Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1996

[p. 75]

2.1 Nagelaten beelden
Dimitry Pas
Henri-Floris Jespers

Collectie amvc

Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was Paul van Ostaijen achttien. Maurice Gilliams beschrijft de jonge Van Ostaijen - die in 1916 debuteerde met Music-Hall - als volgt: ‘'s Avonds, op de De Keyserlei, ontmoette ik Orpheus in Biedermeier kostuum. Hij werd aangegaapt om zijn onmodische das, om zijn roodfluwelen vest en zijn vreemde zwarte kleding. Somtijds droeg hij een parelgrijze macfarlane, en als de wind in de schouderpanden speelde, kreeg hij als het ware vleugelen gelijk een keizerlijke adelaar.’

[p. 76]

Paul van Ostaijen, Verzamelde gedichten, Bert Baker, 1996

[p. 77]

Paul van Ostaijen, Verzamelde gedichten, Bert Bakker, 1996

Van Ostaijen was een vurig activist. Hij betoogde tegen de franskiljonse kardinaal Mercier, wat hem in 1918 bijna op een gevangenisstraf kwam to staan. In 1920 schrijft hij een in memoriam nadat de student Herman van Reeck tijdens een verboden Guldensporenviering in Antwerpen werd neergeschoten.

Over de ritmische typografie van Bezette stad zegt Van Ostaijen: ‘Bezette stad is niet enkel poözie, het is ook een boek. Een boek staat in verhouding tot de pöezie als de geschreven partituur tot de instrumentale uitvoering. Pöezie is enkel het gesproken woord.’

[p. 78]

Privé-collectie, Antwerpen

Door Van Ostaijen overgeschreven gedicht van Apollinaire met opdracht voor Emmeke, gedateerd op 3 januari 1922. Het originele gedicht is in klassieke typografie.

Que lentement passent les heures
Comme passe un enterrement
Tu pleureras l'heure où tu pleures
Qui passera trop vitement
Comme passent toutes les heures

(Uit: Alcools, Éditions de la nouvelle revue française, 1920. Zie ook Borgers, pagina 6o9.)

[p. 79]

Schilderij van Heinrich Campendonck

‘Melopee’ - opgedragen aan Burssens - was volgens Van Ostaijen het voorbeeld bij uitstek van wat hij de ‘zuivere lyriek’ of ‘poésie pure’ noemde. Of zoals hij het in een brief aan Du Perron omschrijft: ‘de oneindige moeheid wordt in “Melopee” niet uitgesproken, niet geavoueerd; zij klinkt er alleen in.’

[p. 80]

Privé-collectie, Antwerpen

Voorheen ongepubliceerde foto van Emmeke, de vriendin van Paul van Ostaijen.

‘Knijp nu je ogen dicht, min luie luipaard, en strek je heupen naar je lust. Ach du... du.’

[p. 81]

Portret door Flores Jespers, collectie amvc

‘Want de dichter is, in tegenstelling tot de rederijker, iemand die zeer moeilijk spreekt, en wanneer hij spreekt is het niet uit zijn volheid - in de ogenblikken van volmaakte volheid dicht hij niet - doch wel uit zijn verlangen naar deze volheid.’

[p. 82]

De inhuldiging van het standbeeld van beeldhouwer Wilfried Pas luidt het begin in van een jaar vol aandacht voor Van Ostaijen in Vlaanderen en Nederland. De schrijver zelf zou het niet geloofd hebben: ‘Du Perron en Burssens, indien het ons welkom is onze lof zwart op wit te lezen, laat ons elkaar loven, want het is nutteloos op andere lof te wachten. De nederlandse ernst die krijgen wij nooit te pakken. (Deze ernst die daaraan schuld is, dat Brussel, deze lichtere stad, voor Nederland verloren ging)’