Marya graf ende andander zijde van de trappen daer staet dat graf van Synt Anna de moeder van Marya ende ghy gaet tusschen beyde de graven de trappen off tot beneden in de kercke ende in de kercke staet een fonteyn191 ende de Joden [56vo) en wyllen nyet hebben dat men daerwt drynckt men moet eerst geven een soldus ende recht tgegenover ontrent drije off vyer roeden daer es dat graf van Marya de moeder godts ende es oeck coerter dan graf Jhesus Crystus ons salychmaker ende het deckzel van dat graf van Marya de moeder godts dat es van wyet maermersteen ende men deder mysse op ende ic hoerde se ende daerbuten staet voeren an [57ro] oeck een outaer ende men deder oeck

mysse ende daerachter in de kercke daer staet een outtaer van den Gryecken192 Item vandaer syn wy gegaen doer dal van Joezevat193 ende syn gecomen daer Synte Steven doet gesteent was ende daer stont noch het lychaem gheprent in een groete steenroesse daer hy neder gevallen was194 [57vo]

Item vandaer syn wy opgheclommen nae de stat van Jherusalem ende zyn gegaen doer Synte Stevenpoert195 ende zyn gecomen totte pyssyne196 daer den heere Jhesus de blende syende maeckte197 ende es een grote dyepte van leechte198 ende es by den tempel van Salemon de Wyse

Item op een andere dach zyn wy gereen oever den Sederon voerby het graf van Absoloen ende voerby het graf van Sacharijas [58ro] de proeffet ende syn ghevaren voerby daer hem verhynck199

Item wy syn gereen voerby de plaetse daer de fygeboem stont dye heer Jhesus vermaeldyde doe hy er geen vrucht an en vondt200 ende wy reen voert nae Betanyen daer wy veel schoene plaetse sagen

Item eerst sagen wy waer Symoen de Leproes woende201 ende dat huys staet by den huyse van Lazerus [58vo]

Item daerby naeder Betayen staet het huys van Lazerom daer wy oeck waeren ende es een vervallen huijs202

+Item daerby staet een doerrep daer es Lazerom begraven ende bynnen in de kercke daer hoerde wij mysse op zyn graf ende zyn graf es met wytte mermersteen bedeckt ende wij moesten daer geldt geven eer wy in den kercke moechte comen ende doen w[y] in de kerck ghyngen doe deden [59ro] wy ons schuen wt voer de kercke203



illustratie
Foto van de bladzijden 58verso en 59recto
Foto collectie J. van Herwaarden


Item daerbynnen de kercke staet een speloncke onder daerde daer Marya Magdalena haer penytencye altyt dede ende men moechter nyet in gaen men moester crupen onder daerde oever handen ende voeten ende es bynnen ontrent anderhalfve roe int vyerkant breet204

+Item voert hebben wy geweest daer Marya Magdalena woende in haer leven205 [59vo] ende is op gheen zyde van den grave van Lazerom doen Marta hoer suster seyde Marya der meyster is hyer hy roept w206

Item daerby staet het huys van Marta dat de suster was van Marya Magdalena ende es oeck een vervallen huys207

Item daerby staet de plaetse daer leyt de steen daer Jhesus op sat als Marya Magdalena quam tot Jhesum ende seijde heere hadt ghij hyer geweest myn broeder Lazerom waer nyet ghestoerven [van hier af de kopie, 23vo] doen seijde Jesus gaet ende doet den steen van den grave ende doen syde sy heere hy soude stijnken hy heeft drye daegen [kopie, 24ro] doot geweest ende den heere verweckte hem van der doot208

Vandaer syn wij een anderen wech om ghereen voerbij thuys van Symon de Leproos daer Marija Magdalena de voeten ons heeren wijes ende salfde den heere209 ende syn ghereen over een hogen bergh

Vandaer syn wy gegaen te Betfage daer den heere sandt om den esellijnne met dat joun doen hy ree nae Jerusalem op den Palmensondach210 als de Joden songhen Benedijctus quij venyt in nomijne domyni osanna in exelsijs211

Vandaer syn wy voerby gereen daer Davijt versloech den roese Golijas212 dat es

tusschen Betanye ende den berch van Olyveten daer Jhesus ten hemel voer [van hier af weer het origineel, 61ro]

Item voert zyn wy gecomen daer Jhesus ten hemel voer op den Assencyoensdach+ dat was op den berch van Olyveten daer staet nw een kercke daer staet de voetstap van Jhesus Crystus ons salychmaker dije custe wy allegaer ende es boven opt hoechste van den berch ende vandaer mach men seer schoen syen Salemons tempel dije groet ende schoenne schynt te weesen ende de stat van Jherusalem leijt daer schoen om syen213 [61vo]

+Item daer zyn wy gecomen daer Jhesus dat paternoster maeckte214

Item vandaer zyn zy gecomen daer men alle connijnge plaech te begraven ende is te gaen onder daerde weel een quaertijer myle ende de mueren zyn bynnen al gepaveyt met mermer ende wy gynen der in met kersse off anders soude wy daerin verdoelt hebben215 [62ro]

