3.4 De verkooplijstjes
Onderstaand overzicht geeft antwoord op de vraag wat er in 1995 in de smaak viel bij het koperspubliek in Nederland en Vlaanderen. Het begint met de jaar-top-tien van HP/De Tijd.
De wekelijkse toptien van HP/De Tijd wordt samengesteld uit de opgaven van een achttiental boekenzaken die in literatuur gespecialiseerd zijn. Zij is van alle lijsten het meest alert in het registreren van ontluikende successen en succesjes op het gebied van de letteren. Daarbij moet gezegd worden dat er heel wat succesjes tussen zitten die in de knop gebroken worden. Boeken die één, twee, drie weken in de onderste regionen van de toptien van HP/De Tijd doorbrengen en waarvan het zeer de vraag is of de uitgever ooit nabestellingen heeft kunnen noteren. Maar toch: in een jaaroverzicht vallen die titels weg en wat overblijft geeft een goed beeld van wat er nu werkelijk goed verkocht is: acht literaire boeken (zes uit Nederland, twee vertaald, nul uit Vlaanderen), gelardeerd met de nieuwe Grisham (De rainmaker, Bruna) en de new age in fictievorm van James Redfield (De Celestijnse belofte, De Boekerij). Dit maakt de toptien van HP/De Tijd vanuit literair oogpunt tot de middelste kring in de vijver.
De volgende, ruimere kring wordt gevormd door de verkoopresultaten van de honderd Libris-winkels. In deze goed gesorteerde maar zeker niet eenkennige winkels moet de literatuur opboksen tegen diverse andere genres. Het resultaat is er naar: niet acht literaire titels in de toptien, zoals bij HP/De Tijd, maar zes. Grisham en Redfield hebben gezelschap gekregen van nog een thrillerschrijver, namelijk Ludlum (De Daedalus dreiging, Luitingh-Sijthoff) en van de meester van het cadeauboek, Youp van 't Hek (Amah hoela, Thomas Rap).
De derde, alweer iets ruimere, cirkel wordt getrokken door de zes boekenafdelingen van de Bijenkorf. Het zijn breed gesorteerde en ambitieuze boekenzaken. Die ambitie verraadt zich ook in het beperkte maar vaak verrassende programma van eigen, exclusieve uitgaven. Al met al leidt dit in vergelijking met de HP/De Tijd- en de Libris-boekhandels tot een iets bescheidener positie voor de literatuur. Bij de Bijenkorf staat het vijf om vijf. Redfield, Grisham en Van 't Hek worden hier aangevuld met de aanstekelijke kookkunsten van Joop Braakhekke (Kookschrift van een kookgek, deel 3, Tirion) en een eigen produktie, ditmaal een heel geïnspireerde, gewijd aan de Nederlandse illustratoren (Ali Baba en de veertig tekenaars, de Bijenkorf).
We schuiven nog wat verder op, op de schaal van literatuur naar lectuur, van het koopboek naar het cadeauboek, van fictie naar non-fictie en van prijziger naar voordeliger. Zo komen we bij de volgende, nog weer wijdere kring. Eigenlijk zijn het twee kringen, want ze liggen heel dicht bij elkaar, de toptienen van de Bruna- en de ako-ketens (respectievelijk 250 en 80 zaken). Beide vertonen ongeveer hetzelfde beeld: in de toptien staan drie literaire titels tegenover zeven titels van een ander genre.
De buitenste kring in de vijver van de Nederlandse boekverkoop bestaat uit de 54 boekenafdelingen van Vroom & Dreesmann. Over het algemeen zijn deze afdelingen breder gesorteerd dan de pijpelaatjes van ako en Bruna, maar een ander verschilpunt is van meer betekenis. ako en Bruna trekken hun publiek van de straat (of van het station!), de boekenafdelingen van v & d trekken hun publiek uit de eigen winkel. Dat leidt ertoe dat de literatuur in het verkooppatroon van v & d
Auteursrechtelijk beschermd