Moetete (1968)

[p. 34]

Shrinivasi
Vah shâmko

(Die middag)

Opeens weet ik het weer. De hemel met de aandravende kudde wolken. Vrij snel veroveren zij het licht. Ze leggen een dikke schaduw boven de stad. Dreigend loopt die over de huizen heen en dringt binnen de erven; besluipt en belaagt de bomen. In huis moet het licht te vroeg aan. Het is drie uur en ik kan moeilijk lezen. Van slapen is er niets gekomen want de hitte en broeierigheid, die de wolken voor zich uit dreven, is zo intens geweest dat je in het zweet baadde. Telkens en telkens je om moest wentelen in je bed en van ballorigheid de kamer verlaten.

Het is menens. Het gaat zo dadelijk regenen.

De wind klappert reeds tegen de ramen. Hij rukt krachtig aan de bomen. Rijpe bladeren stuiven mee en vliegen over de erven, de hekken en belanden binnen de huizen en op straat. Gele en rode bladeren tegen de grijze grijnzende lucht.

Er plenst samen met de aanwakkerende rukkende windvlagen een wilde bui uit de zwarte zwangere hemel.

Van de denderende zon is er nu niets maar dan ook niets meer te bekennen.

De honden, de staart tussen de poten, zijn onder de huizen verdwenen. De mensen die geen paraplu bezitten hebben een veilig heenkomen gezocht onder de balkons of zich ijlings naar huis gerept. Veilig brommen de donibussen voorbij. Er is zoveel water op straat dat de trottoirmond het maar niet kan verwerken. Bruindonkere plassen tekenen zich langzaam af op het trottoir. De kinderen. Ze zijn er weer. Vier jongetjes donker en glimmend genieten volop. Ze schoppen en trappen in de plassen. Een is er slechts met een hemd aan.

Het bliksemt en het dondert. Het maakt geen indruk op mij, daar er helaas geen knal is die de lucht openrijt. Ik wacht er eigenlijk op.

Hij komt ineens. Fel en bezeten. De bliksem als een ziedende vuurstreep in de asgrauwe lucht. En dan de slag op de hemelgong. Donker en zo luid dat het hele wolkenorkest gelijkt op een bezeten drumband.

Ik geniet ervan. Ik proef het na. Eindelijk dus.

Heel iets anders, ja heel iets anders is het dan het vrij onschuldige en toch beanstigende weerlichten boven de Caraibische zee, de wraakgierige golven voor de Curaçaosche kust onophoudelijk belichtend met een felle flits. De auto's werpen schermen water omhoog.

[p. 35]

Tegenover mijn huis zijn de nonnen zichtbaar in de schemerige eeten voorkamer. Biddend en mediterend. Verzonken en verwijlend in die andere wereld bijna onwerkelijk binnen de ruimte van mijn ogen.

Ik sluit me aan onwillekeurig bij de stilte die weldadig en ongedwongen in een oneindige rust gevestigd is tussen mij en de overkant. Het lijkt wel of de projector van het dagelijkse voorthollende leven hier in een bewuste kortsluiting een aansluiting geeft met het overrandse. Het lijkt een verstild schilderij, dat je plots tot leven zou willen zien komen. Maar er is geen verlangen daartoe, daar je zelf in dit gebeuren past en meestroomt over de einders.

De kerk grijs en weldadig met zijn nieuwe klokken staat er gelaten terwijl de regen haar doopt. De klepels als granaatappels zwaar en in rust tegen de lippen.

Ha! die kinderen weer ginder. Ze gieren. Ze liggen langs de trottoirband in het heldere, hoge water. Ze vertroebelen het met hun fantastische zwembewegingen.

Er is een meisje bij van vijf, slank in een wit broekje, een weinig te groot. Ze roepen mij plots bij mijn naam de kinderen. Dat weten ze van thuis of wellicht van de T.V. Je begrijpt soms niet hoe lang zulke hummels opblijven. Misschien schoten ze wakker bij Zelfportret en omdat je eenmaal buurman bent, gooi je ze uit de slaap. Ze roepen mij weer bij mijn voornaam als om mij in te lijven in hun pret. Maar ik kan er niet bij nu. Ik schrijf en toch... geniet ik hun blijdschap terug op de plantage.