+Item vandaer zyn wy gecomen daer Jhesus de stede van Jerusalem beweende ende seyde oo kynderen van Jerusalem wyst ghy dat ic weet ghy moechte wel+ weennen216 ende het was een hoechge steijlle berch van de stat off ende men moechter Jherusalem schoen syen leggen ende op deselfde plaetse en moeste wy nyet trede wandt het is de Joden plaetse daer sy luyde haer devocy plegen wandt zij en wyllen der gen kerstens op hebben [62vo]

+Item alzoe zyn wy weder gecomen voerby hoefkyn daer Jhesus gevangen was ende zyn gecomen voerby dye gulde poerte achter den Chederon alzoe Jhesus geleyt was van den Joeden tot den huyse van Kayfas ende daer sclypen wy pellegroms

Item op een ander dach zy wy weder wtgegaen ende syn gegaen voerby daer Synte Pyeter sonde beweende [63ro]

Item daer zyn wy de rechterhandt needer gesclegen ende zyn gegaen neder int bexken van Zyloe ende is een dyeppe speloncke in te gaen onder daerde wel X off XII roeden steyl neder te gaen ende seer doncker daer wyes Marya altyt hoer douckens in dat schoen claer waeterkyn ende is een cleyn waterkyn ende is seer souet217 om dryncken218 [63vo]

Item vandaer syn wy gecomen tot dat huys daer Salomoens byslaepsters plegen

te woenen219 dat lyeten wy staen ter sclyncker handt van Syloe op een hogen berch

Item vandaer syn wy gecomen tot dat waterkyn daer de heere den melaetschen gesondt maeckte ende is een dyepe grout ende heeft hyer voertyt int vyerkant gemaeckt geweest met kamerkens daer de melaetschen in ploechte te woennen ende wy pellegrons droncken van dat soete waeterkyn220 [64ro]

Item vandaer syn wy voert ghegaen ende zyn ghecomen daer eennen groeten boem staet nyet verre vandaer was de proffet Ezayas ontween221 ghesaecht met een houten saghe222

Item van syn wy gecomen daer de apostelen vloden als Jhesus ghevangen was ende doen hy den doot ghestoerven was daer zy gevlode onder daerde van den geberchte daer veel dyepe speloncken waeren daer wy in waeren223 [64vo]

Item vandaer zyn wy gecomen boven hoeghe opt gheberchte dat daer leyt dat met den gelde ghecoft was daer de heere Jhesus mede vercoft ende verraden was ende is ghenaemt godts acker ende leyt hoege up een berch ende is X roen lanck ende X roen breet ende daer zyn IX gaetten in den acker ende is onder al hoel ende onder godts akker daer lagen veel doeden luyden in ende men moechter onder gaen ende is zeer dyepe224 [65ro]

Item vandaer zyn wy ghecomen daer Jhesus vercoft was dat huys staet op een hoegen berch buten Jherusalem225

Item vandaer zyn wy gecomen nae den berch van Syon ende syn gecomen voerbij een schoen spryngende fonteyn daer waeterden wy onsen eezels ende dye fonteyne comt gelopen van Betlem ende zy staet onder an den berch van Syon op een brugge ant waeter [65vo]

Item up een andere dach zyn wy gereen nae Betleem ende zijn gereen voerby thuys van Kayfas daer de moeren het lychaem van Marya nemen wylde ende wij zyn ter hant omme gesclegen ende zyn gecomen tot der fonteyne daer waterde wy onsse eezels

Item vandaer syn wy gereen ter rechter op doer tgheberchte voerby een fonteyne ende zijn gecomen daer een groete boem staet daer Marya de moeder godts altyt rustede met Josep [66ro] horen man als zy ghyngen te Jherusalem226 dat was zeere den halfven wech van Beddeleem daer Crystus Jhesus ons salichmaker gheboren was

Item vandaer zyn wy voert gereen daer wy vonden dije drye fonteyne daer dye

drye konyngen quamen doen sy dye sterre weder zagen dye zy een wyle verloren hadde ende daer zagen sysse weder227 [66vo]

Item vandaer zyn wy gecomen daer Helyas plaech te woenen ende is een huys dat staet an de straete228

Item daerby plaech te woenen dye proffet Barut229 ter rechter handt van daer Item wy syn voertgereen tot een stuck coerelants daer de heere Jhesus seyde vryent wat zaeyt ghy hyer den ackerman dye antwoerde steenen ende Crystus Jhesus [1-39vo] seyde steenen moetent woerden ende het werdde alstonde steenen ghelyck arreweten ende wy pellegroms saten van onsse eezels ende sochten van dye roende steenkens230

Item wy syn voertgereen voerby den huysse daer Jacop Ysackssone huysvrowe plach te woennen ende daer staet een fonteyne231

