Nederlandsch Museum. Vierde Reeks. Jaargang 2

[p. 231]

Herfstdagen.

I.

De roode straal der ondergaande herfstzon gleed het open venster binnen en legde eenen breeden lichtschijn op de donkere haren der vrouw, welke daar bewegingloos stond. Hij dartelde eene wijl op haar voorhoofd, spiegelde zich in hare oogen, drukte eenen kus op haren mond en daalde langs hals en boezem op de sierlijke vingers, die een verdord eilooftakje vasthielden.

Buiten speelden licht en schaduw, rechts op de duizend roode daken der groote stad, op de blauwe torentinnen en in de heldere vensterrijen; links, op de reeksen populieren en olmen der openbare wandelingen, de groene weilanden en goudgele stoppelvelden in het verschiet.

Maar de eenzame vrouw in haar donker, eenvoudig wollenkleed, die voor het venster stond, zag dit weergalooze schouwspel niet; zij hoorde het verre woelen der hoofdstad niet, noch de wonderbare akkoorden der klokken, die in hare hooge huizen duizendstemmig galmden.

Hare aandacht was op één punt gevestigd: het droge eilooftakje met zijne fijngesneden blaadjes en de wollige hechtrankjes van zijnen stengel.

Hij! had het eens van den stam eens ouden eiks gelicht, voor haar. Hij!

Het was een zonnige herfstdag, zooals heden; de wouden prijkten in purper en geel. Zij waren eene gansche schaar stedelingen, die de stad ontvlucht waren voor eenen gemeenschappelijken pick-nick in het bosch.

De oud-kapitein X. met zijne zwaarlijvige wederhelft; L., de rijkgeworden kruidenier met zijne drie dochters; een paar

[p. 232]

beambten, eenige studenten; hare eigene, lieve, te vroeg gestorven moeder - en Hij!

Zij beminde hem sinds lang in het geheim.

Hij ook scheen welgevallen aan haar te vinden en fluisterde haar zoete woorden in het oor. Hij had haar dit takje geplukt en het spelend om hare zware vlechten gelegd, gelijk een kroontje.

Als zijn blik op haar rustte, meende zij eenen kus te speuren en het was haar of zijne minne haar tegenzong in elke buiging zijner stem. Zoo innig had zij hem lief. Wist hij het? Weten de mannen hoe eene vrouw lief heeft?

‘Met hoe groote woekerwinst zij den man de indrukken weergeeft, die hij neerschreef in hare ziel?’

Daar vielen hare oogen op het boek, waarin zij het takje bewaarde. Het droeg op het titelblad den onsterfelijken naam van Multatuli.

Zij las halfluid voor zich heen...

‘Wat ik weet, wat ik begrijp, gevoel, droom... zie, dat alles geef ik haar.’

‘Ik plant mijne denkbeelden in haar gemoed en als het oogenblik der voldragenheid gekomen is, dan legt zij mij het reuzekind in de armen. Ja, als de tijd daar is, dan vind ik een boomstam, waar ik een zaadje strooide. Er vloeit 'n stroom, waar ik 'n drup gaf. En waar ik 'n steentje nederlegde, vind ik eene rots weer.’

‘Welnu, zoo geeft de vrouw weer, wat de man, die haar liefhad, zaaide in hare ziel.’

Zoo had zij ook bemind...

In de naburige woning zong een jong meisje met klavierbegeleiding een oud lied van Feuchtersleben en duidelijk drongen de woorden in de avondstilte tot haar oor:

‘Es ist bestimmt in Gottes Rat,
Dass man vom liebsten was man hat

Muss scheiden...’

[p. 233]

Zij sloeg de handen voor de oogen en een traan parelde tusschen hare vingers en viel zwaar op het opengeslagen boek.

Hij was gegaan, ver weg, naar vreemde landen, jaren geleden... Zij had gewacht, gewacht...

En dan had zij eens vernomen, wat heur hart lang geweigerd had te gelooven: hij was daar gehuwd.

De kleine roman was uit.

Uit?

O neen, toch voor haar niet - nog herdacht zij hem in liefde, nog zweefde zijn beeld voor de oogen harer ziele, in eenen glanzenden nimbus van licht.

Maar hij was ver, gehuwd daarenboven. En wat was er uit haar geworden? Eene eenzame, treurige vrouw.

