Nederlandse historische bronnen 5

IV Munttabel

Jan van Beveren geeft enkele keren wisselkoersen van munten: in Keulen, Trente, Venetië, Zakynthos, Larnaka (Cyprus) en het Heilige Land. Wanneer de daarbij opgegeven aantallen consequent zouden worden doorberekend, blijken de resultaten niet met elkaar te kloppen. Dat is logisch, gezien de regionale, soms lokale verschillen tussen reële muntwaarden. Bij de waardebepaling van de hieronder genoemde munten moet wel worden bedacht, dat het gaat om buitenlandse koersen. De ‘eigen’ munt was in ‘eigen’ land qua koopkracht meer waard dan het hier genoemde aantal nominale munteenheden. In dit kader biedt Van Beverens opgave over de karolusgulden een overigens verwarrend voorbeeld: hij stelt de karolus op 20 stuivers en geeft als koers 3 mocenigo (dus l moc. = 6⅔ stuiver), maar volgens een andere opgave van Van Beveren was een mocenigo omgerekend 7 stuivers waard; een karolus zou dan 21 stuivers waard zijn: een verschil van 5% ten gunste van een in Venetië uitheemse munt.

In de hiernavolgende tabel is met die verschillen in zoverre rekening gehouden, dat er is vereenvoudigd door uitgaande van enkele berekeningsgetallen van Van Beveren alles tot stuivers te herleiden. Daarbij is uitgegaan van de volgende berekeningsgetallen:

- 1 £ = 20 solidi = 12 groten (Vlaams) 8 miten (dat wil zeggen 136 miten), omgerekend in stuivers: 5⅔ stuivers want: 1 stuiver = 2 groten = 24 miten¹¹; dan geeft Van Beveren nog:

11 Oorspronkelijk telde een stuiver 48 miten, maar vanaf 1467 was alleen een dubbele mite nog gangbaar die vervolgens als mite werd aangeduid (vergelijk Van Gelder, Nederlandse munten, 262 en 264).

[p. 19]

- 24 solidi = 14 groten (dus: = 7 stuivers), met andere woorden: 1 solidus = 7/24 stuiver (= 7 miten).

Op basis van deze berekeningsgetallen kan de volgende munttabel worden opgesteld, gerangschikt van hoge naar lage waarde:

munt	opgave Van Beveren	omgerekend in stuivers
dubbele dukaat	14£ 16s (296s)		86⅓
angelot	10£ 16s (216s)		63
Venetiaanse gouddukaat:
zecchino, ‘sakijn’	7£ 12s (152s) = 44st.		44⅓
enkele dukaat	7£ 7s (wrsch.: 8s; 147/8s)		43⅙
zonnekroon	6£ 16s (136s)		39⅔
Venetiaanse gouden kroon	6£ 15s (135s)		39⅜
slechte dukaat	6£ 4s (124s) = 36st.		36⅙
keizerspenning à 5 schelling	5£ 7s (108s)		31½
goudgulden	5£ 6s (106s)		3011/12
philippusgulden	5£ (100s)		29⅙
Nijmeegse, Deventer, Kampense,	4£ 10s (90s)		26¼
Amersfoortse gulden
karolusgulden à 20st.	3 mocenigo	eig.:	21
mocenigo			7
marcello			3½
bats (Keulen)			1¾
asper (Zakynthos)	5 aspers = 1 marcello - 4 bagtijnen		1, 38
cruysaert (kreutzer)			½ = 12 miten
market, solidus			7/24 = 7 miten
penning (Keulen)			⅛ = 3 miten
karcy (Cyprus)			1/24 = 1 mite
halder (Keulen)			1/28
bagtijn	1s = 10 bagtijnen		7/240

in zijn verslag genoemde uitgaven van Van Beveren
onderweg naar Venetië:			1 halder	}
			1 penning	} (samen eig.: 20/21st.)	1
			4 penningen	}
			1 solidus	}
in Venetië:	per dag 9st. × 17 dagen				153
	overtocht: 10 slechte dukaten à 6£ 4s				361⅔
Cyprus:	2 marcellen per dag × 10 dagen				70
	overtocht: 4 ‘sakijen’ - 3 marcellen				166⅚
Heilig Land:		4 maadieën = 16 marketten			4⅔
		1 solidus	}
		6 solidi	} 10 solidi		211/12
		3 solidi	}
		6 ‘sakijnen’			266
H. Graf:	9 ‘sakijnen’ - l marcello				395½
	1 ‘sakijn’				44⅓
	1 ‘sakijn’ + 1 mocenigo				58⅓
	laatste maaltijd: 1 gouden kroon + 1 mocenigo				46⅜
	1 mocenigo				7
					_____ +
totaal					1577⅝

[p. 20]

Gebruikte afstandsmaten

Duitse mijl = ca. 7,5 km.

Lombardische (Italiaanse) mijl = ca. 1,5 km.

mijl ter zee = ca. 2 km (huidige zeemijl: 1,85 km).

roe(de) = ca. 3,7 m.