Item vandaer syn wy voertgereen doer een hoege [1-39ro] gheberchte ende zyn an de rechter handt voerby Beddeleem gereeden zeer steyl off van den berch wandt Beddeleem leyt op een een hogen berch ende wy zyn gecomen daer den haerderkens gheopenbaert woert van den engel dat Crystus Jhesus onsse salychmaker ghebo[ren] was tot Beddeleem da[...] noch een Marye [...] kappelle ende was off [...] een fante232 ghewest had[...] daer de engellen songe[...] In excelsys deo [...] In t[erra] pax hominibus bo[nae] vo[luntatis]233 ende daer is zeer [...]234 [41ro]

Item vandaer zyn wy wederomme gereeden ende daer quamen vyer Arabyen al met bogen ende drechden ons te schyeten dye achter quamen van ons broers dat se zeer vervaert waeren van dye Arabyen235

Item voer zyn wy gecomen daer Joessep ende Mary[a] de tyen236 creghen dat He[rodes] alle de kynderkens de[de] doden ende dat zy va[...]237 [41vo]

Item vandaer zyn wy gecomen op een zeer hoegen berch boven LXXX roede nyet van Beddeleem238 daer Jhesus geboren was daer ghyngen wy in een dyepe steen roetsse met kersse daer Joessep met Marya hoer cleyn kyndekyn Jhesus in vluchte om hoer te berghen239 ende van dye steen roetsse nemen de pellegroms

off ende smyten met broetmesse off ende tes wyette soechte steen ende hij is goet voer de vrouw [...] [67ro] hebben zy zullen een weynych daer off in haer dranck nemen sy sullen ghenuegh te suycken crygen by de hoelpe goedts ende Marya syn lyef moeder ende als men daer off drynckt soe leest een Ave Marya ende denckt hoe Marya de moeder goedts te moede was doen sy hoerde seggen dat Herodes hoer op voelgende om dat cleyn kyndekyn Jhesus Crystus ons salychmaker te dooden240 [67vo]

Item vandaer zyn wy in een schoen groete kercke gegaen daer staen in XL pylaren al van mermaer ende dye mueren al beschoten met mermaer dat wttermaeten schoen om syen is241 ende daerby staet een doerrep dat nyet groet en is ende daer woent zeer quaet voelck van dye Arbyen ende tes wtermaten lellyck voelck

+Item doen wy in de kerck quamen doe verschoeten wy de plaetse daer dat kyndekyn Jhesus Crystys besnede was242 [68ro]

Item vandaer zyn wy gecomen in de plaetse daer Marya moeder werdt ende maecht bleeff dat is in te gaen met steegerkens daer ist proper nyet zeer dyeppe ende daer Crystus Jhesus ons salychmaker gheboren was daer over de plaetse daer is een schoen outtaer daerin geschyldert is de geboerte van Crystus Jhesus ende wy custen dye plaetse daer dat suete kyndekyn Jhesus geboren was243 [68vo]

Item daerby is de plaetsse daer Marya sat doe dye drye conyngen haer offerden myrre wyerrock ende goudt244

+Item daerby staet de crybbe daer Jhesus in gheleyt was ende daer den eezel ende de osse an stonden ende verwaerden de ledekens Jhesus245

Item vandaer zyn wy gegaen bet in een kelder daer leyt begraven een genaemt Paulus246

Item daerby staet dat graft daet synte Jheronymus begraven was247 [69ro]

Item tsavens aeten wy daer Jheronimus den zouter248 maeckte wtten gryecxsche in latyn249 daer maeckte wij goede chyere250 ende dyt was al bynnen de kercke van Beddeleem daer Crystus Jhesus geboren was

Item tsnachs sclyepen wij pelgroms in de kercke van Beddeleem eenen nacht251 Item smoergens vrouch quamen onssen ezels ende daer zyn wy opgeseten ende zyn gereen ter sclyncker handt off van[69vo]daer wy quamen ende zyn gereen voerby een doerrep dat lyeten wy gegen ter sclijnker handt ende daer en moegen gheen Toerrycken in dye plaetse woenen wandt zy sterven terstont252

Item vandaer zyn wy gereen nae landt van Judeen ende zyn ghecomen totten berch van Judeen

Item daer waeren wy daer Synt Jan Pattysta253 zy penytency dede in de wyldernysse daer [70ro] lach hy in een gadt van een steenroetsse hanggende an den zyde van een hoech landt254 ende daer beneden staet een cleyn fonteyne dat comdt loepen wt de steenroetsse dat was dat zelfde water daer Johannes off dranck ende wy pellegroms droncken daer off van dat goede waeter255

Item vandaer zyn wy weder gereen over zeer hoege bergen ende doer wyldernysse ende zyn gecomen daer Marya de moeder godts dat M [ag]nyfycat maeckte daer reen [70vo] wij in de kelder daer Elysabet de nychte van Marya teghemoete quam ende daer wende Johannes omme in zyn moeders lijchaem als Elysabet gegroet was van Marya daer croepen wy onder daerde256