Moeder was dood en zij was alleen gebleven.

Door hare schuld, zegden hare vrienden; had zij niet meer dan een huwelijksaanbod van de hand gewezen? Hare schuld!

Willen die lieden dan niet begrijpen, dat tot een huwelijk liefde noodig is? En liefde, liefde gevoelde zij slechts voor hem.

Zij was zoo moe, zoo mat. Haar leven had geen doel meer. Zij had geene hoop, geene bezigheid voor hart en ziel. Wien kon zij nog nuttig zijn? Op de gansche, wijde wereld, wien? Nogmaals vulden zich hare oogen met tranen.

En immer voort door de avondstilte drong het gezang van het buurmeisje tot haar oor, langzaam en duidelijk....

Wat haar nu zoo in het hart bewoog was eene kleine melodie van Glück:

‘In einem kühlen Grunde
Da geht ein Mühlenrad.
Mein Liebste ist verschwunden
Die dort gewohnet hat.

Sie hat mir Treu versprochen
Gab mir ein'n Ring dabei:
Sie hat die Treu gebrochen
Mein Ringlein sprang entzwei.

[p. 234]

En verder:

Hör ich das Mühlrad gehen:
Ich weiss nicht, was ich will -
Ich möchte am liebsten sterben,
Da wär's auf einmal still.’

ja sterven ‘fluisterde zij in eenen zucht’

Da wär's auf einmal still.

Geen kleurengetoover meer in het verre Westen, doch het ontelbaar heer der aangestoken gaslichten in de straten en lanen der groote stad en hoog aan het firmament de myriaden sterren, volgens het eenvoudig geloof harer kinderjaren, reten van den grooten mantel des nachts, waardoor de pracht des hemels komt gluren.

Zij sloot haar venster en legde het dorre takje terug tusschen de bladeren van het boek, die het sinds jaren zorgvuldig bewaarden.

De ‘sun of the sleepless’ die een paar uren later opsteeg, vond haar nog wakend in haar bed, met brandende slapen en koortsige lippen en zij schouwde medelijdend op dat eenzame menschenkind, dat weende over hare heenvliedende jeugd en geheime, miskende liefde.

II.

De dag was opgestaan in eenen grauwen mist, die nu in fijnen motregen nederviel.

Wie mocht er in zulk weder het afgelegen huisje komen opzoeken?

‘Een heer’ zegde de oude dienstmaagd, die zij na het schellen op hare vilten pantoffels naar de deur had hooren sluipen en die nu eventjes hare kamer binnenkeek, ‘een heer met een kind’.

[p. 235]

Moede daalde zij de trap af, in haar eng sluitend, eenvoudig, donker wollenkleed.

Twee regenschermen, fijn bestoven met glinsterende druppeltjes, stonden in den gang: een groote, gewone; een gansch kleine, haast een poppenscherm.

Zij trad de voorkamer binnen.

Was het een droom? Was het de nagalm harer eigen overpeinzingen, die nog ruischte in haar oor, was het eene begoocheling, die haar overal zijne trekken liet zien?

Of was het waarheid, werkelijkheid, dat hij daar stond, vóór haar, in haar huis.

Zij duizelde en zij moest eenen stoel grijpen, wilde zij niet voorover storten.

't Was geen droom, 't was waarheid; hij stond voor haar, maar bleek en ach, zoo oud, met eene lijdensplooi om den mond.

Hij wees naar het kind, zijn kind, zijn levend beeld, een meisje. En hij sprak met gedempte stemme, stokkend. Hij vertelde de gansche smartelijke geschiedenis van zijn huwelijk, in den vreemde, met de vreemde vrouw; de geboorte van het kind, dat hem een troost zou wezen in zijnen rampzaligen echt en het verraad, de laffe vlucht der gade, der moeder!

Hij schetste haar de verwaarloosde opvoeding van het meisje en hoe het de verpleging door eene vrouwen-, eene moederhand behoefde.

En hoe hij aan haar gedacht had - en of zij het wilde, in naam der dagen van ouds, wilde tot moeder verstrekken.

Zij knielde, in dank wegsmeltend, voor het verwonderde kind, legde op het blonde hoofdje de bevende hand en sloot de helderblauwe, bevreemde kijkers der kleine met eenen langen zoen.

Hannah.