Het blijft donker. Het water dat eerst van de papajahanden neer kwam druppelen komt allengs in lange dunne stralen van de groene puntige bladtongen naar beneden. Als een windruk zich met de boom bemoeit gutst het langs alle etages driftig omlaag.

Een felle bliksemschicht. Ik schrik ervan. De donder valt opnieuw in de eenzame grijze leegte. Ik sta op het balkon. Achter mij het huis. Tien bij vijftien meter. De lege vooorkamer in mijn rug met de sirene Surinette van Corly door Jules Chin A Foeng in een obsederende verhevenheid op het canvas verstild. Hiertegenover mijn schildering. Ik ben van nu. Surinette van nu en later. Of zullen wij ook in de toekomst - wie weet - dansen en met vaste schreden langs de hemel lopen. De voorkamer is leeg. Er is een schemerige gang die er in uitmondt. Een klok bij de intrede al jaren stil. Drie kamers en meer telt het huis. Twee met een tweepersoonsbed. Onbeslapen. Van vader en moeder en van wie vertrokken naar Blanda. Een kamer op de wind.

Dan het open grote erf van mijn Chinees-javaanse buren. Door het raam kijk je en pal voor je op de grens van het grote erf enkele verveloze nederige woningen, reeds vroeg in de ochtend gevuld met religieuze en profane muziek.

In mijn kamer een bed, een twijfelaar. Er is een spiegel en alles voor 's morgens en 's avonds. Naast mijn bed het tafeltje. Met Tagore en

[p. 36]

Abstract Art. Met Mamjo en Soela; Moetete en Kaie, Äjkal uit Delhi en de binnenpagina van Thea. Ook krabbels en kleine annotaties. Verzen in aanloop. Verzen onaf en af. Gedachten vastgelegd en het vervolg zo snel vergeten. Ook werk van jonge auteurs is er. Probeersels. Ook meer dan dat.

Het beste slaapmiddel is mij nog steeds het lezen., Even de dag overdenken en na enkele notities voor morgen tenslotte inslapen.

Er is veel te doen, maar je voelt het niet. Het is al gewoonte. De wasplank hanteren, die je teruggooit naar het verleden. Het ontbijt even eenvoudig en toch vitamineus. Ei, vruchtensap, stuk kaas, twee sneetjes bruinbrood, vitamine B-complex. Een rek hangt er in de badkamergang vol kleren. Het strijken gaat je ook goed af. Soms en meer dan soms, veelal begint het zich op te hopen. Dan werk je 's avonds en soms na middernacht als een razende aan de hemden, die al de gehele dag in de Biotex hebben liggen smoeren.

Sokken en hemden krijgen een beurt voor morgen.

Je slaapt in halfnaakt. Het is er altijd warm en broeierig. In de morgen ontdek je meestal dat je in je laken ligt.

Er zijn weinig dagen, maar duidelijk als schrijnende plekken in de vele maanden van een verborgen heimwee. De morgen nog jong trekt over je heen, terwijl de hemel bloost om de zon boven de mahonybomen. Je mist by daybreak al de hartslag van het geluk. De vertedering en het zachte warmende van handen en lichaam duister en aanbevolen hen die zich de vloed horen kruipen en bedwelmend slaan om het leven. Er moest echt adem zijn naast je en vier handen voor het gevecht om het geluk. Ogen gesloten voor het zich ontsluierend en sprakeloze geheim. En de galmende warmende zon als een bevrijdend orgasme binnen de jonge mond van de dag. Je zou weer willen inslapen en duizelend alles vergetend dromend herleven.

Maar dit leven blijft afstandelijk en hardvochtig. Het wendt zich niet naar ons. Het heeft de allures van een parvenu.

Het lijkt in haar evenwicht verstoord.

Nu moest zij hier zijn. Phabilâ.

De koelte, zij zou ons nauw schaden. Ontdekken zou ik je als Guanahani. Je kust in verzuchting begroeten en rozen, ruikers bloemen werpen aan je voet.

Zweten van blijdschap in de zon van je ogen. En opvliegen. De schreden inhouden. Verstillen. De handen om je slaan. Je hoofd opbeuren. In mij vastleggen duidelijk en opnieuw de geur van je haar. Tastende toeven op je gezicht. De wijkende morgen proeven, vers en zuiver als dauw en alles, alles vergeten. Eeuwig en onbedorven zijn buiten de tijd. Stromen binnen een nieuwe ruimte in een ongemeten extase.

Er zou ontwaken zijn met je donkere huid op het verwarde laken. Je haren golvend over het rode kussen. Wie luistert nog naar de regen? Wie

[p. 37]

naar het naargeestige weer? Het wikkelt je in zijn dekens. Zijn licht heeft haar ogen geloken.

Er danst goud wanneer de morgen spartelt in de rivier. Nu de bomen zacht zingen met hun langzame kruinen. De vogels uit de donkere takken fluiten hun heldere liederen. Langs de marinetrap vaart driftigtrots de sierlijke Tapoeripa. De rivier verderop legt sluiers haar lichaam.

Er is zowaar gegons op straat. De donibussen rumoeren en remmen, toeteren dwingend, halen in en snellen gevaarlijk op. Er lopen kinderen langs de ontwakende huizen. De zon spoelt op hun gezichten. Het licht danst in hun ogen. Ze lopen licht en tevreden.

De straat is plots leeg, tot je het sucamelwagentje klo-klo-klo-klo-klo-klo-klo-klo- hoort zeggen naast het huis en de winkel beneden.

De rommelende donder, hij hoort erbij.

Jongens knikkeren met dm-dikke stenen op straat. In het enkelhoge water. Ze spreiden de vingers. Ze lachen verwinbaar en onoverwinnelijk.

Er is een standvastige regen. Hij is harder, constanter, rechtstaand. Vaal tegen de witte non, die het balkon opkomt; oplost terug in het donker.

Twee zusjes in pomrakkleurige jurken snellen de bui door. Ze raken verloren onder mijn balkon. Ze hollen hand in hand te voorschijn. De rechtse bruinharig. Beiden met zacht donzig kroeshaar. Lief en tweesaam. Ik raak ze kwijt onder de donkere manjaboom.

Er is een Javaan op straat ineens. Van een der erven achter de eenzame mango. Een vrouw voor hem. Ze helt achterover.

In een sierlijke langzame val ligt ze op straat. Zijn ze een weddenschap aangegaan? Heeft ze ineens weer de plantage herroepen? Ze lachen luid en hartelijk. Ze zijn even snel verdwenen als gekomen.

In de donkere grijzige lucht knippert de bliksem nerveus. Ineens ratelt de donder zo brutaal dat de regen zijn adem inhoudt. Verlegen ruist zij en helt schuin van de slag naar rechts.

Twee jongens - danki Dios - verdwijnen met hun ijzeren fietsen uit de dreigende militante bliksem.

Een houwer werd iemands dood op de plantage. Een boom spleet zij in tweeën. Het vuur stonk en schroeide nog door in de verse wond. Een Chinees meisje geflankeerd door twee bruine vriendinnen - de eerste in rood en bruingeblokte jurk, de andere lila - doemt op voor mijn oog.

Een meisje met twee manden. Een brommer. Een fiets. Ze klieven de stroom langs het trottoir.

Het regent nu dun. Er wagen zich meer mensen op straat. De regen lijkt veraf nu.

De auto's nemen het geluid over. Wie op straat is moet het ontgelden. Er is nog genoeg opstuivend water.

[p. 38]

Van het trottoir lopen stille riviertjes naar de straat af. Ik ga het huis binnen. Een Soela staat voor mij open.

Een lezing wordt afgemaakt.

Wèh! Wah! Wèh! Wah!

Zeker die twee kinderen in hun helle luidruchtige lach.