Item daerby staet dat huijs daer Johannes gheboren was257 daer waeren wy in de kamer daer staet een outaer daer aetten wy ende droncken water258 [71ro]

Item vandaer zyn wy gereen daer dat dwershoudt van ons lyeve heere crusse ghemaeckt was259 ende op de plaetse daert ghewassen260 was ende daer was den naem van Synte Baerbel261

Item vandaer zyn wy voert gereeden ende zyn ghecomen te Jherusalem ende quamen alleghelycke zeer moede op den berch van Syon in dat convent

+Item in Jherusalem sagen wy dat huys daer Marya [71vo] geboeren was daer plaech te woennen de moeder Anna ende tes nw een groet huys ende een kercke van dye Toerrycken ende wy moechter nyet in comen ende het heeft hyer voertyts een noennencloester ghewest262 als de rycke vrecke mans huys263 oeck gheweest heeft in voerleden tyden ende nw es leech ende als noch een groet huys Dyt zyn dije heylychge plaetse op den berch van Zyon [72ro]

Item over dye kercke vant covent is dye plaetse daer de heere Jhesus met synnen apostelen dat aventmael aedt ende hoer voeten wyes264 ende daer hy op den dach doen hy ten hemel voer syn apostelen strafte ende berypste van haer cranck gheloef dat zy hadde van zyn verryssenysse ende haerdychheyt van hoeren harten265 ende dye plaetse placht toe te behoeren het coevent van Zyon266 maer zy syn hoer off [72vo]ghenomen van de heer van Jherusalem ende men gaetter van buyten met vyff off ses trappen op ende van bynnen dat coenvent gaet men der oeck op daer woent nw tans op een pryester van hoerren zexsten267 dye de meenten regyert ende leert nae hoeren wet ende wy en mochten daer nyet op gaen het moeste by avent wesen ende wy moesten elcx geven VI solden ende tes een proper sale al boven ghepauvert ende is al vyerkandt ende daer staet nye in268 [73ro]

+Item noch isser dye plaetse daer dye apostelen op den heylychgen Pynsterdach den heylychgen geyst in vuryghen tonghen ontfyngen269

+Item noch isser dye plaetse daer onse heere Jhesus synnen apostelen openbaerden op den Paesdaech ende achte dagen daernae Synte Thomas ende dye ander apostelen quam de here Jhesus met bescloten doeren daerin270 [73vo]

+Item Kayphas huys staet een cloeteschyeten271 van convent daer onsse heere Jhesus dye gansse nacht begeckt ende bespot beschymt ende ghesclagen waert ende daer hem Synte Pyeter versaeckden ende het es nw de kercke van Synte

Salvator ghenaemt272 ende op den hoghen outtaer van der kercken daer leyt den steen dye voer dye doer van den heylychgen graff geleyt waert ende daer woerde dat graff ons heeren mede [74ro] ghescloeten dye den heylychghe enghel off nam doen dye Maryen onssen heeren quamen salven want dije steen vervaerlycke groet ende suaer273 was ende noch syet men het gat daer onsen heer inghesteken was doe de heeren ghyngen sclapen ende rusten ende dat gat was van de grote ghelyck een varckensschot daer lach Crystus onsse salychmaker al den nacht in met groet verdryet274 [74vo]

+Item dat huys van Annas dat staet een appelwerp van Kayfas huys ende in Annas huys sclyepen dye vrouwen ende de mans sclyepen in Kaijphas huys ende Annas is nw gheheyten de kercke van den heylychgen engel daer onsse heere Crystus bespot ende versmaet waert ende hy an syn ghebenedyde wangen ghesclaghen was275

+Item dye kercke daer dye moeder godts was ghepresentert ende geoffert [75ro] ende naemaels opghevoet276 ende wy en waren daer nyet in noch men machgeer nyet ingaen want sy leyt op de plaets van den tempel van Salomon maer wy sagen se van buyten

Dyt is de wech nae dye Jordaen te ryden [75vo]

Item wy reen wt Jherusalem omtrent tsarternoenstyt ten twee uuren nae den Joerdaen

Item wy reen over de Cederon besyden Betanijen heen ende daer quamen wy in een valley daer veel olyfbomen stonde daer verwaechte wy den heer van Jherusalem want wy waeren voer hem wt gereen ende daer quaemen dye Arabyen dye woelden ons schyeten met haer boegen ende ons [76ro] gheleytswoelck begoende haer ter weer te setten dat wy pellegroems in groet perykel waeren van ons lyff mer alt godt verschach soe quam dye heer van Jherusalem ryden ende doen vloegen dye Arabyen weech

Item doen reen wy voert met dye heer van Jherusalem over dat ghebercht dat zeer hoech ende perijkeloes es om ryden ende wy reen zoe lang dat wy over dat ghebercht quaemen ende quaemen [76vo] int landt van Jheryco dat een zeer schoen plat landt is mer nyet wel bewoent met voelck

Item wy reen zoe lang doer landt van Jherijco277 dat wy quaemen ant huys van Zaegheus dye op den vychboem clam om den heer Jhesus te syen278 ende dat huys es vyerkant ende heeft dycke mueren ende es boven oepen ende daer sclije-

pen wy dyen naecht ende daer gaf ic voer een stoep waeters drye soelden dat is ons geldts VII duets279 [77ro]

Item smoergens vroech reden wy nae den Joerdaen want dye Joerdaen is nyet dan VI myllen van Zaeghus huys

Item doen wy by dye Joerdaen quaemen zoe traen wy van ons eezels ende om dye Joerdaen staet weel wyllychgenhouets ende ruychte ende dye Joerdaen is nyets te wyet maer is een wellende waeter ende cleygroent ende als ghy daerin gaet ghy valter ten hals toe in ende [77vo] daer verdronck een bysschop van Jherusalem omdat hy te dyep derin ghyng280

Item over dye Joerdaen leyt dat ghebercht van Arabyen dat een zeer hoech gebercht is als ghy op syen moecht

Item we reen weeder van de Joerdaen omtrent smoergens te zeven wren ende wy reen doer lant van Jherijco ende doer de stat van Jheryco mer nw geen stat en is maer hyer ende daer staet een huysken ende wy reen soe lang dat [78ro] wy quamen onder den berch dye ghenaemt is de Qaenthyne281 daer den heer Jhesus Crystus de vertijch dagen vasten ende tys deselve berch daer de duijlvel hem op voerde ende tot Jhesus seyde bydt myn an ic sal w geven al dese lantschappen dye ghy hyer syet daer den heer op antwoerde ghy selt dyn godt dyn heer anbydden282 ende het is een zeer hoege berch als ghy opsijen moech ende boven op den berch staet een vyerkant capelleken [78vo]

Item benen an den berch daer loept een loeppent waterkyn ende daer staen veel olyfbomen ende doernenbomen ende daer peysterderde283 wy want wy moede waeren van rijden ende daer aetten wy wat ende droncken wat vant zelfden dat dye gardyaen mede genomen hadde

Item doen wy daer een uer off twee daer getuechft hadden doen reen wy nae het bercht toe ende het was op dye myddach [79ro] ende wy reen zoe lang doer tghebercht dat zeer perijkeloes es om rydde totdat wy quamen tot Jherusalem off op de berch van Zyon dat is int cloester ende twas tsavens tusschen acht ende gegennen284 toe wy daer quaemen daer wy allegaeder zeer blyde om waeren wandt wij soergden dat wy tsnachs onderweech gebleven soude hebben [79vo]

Item in den stat van Jherusalem is dye tempel des heylycgen grave ons heere Jhesus Crystus in welcke kerrycke syn dese naeghescreven heylychen plaetse dyewelcke Jan Heynrycxzn. van Beveren verschoet hebben oetmoedelycke nae myn crancke vermoegen ende devotelyck aenghebeden tot lof des almachychge

godts ter eeren der reyner maget ende moeder Marya ende alle heylycghen ende troest van alle ghelovyghe syelen [80ro]

In den naem Jhesus

Item den XX augustus achter noentyest ten vyff wren285 soe bynnen wy ghegaen voer den tempel van dat heylycghe graff soe hebben wy alle onsse brueders moeten blyven staen voer de poerte van den tempel ende de poerte heeft twee vyerkante gaeten in om denghene dye in den tempel zyn hoer spyesse daerdoere te gheven want dyer in sijn dye en moegen wt off in want de heer van Jherusalem hebben de sclotel daeroff van den tempel [80vo] soe comdt de heer van Jherusalem voer den tempel ende sytten neer op een hoech steijgerkijn staende an de sijde van der poerte van den tempel soe scryven sy alle ghelycke de pellegroems hoer naem eer sy in de tempel mogen gaen soe moeten wij elck pellegrom gheven negen duckaten myn een marsel elcke duckaet es tot Jherusalem VII pondt XV solden ende tot Veneghe nyet meer dan VII pondt XII solden ende wy pellegroms mogen tot drye mael toe in dat heylycgh graf gaen om dat selfde geldt286 [81ro]

+Item ghy sult weeten doen wy in den tempel quaemen doe vyseterde wy eerst dye capelle van Onser Lyever Vrowen te weeten daer daer onsse lyeve heer vyseterde sijn lyeff moeder naedat hy verressen was van der doot op den heylycghen Paesdach287

Item in dese capelle wys men ons drye dyngen in de eersten leyt daer een ronde steyn int myddel van dije capelle by welcken steen bewys men ons dat heylycghe cruysse dat Helena vant woert mede gheproeft ende bevonde [81vo] ende dat oevermydts een doode vrowen dye doe verreys doe men dat cruysse op hoer leyde288

Item dat ander dat men ons seyde dat is dat daer staet een outaer andye sclyncker handt in welcke outaer staet een cruysse in welcke cruysse is een stuck van dat cruysse ons heeren289

+Item dat derde dat wy daer syen dat is dat daer staet an de rechter hant een venster daer staet in een stuck van der calumme ons heere Jhesus daer hij an ghegeselt was in Pylatus huys met groete lyetsaemmychheyt290 [82ro]

+Item gaende wt de capelle voer dye trappen legget een ronde steen op welcke steen Crystus stont op dye Paesdach doe Marya Magdelena quam en soechte hoer meester doe quam Jhesus daer gaende als een hofman doe sprack sy hebstu



illustratie
Plattegrond van de Heilige Grafkerk en Calvarie te Jerusalem
Tekening door A. van der Kloot


mynnen meester op ghedaen ende begraven soe segget mij opdat ick hem halen mach doe stont sy op den andere ronden steen doe bekende Marya hoeren meester doe vyel sy hem te voeten doe sprack onse heer en wylt my nyet raken291 [82vo]

Item voertgaende an dye sclyncker handt nae den oeste toe daer staet een cleyne capelle welcke hyet Carser Crysty daer onsse lyeve heere in ghesteken woert ter tyet dat men zyn cruyse bereyden ende leet daer groet verdryet van de boesen Joden292

Item voertgaende int oost in dat eynde van den tempel staet een capelle in welcke capelle staet een outaer dat is dye plaetse daer dye Joede deelden ende dobbelde om dye cleeren van onsse heere Jhesum Crystum293 [83ro]

+Item voertgaende XXIX trappen neder ende noch IX trappen neder soe comen wy tot dye plaetse daer de cruysse Jhesus ende dye ander cruysse ghevonden waeren met dye spere ende met de naeghelen endde gheselen ghevonden woerde van Helena dye heylycghe vrouwe294

+Item soe clymmen wy weder dye IX trappen op ende comen weder in een capelle welcke capelle ghefondert heeft Synte Helena ende daer plach sy hoer contemplacy te hebben als in den tempel quam om hoer devocy te pleghen295 [83vo]

+Item voert opclymmende dye XXIX trappen gaende voert an dije sclyncker handt staet een outaer onder welcke outaer is een stuck van dye calumme daer Crystus op sat in Pylatus huys doe hy jammerlyck ghecroent waert van dye bose Joden om onsse sonden296

+Item voertgaende an dye sclyncker handt opgaende XIX trappen comen wy op den berch van Calvarye op welck berch Crystus onsse salychmaker ghecruyst is ende ghestoerven is om onsse salychheyt wylle297 [84ro]

Item ghy sult weeten dat op den berch van Calvarye staen drye outaeren an den sclyncker hant van den cruijsse twee ende an den rechter een dat behoert toe de Gryecken

Item ghy sult weeten dat het gat van den cruysse ons heere Jhesus daer dat heijlycghe cruysse in ghestaen heeft staet verheven van de vloer anderhalfve voet ende dat gat van den cruysse es dyeppe anderhalfve voet ende een ront gat es van de wyette dat mer een groete vuyste in steken mach tot de gront toe ende es al heel haerde steen gheberchte298 [84vo]

Item ghy sult weeten een groet teyken dat op den berch van Calvarye staet an

de sclijncker hant van den cruysse ons heere een groete schoere tot beneden toe dat den berch half in stucken schoerde doen Crystus onsse salychmaker synne geest gaf ende den byttere doot om onsse sonden wylle staerff299

+Item voert sult ghy weeten als men den berch van Calvarye weeder off gaet gaende westwaerts sult ghij versocken dye plaetse [85ro] daer onse lyeve heere Jhesus gebracht woert doen hy van den cruysse ghedaen woert ende woert syn lyeve moeder gheleyt in haer schoet op dyeselfde plaetse woert Jhesus ghesalft ende te grave ghedaen syn heylychghe lychaem300

+Item daernae comen wy tot den heylychge grave ghy sult weeten dat dat verwaerdyghe heylychge graf is in te gaen met twee doeren te weeten een bescloeten doere ende een lanck werryppende gat daer een man moet zeer bucken eer hy daerin comen mach [85vo] ende nyet breer en es dan datter een man recht doer moecht comen in ende dat gat es ombescloten van dat heylychge graf daer men in dat heylychge graf gaet ende daer en machgher boven vyer persoenen nyet in gaen soe enghe ist voer dat heylychge graf ende dat heylychge graf es overdeckt met wyet maermersteen ende over dat heylychge graf ist al verwelft soe datter een man dye lanck is overeijnde mach staen end int verwelft over dat heylychge daer hangge vertych lampen altyt en barrende [86ro] daer staet een steen voer dat gat van dat heylychge graf verheven van der aerden anderhalfve voet staende vyer voeten van dat gat van dat heylycge graf daer sat den heylychge engel op den steen doe Marya Madeleena met hoer vryenden quam verscouken Jhesum Crystum dye verresen was van der doot ende den heylychge engel zeyde hoer wat begeerdy zy seyden hebdy onssen meester wech ghedaen den heylychgen engel seyde tot hoer Crystus en is hyer nyet hy is verresen ende hy sal voergaen in Ghalyleen [86vo] als hy w voergeseyt301 heeft dat is dyeselfde plaetse daer onsse heer Crystus Jhesus in gheleyt woert in dat heylychge graf op den Goeden Vrydach doen hy den doot gheleden hadde om onsse sonden wylle ende oeck is dyeselfde plaetse daer onsse lyeve heere Jhesus Crystus verrees op den heylycghe Paesdach van der doot om onsse salychheyt wylle alle te verlossen

Item myddel in den tempel recht tghegen den heylychge grave over in de coerre [87ro] daer de Gryecken hoer mysse alle dagen doen ende synggen hoer vespere leyt een ront gat in een steen men seyt dat dat het myddel van der werlt is dye sonne dye schynter op den rechten myddaech in ende sy en ghevet gheen schae van haer als men ons seyt yck hebber met godts hoelpe met myn voeten daerin ghestaen302

Item wy bynnen den derden mael wt den tempel ghegaen dat is dye leste reysse dat mer nyet meer in gaen en mach want dye Toerrycke en wyllent nyet meer

hebben [87vo] want zij luyden bewaren de scloetelen van dat heylychge graf ende wy ghyngger de lesten reysse in smoergens den XXVI dach van augustus ende wy ghyngger noenstijet weder wt soe bennen wij ghegaen wt Jherusalem nae monte Zyon int cloester als ghy een weynnijch ghegaen hebt soe laet ghy leggen ter rechterhant terzy van w een scloet met yssere doeren ende is zeer groet ende proper ende sterck ende heeft dyeppe graften maer zy synnen al droech ende wy pellegrums en moesten nyet op dat scloet zyen ende de heer [88ro] van Jherusalem houter zyn wachters daer op nacht ende dach soe bynnen wy voertghegaen nae den berch van Zyon ende bynnen comen in dat cloester303

Item doen wy pellegrums in de kelders lagen tot Jaffa doen koessen wy onder ons pellegrums een cappeteyn304 dye voer ons betalen soude tot alle plaetse ende wy luy gaven hem ons gelt elck allene alsoe vele als hy temet van doen hadde

Item wy gaven elck pellegrum met den eersten in de kelder vyer sakynne van gouwe

Item tot Jherusalem twee sakynen van gouwe [88vo]

Item betaelt om dat heylychge te verscouken negen sakynnen van gouwe myn een maersel maer dye aermme luyden dye in dat heylychge graf nyet gaen en wylde dye en gaven dye negen sakynne nyet maer ghynggen tot Jherusalem tot alle plaetse daer wy ghynggen sonder allene in dat heylychge graf maer als wy in dat heylychge graf ghyngge de leste ganck soedatter dan pellegrums met ons quamen voer dat heylychge en claegen tot de heer van Jherusalem dat zy nyet veel geldts en hebben soe comen zy wel in dat om drye off vyer sakynen myn in meer305 nae dat [89ro] den Toerryck goe synnen heeft ende nae sy voerspraken hebben want den Toerryck nemt opt lesten dat hij van de arme pellegrums crygen can306

Item noch betaelt int wedercomen tot Rama een sakyn want wy waren daer ghevangen vyer dagen ende wy waren in groeten vreesen om daer te blyve maer achternae wast om van den pellegrums geldt te hebben ende de pellegrums synder in groet perykel dye geen baert en hebben ende wyet syn van aensijcht om van den Toerryckken gheschoffyert te voerden maer sy moeten haer self weel wachten307 [89vo]

Item noch betaelt voer myn eezel voer dat ick ghehuerd hebben van Jaffa tot Jherusalem ende tot Betdeleem ende van Bedelem tot Jherusalem ende van

Jherusalem weederom tot Jaffa dat cost u in als een sakyn ende twee moessenyegoe308 ende als ghy van huys reyst soe nemt vyf off zes roede syn nastelynge309 off coeptse tot Venegyen want sy dye gaeren310 hebben dye by w eezels loept ende zyen te dyensttachter311 ende nemen w te bet waer312 ende tes een cleyn cost [90ro]

Item doen wy wech soude reysen van den berch van Syoen wt dat cloester soe hebben de bruers van dat cloester ons een schoen maeltyt gheschoenken ende doe dye maeltyt bykans al ghedaen was soe hebben de bruers een cleyn oerracy ghedaen ende sy seyde dat hoer cloester by de pellegrums stont ende sy hebben ommeghegaen over tafel dat een ighelyck gheven souden nae syn staet ende ic gaf een goude croen met een moessenygoe wandt zy [90vo] gaeven ons soeveel broets ende wyns als wy daechs behouefden313

Item den XXVIII augustus zyn wy met ons eezels nae huys ghereyst smoerghens te acht wren ende wy sy by duncker ghecomen tot Rama ende hylden ons daer vyer daegen ghevangen ende my moesten haer gheven hoeren eeys dat was omtrent vyftych duckaten314 [91ro]

Item op den eersten van septembry smoergens twee wren reden wy van Rama ende zyn ghecomen met gods hulpen ten negen wren tot Jaffa op denzelfden dach

Item hoe dat de Toerrycken daer in dat landt gaen met langge cleeren tot der aerde toe onghevoert alsoe lycht als sy mogen maken om de hette van de der sonne ende dragen groete tuyten315 op haer hoeft ende doen veel ducks316 omt voerhoeft om der hetten van der s[onne] [91vo]

Item int landt van Sypers moet ghy oeck zeer wachten van der hette wandt daer noch hetter is ende ghy moet u oeck wachten van schaeppenvleys te eeten wandt in Sypers nyet goet en is ende de wijn smaeckter nae den pyck317

Item de Toerrycke gaen sonder brucken an the hebben maer sy hebben leeren

laerskyns an tot den cnyen toe ende als sy hoer water maken soe huyck318 sy ghelijcken de vrouwen doen dat hoer manlyckheyt bykans op dye aerden hanckdt ende de Toerycken [92ro] moghen quaelycke syen de pellegrums pyssen al staende met hoer manlyckheyt in hoer handt ende de vrowen zyen zeer nyeu319 toe ende laechgen daer om als sy dye voerbrucken320 syen van den pellegrums want sy duncken hoer vremt te weesen ende de Toerrycken ende dryncken gheen wyn anders dan water en deels321 ende hoer huyse syn boven plat ende somluyden sclapen daer op ende daer int landt syn gheen bedden maer sy sclapen op matten [92vo] off op tapyten322 dye men daer int landt maeckt schoender ende stercker dan se hyer in ons landt doen ende als de Toerrycke smoergens opstaen dan gaen sy eerst wassen hoer aersgat ende dan hoer manlyckheyt ende hoer handen ende aensigt323 ende dat al ghedaen wesende soe vallen sy plat op dye aerde neder ende kussen de aerde ende ryssen weder op hoer knyen ende hoer aenschyn sclaen sy nae de mane off nae de sonne ende rupen met [93ro] luden stemme nae h[...] ende dat ghedaen we[sende] soe staen zy overende en[de] sclaen haer oeghen nae de[n] hemel ende roepen ende dan vallen zy weder op daerde gelyck zy te voeren ghedaen hebben met cryt[en] ende met bydden ende wye luyder cryt soe duncken sy dat zy van hoer godt meer verdyenen dat bydden ende dat cryten dat duert by een cleyn half wre soe devoetelyck es dat om324 [...] ende de Toerrycken sij[n] fraeyen ende ghesta[di]gen mannen ende syn [93vo] syn hoeps te paerde ende zy hebben geute paerde ende loepen snel ende de eezels dye doen daer den arbeyt ende de ossen trecken den ploech ende vytaelge

esser goede coept325 eyeren ende hoendere ende groete schapen ende daer syn geyte mede in dat landt ende boeffelen mede dye syn groet als ossen ende daer syn kamele meden

Item wy bynnen van Jaffa ghevaren met een Toerryckse boet aventyets op den eersten van september [94ro] om schepen te varen ende wy gaven met ons vyerren pellegrums om an boert te varen326 een moessenygoe327 ende doen wy recht soude comen met den boet buytten de haven van Jaffa soe waeren wy daer in groet perykel van ons lyff om te verdrencken want onsse boet schende328 in twee stucken te sclaen ende te vervollen van den waeghe329 van der zee ende dye Toerrycke[n] songgen als zy ruyd[en] een eyoho hen woer[...] hen ende wy bynnen [94vo] smoergens te twee uwren tseyl ghegaen nae Sypers op den tweden dach van septembrys met godts hulpe ende wy hebben in groete anxte ghewest om te verseyllen in Toerryckye want sy en wysten nyet waer sy waren ende wy waeren alle ghelycke in groete anxte ende wy en hadde weynych teten ende te dryncken ende godt almachtych verscaht dat wy sagen den negende dach van septembry den hoge berch daer dat cruysse op staet van den [95ro] recht va[...]330 in dat [...] ende wy bynnen [...] selfden navent ghe[...] tot Salynes in Sypers en[de] bynnen ghegaen in on[se] oude herreberghe tot Laernyka ende is twee myllen van Salynes van den zeekant daer de schepen ancomen daer laet men dat katu[en] ende dat sout ende ander comeschappe als gerste ende boenne[n] ende taurwe dye daer vele is op sommyghe jaeren331 [95vo]

[...] syn van Laernyka [...] nae Sante Kateryna ten halfve staey over landt te paerde met godts hoelpe ende wy bynnen eerst gecomen in een uwtermate stercken stat noeyt dyes ghelycke ghesyen ende nyet zeer groet en is ende leyt op dye zeekant ghenaemt Famegusto332 in Syper[s] ende in dye stat i[sset] goet om weesen van eeten ende van dryncken wan als ende [...] [96ro] [...] in de [...] poer[...] Famegusto reyst [...] eens jaers te Jhe[rusa]lem in dat heylych[ge] landt om te vers[oecken] dat heylychge g[raf] ons heere[n]


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs