Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1993

[p. 82]

3.3 Aangekondigde boeken 1993

Wat is er mooier dan veel boeken? Over zo'n vraag hoeft een boekenliefhebber (niet te verwarren met een bibliofiel) niet lang na te denken. Nog meer boeken natuurlijk! Gezegend zij de overvloed, en geprezen de uitgevers - dat ze zich maar een ongeluk uitgeven. Wat kan het de lezer schelen? Hoe energieker uitgevers de boekhandels met nieuwe titels overladen, des te groter is de keuze. Maar het kan geen kwaad als de winkelende lezers (echte boekenliefhebbers zijn vaak gulzige boekenkopers) tevoren een plattegrond raadplegen van de papieren dwaaltuin die de boekenmarkt nu eenmaal is geworden.

Dit overzicht is zo'n plattegrond. Maar ook niet meer. Eigenlijk is het minder. Het is een prospectus in zakformaat, een handleiding voor de bestemmingsplannen die de uitgevers met het oog op het komend jaar gemaakt hebben. En bestemmingsplannen zijn in de regel aan wijzigingen onderhevig. Dat weet iedereen. Híer gaat er wat vanaf en dáár loopt iets vertraging op. Veel moet nog een precieze invulling krijgen. Dat is ook de reden waarom in dit overzicht prijzen en verschijningsdata ontbreken. Voor zover bekend, zijn ze onbetrouwbaar. Zelden is het zo dat een boek eerder verschijnt, of goedkoper is, dan was aangekondigd. Het is meestal andersom.

Een prospectus in zakformaat. Dit betekent ook dat de onderstaande titellijst allerminst uitputtend is. Hermans en Bernlef, Schierbeek en Wilmink, De Kuyper en Vogelaar, Brouwers en Haasse, Böll en Zola, Charms en Petrarca, Kafka en Proust: dat zijn nog maar enkele van de klinkende namen die u hieronder, tussen veel andere klinkende en minder klinkende namen, zult aantreffen. Het lijkt heel wat. Maar toch: wie de volledigheid zoekt, zal ze hier niet vinden. Hier staat niet meer dan een keuze uit het aanbod. Voor een completer overzicht van te verschijnen - althans als zodanig aangekondigde - boeken, verwijzen we naar de aanbiedingsnummers van Boekblad, het nieuwsblad voor het boekenvak. Dit vaktijdschrift geeft onder de titel De nieuwe boeken drie keer per jaar (voorjaar, zomer en najaar) een zo compleet mogelijk overzicht van aangekondigde boeken. Ze zijn te koop in de boekhandel.

Over de presentatie van dit overzicht. De titels zijn gerangschikt in vijf hoofdrubrieken: proza; poëzie; essays en ego-documenten; non-fictie; en populaire fictie en varia. De eerste drie rubrieken zijn onderverdeeld in oorspronkelijk Nederlandstalig en vertaald werk. De rubriek non-fictie kent verschillende subdivisies: van reisboeken en gidsen tot naslagwerken. Maar die rubricering is slechts een indicatie van de tafel waarop, of

[p. 83]

de kast waarin ze in de boekhandel te vinden zullen zijn. De titellijst eindigt, zoals het hoort, met een rubriek miscellanea (populaire non-fictie en varia). Een rijtje moeilijk te categoriseren boeken, althans voor de literaire lezer. In menige boekenkast staan ze op de onderste plank. De strafplank, zoals weleens oneerbiedig gezegd wordt. Maar juist daar - op de karresporen van het lezen - laat de boekbezitter zich vaak, en zonder het te beseffen, van zijn allerpersoonlijkste en ongetwijfeld meest prozaïsche kanten zien. Daar staan zijn onmogelijke liefdes.

Proza

Nederlandstalig proza
Benno Barnard, Het gat in de wereld (Atlas)

Waar is hier eigenlijk? Om die vraag draait het in dit boek, dat een (lang uitgebleven) antwoord is op Barnards Uitgesteld paradijs. Daarin ging het erom wanneer nu is.

J.M.H. Berckmans, Het zomert in Barakstad (Dedalus)

Hallucinerende verhalen over de zelfkant van metropool Antwerpen.

J. Bernlef, Eclips (Querido)

Een als pendant van Hersenschimmen te beschouwen roman. De hoofdpersoon is nu niet iemand wiens wereld aan dementie teloorgaat, maar een man die, ten gevolge van een auto-ongeluk, de rechterhelft van zijn gezichtsvermogen en veel van zijn geheugen is kwijtgeraakt. Stukje bij beetje, als was ze een legpuzzel, moet hij de wereld weer in elkaar zetten.

Huub Beurskens, Leila (Meulenhoff)

Een nieuwe roman van een veelzijdige schrijver. Zó toegankelijk dat een doorbraak in de lijn der verwachting ligt. Een tragikomisch liefdesdrama aan de Amsterdamse wallen.

Willem Bijsterbosch, In opdracht (Bert Bakker)

Novelle over een dodelijk zieke bakkersknecht die nog eenmaal de held van een grote romance wil zijn.

Oscar van den Boogaard, Bruno's optimisme (Querido)

Derde roman van jonge schrijver. Vormt de proloog van een trilogie, getiteld Het oceanisch verlangen. Over een jongen die tijdens omzwervingen door de grote stad toevalligerwijs op het spoor komt van zijn dementerende grootvader, een gepensioneerd psychiater. Door onder een valse naam vriendschap met hem te sluiten, leert hij meer over zichzelf, zijn familie en de wereld.

Graa Boomsma, Clio's kamer (Prometheus)

Historische spionageroman die begint in Delft (1870) en eindigt in Venlo (1939). Centraal staat de onbekende Delftenaar Hugo Koch, die werkelijk bestaan heeft en de uitvinder van de zogenaamde geheimschrijfmachine is. Dat apparaat speelde een doorslaggevende rol bij de decodering van het militaire communicatieverkeer van de Duitsers. Daarnaast is de roman een ‘onbewuste’ Vatersuche.

Pieter Boskma, Een foto van God (Knipscheer)

Spraakmakende Maximale dichter debuteert als prozaschrijver met novelle.

Jan Brokken, Het laantje naar de leegte (Atlas)

In den vreemde gesitueerde liefdesverhalen.

Geertrui Daem, De meisjeskamer (Dedalus)

[p. 84]

Theaterstuk van actrice, tekenares, beeldhouwster en schrijfster, die vorig jaar opvallend debuteerde met Boniface.

Dalstar, De palingvijver (Knipscheer)

Prozadebuut van de grondlegger van de Maximalen. Het is een novelle, en ze belooft het eerste after nature-proza in de Nederlandse literatuur te zijn.

Rob van Erkelens, Vol hoofd (Amber)

Een als ‘sample roman’ gekwalificeerd debuut. Dat voorspelt veel kunst- en vlieg-, en knip- en plakwerk.

Jelle Folkeringa, Eelt (Conserve)

Roman over de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de naoorlogse repatriëring, gezien door de ogen van een jongen.

Ronald Giphart, Giph (Nijgh & Van Ditmar)

Tweede roman van angry young Utrechter. Een briefroman met ongenadige doorkijkjes naar het literaire circuit en het boekenvak.

Jaap Harten, De muziekkapel van Frau Roll (Contact)

Geschiedenis en cultuur van twee wereldsteden - New York en Berlijn - ontmoeten elkaar in deze roman, die speelt aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, wanneer een jonge Amerikaanse soldaat wordt opgeroepen om Europa van het nazisme te bevrijden. Een zelfstandig vervolg op De getatoeëerde Lorelei.

Bas Heijne en Frank Ligtvoet (red.), Met liefde. Een bundel nieuwe Nederlandse verhalen (Contact)

Verhalen van Jan Brokken, Remco Campert, Adriaan van Dis, Renate Dorrestein, Maarten 't Hart, A.F.Th. van der Heijden, Bas Heijne, Gerrit Komrij, Kees van Kooten, Tom Lanoye, Margriet de Moor, Stephan Sanders en Joost Zwagerman. Ten bate van het Aids Fonds.

Kristien Hemmerechts, Wit zand (Atlas)

Roman. Een man en een vrouw overnachten in een aan lager wal geraakt boothotel. De gevolgen zijn niet te overzien.

W.F. Hermans, In de mist van het schimmenrijk. Fragmenten uit het oorlogsdagboek van de student Karel R. (CPNB)

Het Boekenweekgeschenk 1993. De oorlogsjaren volgens het dagboek van de student Karel R., die met een vriend plannen heeft bedacht om geheime berichten naar Engeland te zenden.

Vera Hoorens, De eekhoornval (Manteau)

Tweede roman van jonge schrijfster. Leegte en gemis, woede en wraak, uitgewerkt aan de hand van het oudtestamentische verhaal van Judith, die haar volk uit de greep van Holofernes redde door hem na een liefdesnacht te onthoofden.

Alice Jetten, Pension Courage (Cadans)

Romandebuut. Evenals haar verhalendebuut De winkel van vrouw Gordijn over een jonge vrouw die probeert een plaats te bevechten in een wereld die voor haar vol vaagheden, vraagtekens en onzekerheden is.

Atte Jongstra, M (Contact)

Nieuwe roman van encyclopedische schrijver. Wie A zegt moet ook M zeggen. Tot de Z er op volgt. Dit dertiende deel uit de voorgenomen 26-delige prozacyclus is een lijvige roman, bevattende de Memoires van een spreker, zoals de ondertitel luidt. Het zijn de herinneringen aan het ontstaan van een pleitrede die de hoofdpersoon moet dechargeren van een moord die deze onmogelijk gepleegd kan hebben, maar waarbij sprake kan zijn van een schuldige betrokkenheid - alles volgens de klassieke regels der welsprekendheid.

Gerrit Komrij, Dubbelster (De Arbeiderspers)

Roman over een televisieberoemdheid die ten onder gaat aan de schijnwereld van roem en persroddels, die hij zelf heeft helpen opbouwen.

Hermine Landvreugd, Het zilveren theeëi (De Bezige Bij)

[p. 85]

Debuut van jonge schrijfster. Aangekondigd als een verhalenbundel vol onvrede en broeierige erotiek.

Josien Laurier, Een hemels meisje (Arena)

Debuutroman. Een meisje ontworstelt zich aan het verstikkende en religieuze klimaat waarin ze opgroeit.

Fried Löwensteyn, De Gouden Rand (Conserve)

Novelle van Leidse oud-hoogleraar in de rechtsgeleerdheid. Jongensliefdes in de jaren dertig en veertig, tegen de achtergrond van opkomend nationaal-socialisme en antisemitisme. Na de bevrijding onderneemt hoofdpersoon speurtocht naar verloren liefdes.

Mackay, Volgend jaar in Berlijn (De Prom)

Debuutnovelle. Jonge man volgt het spoor van zijn vader in de oorlogsjaren in Berlijn. Titel verwijst naar André Kaminski's Volgend jaar in Jeruzalem.

Daphne Meijer, Resten van de eeuw (Nijgh & Van Ditmar)

Romandebuut over een jonge Amsterdamse vrouw, verkerend in behuizingen van krakerskringen en, later, in een kibboets.

Ischa Meijer, Ten tijde van mijn vader (Prometheus)

Het vervolg op en complement van Brief aan mijn moeder.

Hannes Meinkema, Een geluid als van een onweer (Contact)

Verhalenbundel. De elkaar vluchtig kruisende levens van buurtgenoten. Is geluk een illusie? En kan een kunstenaar een goede echtgenoot zijn?

Marie-Sophie Nathusius, Jules (An Dekker)

Roman over een jaren geleden bij een verkeersongeluk om het leven gekomen man. Hij speelt nog steeds de hoofdrol in het leven van zijn vrouw, dochter en werkgever.

Cyrille Offermans, Het witte kasteel (De Bezige Bij)

Romandebuut van Nederlands essayist. Hoofdpersoon is de 21-jarige Stefan, die zich op een onduidelijk keerpunt in zijn leven bevindt. Na er enkele jaren de kantjes te hebben afgelopen, neemt hij de kans het verlies van zijn vader te verwerken en hervindt hij terloops zijn eigen ongebroken jeugd. Een zowel ontroerende als satirische roman, die haaks staat op het lusteloze cynisme van de huidige tijd.

Annelies Passchier, Een vorstelijk hotel (Arena)

Thrillerachtige roman over mensen die tegen de verdrukking in hun leven leiden in een wormstekig geworden krakersbolwerk, en over de teloorgang van idealen. Romandebuut.

Herman Portocarero, Het vuurkind (Manteau)

Issat, een gekoloniseerd stadje in de woestijn, is het toneel van rassenrellen, aanslagen, onverdraagzaamheid en etnische zuiveringen. Hoofdpersoon raakt ongewild betrokken bij ‘schoonmaakpolitiek’ van legerleiding.

Astrid Roemer, Niets wat pijn doet maakt gelukkig (Knipscheer)

Verhalenbundel.

Guikje Roethof, Drenkelingen (Prometheus)

Roman waarin de driehoeksverhouding tussen burgers, journalisten en het parlementaire bedrijf in beeld wordt gebracht.

Ward Ruyslinck, De claim van de duivel (Manteau)

Misdaadroman. Niet direct een whodunnit, maar een poging om door te dringen in ingewikkelde menselijke hartstochten en drijfveren.

Allard Schröder, Raaf (Amber)

Gescheiden echtpaar streeft vergeefs uiterst herkenbare illusies na.

Xandra Schutte en Truusje van de Kamp, Eenmaal met woorden besmet (Prometheus)

[p. 86]

Bloemlezing uit de Nederlandse literatuur vanaf 1970. Met gedichten en prozafragmenten uit het werk van A.F.Th. van der Heijden, Kees van Kooten, Monika van Paemel en Connie Palmen. Bij deze keuze ligt de nadruk op het plezier dat schrijvers aan taal beleven.

Karin Spaink, Stokken en stenen (Van Gennep)

Schrijfster van Het strafbare lichaam (pamflet van ms-patiënte tegen de orenmaffia en kwakdenkers) debuteert als literair auteur met verhalenbundel.

F. Springer, Bandoeng-Bandung (Querido)

Korte roman die Springer terugvoert naar zijn land van herkomst. Een man maakt, na zijn partijpolitieke failliet, een economische missie naar Indonesië, zijn geboorteland. Die reis confronteert hem met de verdrongen schande die van zijn latere leven een leugen heeft gemaakt.

August Thiry, Onder assistenten (Manteau)

Tweede roman van Thiry. Op een feest van voormalige wetenschappelijk assistenten van de faculteiten Letteren en Wijsbegeerte komt het ranzige verleden van professor Verdonck, de Vlaamse reus, ter sprake. Over collaboratie en verzet in de oorlogsjaren.

Ernst Timmer, Mallen (Bert Bakker)

Roman over drie mensen die van defaitisme hun beroep gemaakt hebben: een brugwachter, een externe deskundige en een palindroomvertaler. Auteur won met eerste roman, Het waterrad van Ribe (1990), Gouden Ezelsoor voor best verkochte debuut.

Stef Vancaeneghem, Een en al begeerte (Manteau)

Vier jongens koesteren, eind jaren zestig, hoge verwachtingen over een groots en meeslepend leven. Een roman over vriendschap.

Jos Vandeloo, De vogelvrouw (Manteau)

Roman, gesitueerd in Brugge, over twee zonderlinge zielen (een man en een vrouw) die, na minder prettige ervaringen, een liefdesrelatie en een nieuw leven proberen op te bouwen.

Koen Vermeiren, Dood spoor (Manteau)

Novelle. Een grootvader vertelt. Een kleinzoon luistert. Verhalen over het Vlaamse platteland van voor de Eerste Wereldoorlog. Over het leven op de ouderlijke hoeve, baronnen en freules, boswachters en stropers, luchtvaartpioniers en drijfjachten.

Vertaald proza
André Baillon, Een doodeenvoudig man (Dedalus/Nijgh & Van Ditmar)

Baillon (1875-1932) is een van de grootste Franstalige Belgische schrijvers van deze eeuw. Deze roman verscheen oorspronkelijk in 1925. Een verblijf als patiënt in de psychiatrische inrichting ‘La Salpêtrière’ in Parijs inspireerde hem tot dit messcherpe zelfportret.

Louis Begley, Oorlog en leugens (Van Gennep)

Autobiografische roman. Hoe een jongetje samen met zijn daadkrachtige tante de nazi-bezetting van Polen overleeft. In de trant van Yehuda Nirs Verloren kinderjaren. Auteur is een in New York woonachtige advocaat.

Tahar Ben Jelloun, De blinde engel (De Geus)

Franstalige schrijver giet de gevolgen van het bewind van de camorra (in Napels), de ndrangheta (in Calabrië) en de mafia (op Sicilië) voor het dagelijks leven van talloze Italianen in fictionele vorm.

Heinrich Böll, De engel zweeg (Amber)

Nagelaten eerste roman, gesitueerd rond het tijdstip van de Duitse capitulatie in 1945. Tussen 1949 en 1951 geschreven en destijds geweigerd.

Breyten Breytenbach, De terugkeer naar het paradijs. Een Afrikaans journaal (Van Gennep)

[p. 87]

Laatste paneel van een drieluik waaraan Breytenbach negentien jaar geleden begon te schrijven. Na Een seizoen in het paradijs (over zijn jeugd) en De ware bekentenissen van een witte terrorist (over zijn verblijf in de Zuidafrikaanse gevangenis), nu een rondreis van drie maanden door Zuid-Afrika, tegen de achtergrond van het naderende einde van de apartheid.

Casanova, Henriëtte (Athenaeum - Polak & Van Gennep)

De vierentwintigjarige Casanova ontmoet in 1749, op reis door Italië, de liefde van zijn leven. Het begin van een drie maanden durende hoofse liefdesgeschiedenis, die een van de meest ontroerende passages uit de memoires oplevert.

Nick Cave, En de ezel zag de engel (Knipscheer)

Roman van befaamde popmuzikant. Opmerkelijk dat Cave kan schrijven. Martin Bril probeerde hem eens te interviewen. Veel meer dan ‘Yeah man, yeah’ kreeg hij er niet uit.

Duong Thu Huong, In het paradijs der blinden (Nijgh & Van Ditmar)

Grote ontroerende roman van Vietnamese schrijfster. Wereldwijd vertaald.

Janet Frame, Gezichten in het water (De Geus)

De persoonlijke ervaringen van de schrijfster van het verfilmde An Angel at My Table, die, op grond van een verkeerde diagnose, in de jaren veertig en vijftig acht jaar in psychiatrische inrichtingen doorbracht.

Damon Galgut, Het welluidend gekrijs van varkens (Nijgh & Van Ditmar)

Roman van jonge, veelbelovende en in het Engels schrijvende Zuidafrikaanse auteur. Over een jongen en zijn moeder, die een relatie krijgt met een jonge zwarte vrijheidsstrijder, lid van de swapo.

Christina Garcia, Cubaanse dromen (Arena)

Exotische roman tegen de achtergrond van de Cubaanse revolutie in 1959. Over vier vrouwen die ondanks politieke meningsverschillen voor eeuwig met elkaar verbonden zijn. Debuutroman van Cubaans-Amerikaanse schrijfster, genomineerd voor de National Book Award 1992.

Peter Härtling, Schubert (De Prom)

Roman over het leven van de componist. Vraagt om een open einde.

W.L. Idema, De man met de kroezende baard. Chinese verhalen uit de Tang-dynastie (Meulenhoff)

Na zijn veelgeprezen Spiegel van de Chinese poëzie vertaalde en becommentarieerde Idema nu een verzameling tijdloze, kostelijke verhalen uit het China van de achtste en negende eeuw, een triomftijd voor het korte verhaal.

Michael Krüger, De man in de toren (De Bezige Bij)

Een roman of een thriller? Het maakt niet uit. Krüger, een van de geestigste Duitsers, laat zich weer op tal van zijsporen rangeren in deze nieuwe roman over een Duits landschapsschilder die zich heeft teruggetrokken in Zuid-Frankrijk.

Alan Lightman, Einsteins dromen (Meulenhoff)

Amerikaans fysicus, verbonden aan het Massachusetts Institute of Techology, verbindt in dit boek natuur- en cultuurwetenschap in de vorm van (droomachtige) verhalen. Volgens Salman Rushdie niet alleen ‘een intellectuele uitdaging’, maar ook ‘ontroerend en grappig, en het is zo prachtig geschreven’.

Rosetta Loy, Winterdromen (Meulenhoff)

Na Wegen van stof een nieuwe roman van deze Italiaanse schrijfster. Over de in Rome woonachtige dochter van een Russische emigrante. De ontworteling van haar bestaan, en dat van haar familie, is de rode draad in dit nostalgische verhaal.

Paul Micou, De dood van David Debrizzi (Bert Bakker)

[p. 88]

Satirische roman over een wereldberoemde pianovirtuoos, geschreven door jonge Amerikaanse auteur.

John Mortimer, Dunster (BZZTÔH)

Hedendaagse roman over vriendschap, liefde, trouw en verraad, gesitueerd tijdens de Golfoorlog. Voormalig advocaat Mortimer is toneel- en romanschrijver, maar verwierf bekendheid met zijn tv-bewerking van Evelyn Waughs Brideshead Revisited.

Antonio Muñoz Molina, Engel der duisternis (De Geus)

Thrillerachtige roman van Spaanse schrijver. Spaans geheim agent moet afrekenen met een verrader in het Madrid ten tijde van Franco. Muñoz Molina won met zijn laatste roman El jinete polaco (in letterlijke vertaling: De poolse ruiter) de vetgeprijsde Spaanse Premio Planeta (een half miljoen gulden).

Péter Nádas, Het boek der herinneringen (Van Gennep)

Na het fraaie Einde van een familieroman van deze Hongaarse schrijver nu een roman van imposante bedding: ‘Een liefdesroman, een ontwikkelingsroman, een roman over een tijdperk (maar dan in drievoud), een psychologische roman, een essayistische roman.’

Michael O'Loughlin, De weeën van de mannen van Ulster (Thoth)

Prozadebuut van Ierse (in Nederland woonachtige) dichter en essayist. Verhalenbundel over Ierse balling, levend in Ierland en daarbuiten, in Nederland, Duitsland, Spanje, en over gevoelens van ontheemdheid en de drijfveren van zelfgekozen ballingschap.

J.L. Outers, Keurslijf (Dedalus)

Tweede roman van de Belgische Franstalige auteur die opvallende debuteerde met De orde van de dag. Opnieuw over de Brusselse ambtenarij.

Ovidius, Metamorphosen (Athenaeum - Polak & Van Gennep)

Eerste poëtische weergave sinds Vondels Herscheppinge van dit uit vijftien ‘boeken’ bestaande hoogtepunt uit de Latijnse literatuur. Eén lange keten van wonderbaarlijke, deels mythologische, deels historische vertellingen, lopend vanaf de oertijd tot Ovidius' eigen tijd. En dat volgens de grondgedachte dat alles voortdurend in beweging is, niets blijft en niets vergaat.

Arto Paasilinna, Haas (Arena)

Roman van Finse schrijver. Een fabel over de geestkracht van een man in een bos contra de zwakheid van de beschaafde stadsmens. Variant op Alice in Wonderland-thema.

Marina Palej, Dienst voor de doden (Pegasus)

Een van de grote talenten in de hedendaagse Russische literatuur. In dit boek twee novellen van Palej, die bekend staat als ‘stijlprinses’.

Cesare Pavese, De duivel op de heuvels (De Bezige Bij)

Roman van een van de indrukwekkendste (zo niet de indrukwekkendste) en tegelijk meest tragische figuren uit de moderne Italiaanse literatuur. Drie jongemannen brengen hun zomervakantie door in de heuvels nabij Turijn. Een van hen zoekt de eenzaamheid en ziet de volmaaktheid in het landleven, de wijngaarden, de heuvels en de hitte.

Arturo Perez-Referte, Het paneel van Vlaanderen (De Prom)

Roman van Spaanse schrijver over een mogelijk vervalst schilderij.

Marcel Proust, De gevangene 11 (De Bezige Bij)

Het middenstuk uit het vijfde deel van A la recherche du temps perdu, een van de beroemdste romancycli uit de geschiedenis van de wereldliteratuur. De Verdurins raken gebrouilleerd met Charlus.

Raymond Roussel, Locus Solus (Perdu)

Buitenissige roman van de schrijver die werd vergeleken met uiteenlopende figuren als Jules Verne en Mallarmé, die

[p. 89]

diende als voorbeeld voor Robbe-Grillet en Raymond Queneau. Volgens J.F. Vogelaar is Locus Solus (1914) een van de fabelachtigste boeken die deze eeuw geschreven zijn.

Nayantara Sahgal, Rijk als wij (De Geus)

Familieroman over de Indiase upper class én politieke roman over de grootste democratie ter wereld - een even veelkleurige als ontluisterende voorstelling van de recente Indiase geschiedenis. Sahgal won de Commonwealth Writers Prize for Eurasia.

Nicholas Salaman, De grimas (Bert Bakker)

Historische roman van Britse schrijver en zakenman over een geniale beeldhouwer die, naarmate zijn roem groeit, verstrikt raakt in zijn eigen artistieke brein.

Luis Sepúlveda, De oude man die graag liefdesromans las (Meulenhoff)

Chileense, in Duitsland als dramaturg werkzame, schrijver, die stevig geworteld is in de grote Zuidamerikaanse verteltraditie. Een afgelegen dorpje in het Amazonegebied krijgt, steeds minder schoorvoetend, bezoek van de beschaving.

Adam Thorpe, Ulverton (Nijgh & Van Ditmar)

Tot veler verbijstering werd dit hooggeprezen debuut niet genomineerd voor de Booker Prize 1992. Twaalf hoofdstukken over een denkbeeldig dorpje in Engeland, telkens een andere periode belichtend, vanuit steeds wisselend perspectief en met steeds aangepast dictie. Een demonstratie van literaire virtuositeit. Roman werd vergeleken met Pallisers Quincunx.

Sue Townsend, De koningin en ik (De Prom)

Satirische roman over het Engelse vorstenhuis.

Jules Vallès, Kind (De Geus)

Het eerste deel van een autobiografische romantrilogie - over de trieste kinderjaren van Jacques Vingtras - van een negentiende- eeuwse schrijver en revolutionair. Vallès (1832-1885) was een van de voormannen van de Parijse Commune van 1871. Zijn werk beleeft in Frankrijk een opmerkelijke herwaardering.

Félix Vallotton, Het moordende leven (Bert Bakker)

Kunstschilder Félix Vallotton (1865-1925), le Nabi étranger genoemd, was ook schrijver. Deze naturalistische en cynische roman, die een beeld schetst van het leven van de laat-negentiend-eeeuwse Parijse bohème en haute bourgeoisie, verscheen in 1930 postuum.

Emile Zola, Thérèse Raquin (De Arbeiderspers)

Meest gelezen roman van Franse naturalist in een nieuwe vertaling.

Emile Zola, Germinal (De mijn) (Van Oorschot)

Een van de romans uit Zola's twintigdelige cyclus Rougon-Macquart.

Emile Zola, De geheimen van Marseille (Bigot & Van Rossum)

Nooit eerder in het Nederlands vertaalde feuilletonroman.

Poëzie

Nederlandstalige poëzie
Jaap Blonk, Liederen uit de hemel (Perdu)

Debuut van klankdichter en stemimprovisator. In nauwe samenwerking met vormgever Jan Maarten Buissant, die elk gedicht typografisch interpreteerde.

Arno Breekveld, Nobile's Zeppelin (Contact)

Barokke dichter publiceert, na De hortus, een tweede bundel.

[p. 90]

Hans Faverey, Verzamelde gedichten (De Bezige Bij)

Het magistrale dichterlijk oeuvre (acht bundels) van de drie jaar geleden overleden Faverey in één gebonden deel, bezorgd door Marita Mathijsen. Volgens Robert Anker heeft Faverey het onbenoembare in de taal ervaarbaar gemaakt.

Atte Jongstra en Arjan Peters, Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw (Contact)

Een collectie verzen over de dichtkunst. ‘Volgt het gedicht van de wieg tot het graf van de dichter, van het eerste vonkje inspiratie tot de nagelaten verzen, en heeft tegelijkertijd oog voor de vorm waarin een dichtbundel wordt gepresenteerd: van motto tot inhoudsopgave.’

Bert Schierbeek, De zichtbare ruimte (De Bezige Bij)
Willem Wilmink, Ik heb de liefde lief (Prometheus)

Bloemlezing van de, naar de opvatting van de samensteller, ‘beste liefdesgedichten uit de Nederlandstalige literatuur, van Achterberg tot Vasalis, van Bijns tot Lodeizen, van Ed. Hoornik tot Freek de Jonge’.

Vertaalde poëzie

Daniil Charms, Tsjak (Plantage/G&S)

Gedichten (voor het eerst een keuze in Nederlandse vertaling), proza en brieven van Russische avantgardist. Met illustraties van Joseph Kerff.

Petrarca, Sonnetten en andere verzen (Athenaeum - Polak & Van Gennep)

In de derde druk van deze bundel staan nieuwe vertalingen van Frans van Dooren. Aan de eerder overgezette gedichten zijn vijfentwintig sonnetten, twee canzones en een passage uit de Trionfi toegevoegd. Ook de originele Italiaanse teksten zijn afgedrukt.

Miguel de Unanumo, Gedichten (Kok Agora)

De Spanjaard Unanumo (1864-1934) was, behalve filosoof, essayist en schrijver van metafysische romans, ook dichter. Deze bloemlezing bevat de hoogtepunten uit zijn omvangrijk dichterlijk oeuvre in een vertaling van Robert Lemm.

Essays en ego-documenten

Nederlandstalige essays
Anneke Brassinga, Hartsvanger. Zeer verspreide geschriften (De Bezige Bij)

Een met overleg gecomponeerde mengeling van dagboekfragmenten, reisverslagen, verhalen, beschouwingen en brieven. Brassinga - voornamelijk bekend als dichteres en vertaalster - debuteert daarmee als prozaschrijfster.

Paula d'Hondt, Geen dienaar van de macht (Dedalus)

D'Hondt blikt, bij haar afscheid als Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid, terug op haar leven. Over haar inzet voor de Vlaamse jeugdbeweging de Kajotters, haar parlementaire jaren als christen-democraat en haar betrokkenheid bij een humaan migrantenbeleid. Met een voorwoord door Wilfried Martens.

Eric de Kuyper, De glamour van het mannelijk lichaam (SUN)

Het beeld van het mannenlichaam zoals dat door Hollywood gedurende enkele decennia werd geconstrueerd en gefantaseerd, vormt het vertrekpunt van een psychoanalytisch getinte reeks beschouwingen over mannelijke lichamelijkheid. (Vrouwenlichaam staat in het Groene Boekje, mannenlichaam niet.

[p. 91]

Mannelichaam dus ook niet.)

Rudi Laermans, Individueel vlees (De Balie)

Beschouwing over de huidige lichaamscultuur aan de hand van foto's, schilderijen, literaire fragmenten, markante uitspraken van filosofen en dagelijkse ervaringen. (Lichaamscultuur staat wel in het Groene Boekje.)

Sybren Polet, Het creatieve moment. Kleine kritiek van de creatieve (on)vrede (Wereldbibliotheek)

Pogingen tot antwoord op vragen als: Wat speelt zich af in de hersenen wanneer een vondst zich aandient, een oorspronkelijke gedachte of een kunstzinnige ingeving? Hoe ontwikkelt een idee zich, vaak buiten onze wil om? Hoe werkt ons onbewuste? En heeft de mens de taal geschapen of de taal de mens?

Henk Pröpper, Een intiem slagveld (Prometheus)

Een bundel voor vechtjassen die er niet voor terugdeinzen om ongewapend tegenover de groten van de wereldliteratuur te staan. Pakkende essays waarin het werk van uiteenlopende figuren als Montaigne, Gracián, Proust, Michaux, Yourcenar en Pavese wordt opengelegd. In die anatomie wordt gespeurd naar de strengen die lichaam en geest verbinden of scheiden.

Beatrijs Ritsema, Het belegerde ego (Prometheus)

Prikkelende bespreking van de gevolgen van de plicht tot autonomie voor het individu, onder andere in relatie met man/vrouw-verhoudingen, onderwijs en opvoeding. Ritsema pleit voor eerherstel van de etiquette.

J.F. Vogelaar, Striptease van een ui (De Bezige Bij)

Een als zodanig ondertiteld vervolg op Terugschrijven (voor de ako Literatuur Prijs genomineerd en met de Busken Huetprijs bekroond). Essays over schrijvers als William Faulkner, Lidia Ginzburg, Ingeborg Bachmann, Clarice Lispector, Primo Levi, György Konrád, Milan Kundera, Andrej Platonov, Danilo Kiš, Franz Kafka, Robert Musil en Samuel Beckett. Het deel dat in literaire tijdschriften werd voorgepubliceerd, schept hoge verwachtingen.

Joost Zwagerman, Collega's van God (De Arbeiderspers)

Opstellen over seks, kunst en geloof. J.D. Salinger, Gerard Reve, Madonna, Henry Miller, Andy Warhol, Prince, Lewis Carroll en Arthur Schopenhauer als paradoxale persoonlijkheden.

Vertaalde essays
H.M. Enzensberger, De grote volksverhuizing (De Bezige Bij)

Enzensbergers analyse van de politiek-historische ontwikkelingen in Midden- en Oost-Europa: de vlagen van nationalisme, de oorlogen, de machtsverschuivingen, de migratiestromen. Een deel van dit lange essay droeg hij vorig jaar voor tijdens de Van der Leeuwlezing in Groningen.

Nederlandstalige ego-documenten
Jeroen Brouwers, Het is niets. Kladboek 4 (De Arbeiderspers)

En of het ooit wat zal worden? De leefwereld van Brouwers als een waaier van herinneringen, stemmingen, ontmoetingen, gesprekken, invallen, leesindrukken en commentaren. Als onderdeel van de AP-Boekenweekactie ‘Het leven geschreven’.

Renate Dorrestein, Heimwee naar mezelf (Contact)

Aangrijpend en hilarisch boek over de ziekte myalgische encephalomyelitis (me), waaraan de schrijfster lijdt. Over de obstakels die het leven van ‘een dweil’ compliceren.

Pierre en Simone Dubois, Zonder vaandel. Belle van Zuylen, een biografie

(Van Oorschot)

[p. 92]

Willem Elsschot, Brieven (Querido)

Elsschot, een van de grootste stilisten uit de Nederlandse letterkunde, kón niet slecht schrijven. Vandaar dat de bezorger van deze editie, Vic van de Reijt, alle brieven van hem heeft opgenomen. Maar alleen die van hem, want de antwoorden zijn doorgaans minder fraai van stijl. Het levert niettemin een boek van bijna 1300 bladzijden op.

Kester Freriks/Geerten Meijsing, De palmen van Amsterdam (De Arbeiderspers)

Eigentijdse epistels die licht werpen op de achtergronden van beider literaire oeuvres. Als onderdeel van de AP-Boekenweekactie ‘Het leven geschreven’.

Hella S. Haasse, Een handvol achtergrond. Autobiografische teksten (Querido)

Wat Java voor de schrijfster heeft betekend en nog steeds betekent, en welke invloed ‘Indië’ op haar leven en werk heeft (gehad). Een vierluik, geïllustreerd met foto's uit Haasses persoonlijk archief.

Pierre platteau, School nummer 1 (Atlas)

Autobiografie van Vlaamse schrijver als lofzang op een volksbuurt zoals we die niet meer kennen.

Gerard Reve, Brieven van een aardappeleter. 1958-1990 (L.J. Veen)

Nieuw brievenboek met dertig jaar ongepubliceerde correspondentie, te lezen als een autobiografie. Met brieven aan onder anderen Geert van Oorschot, Johan Polak, Remco Campert, F. ten Harmsen van der Beek en Jac. van Hattum.

Matthijs Vermeulen, Mijn geluk, mijn liefde. Brieven aan Ehea Diepenbrock 26 mei 1945 - 12 juli 1946 (De Bezige Bij)

Een soort vervolg op Het enige hart, de aangrijpende dagboekbrieven van de componist Vermeulen (1888-1967) aan zijn kort tevoren gestorven vrouw. Het resultaat van Vermeulens brieven uit Mijn geluk, mijn liefde is zijn huwelijk met de componistendochter Diepenbrock. Aangekondigd als ‘een van de fascinerendste veroveringen die ooit op papier gedaan zijn’.

Vertaalde ego-documenten en biografieën
Louis Althusser, De toekomst duurt lang. Gevolgd door de feiten (Prometheus)

Autobiografie van een van Frankrijks voornaamste naoorlogse denkers. In zijn boek geeft Althusser zich rekenschap van zijn daad: de moord, in een vlaag van waanzin, op zijn vrouw Hélène. Een aangrijpende bekentenis van iemand die - heen en weer geslingerd tussen rede en waanzin - verlangt naar helderheid over zichzelf. In Frankrijk een van de meest besproken en best verkochte boeken van het voorbije jaar.

Daniil Charms, Brieven en Dagboeken (Pegasus)

Russische schrijver (1906-1942) van absurdistische literatuur, in eigen land lange tijd verboden vanwege het ondermijnende karakter van zijn teksten. De recente vondst van zijn dagboeken en brieven maakte duidelijk dat Charms ook in het dagelijks leven werd aangetrokken tot het absurde.

Ghislain de Diesbach, Proust (De Bezige Bij)

Biografie van de schrijver die grotendeels aan de zijlijn van het door hem zo begeerde leven is blijven staan. Diesbach reconstrueert Prousts leven mede aan de hand van nooit eerder gebruikte documenten en bronnen.

Alexander Dubček, Autobiografie van een idealist (Meulenhoff)

Het levensverhaal van de Tsjechoslowaakse politicus, die de Praagse Lente gezicht gaf, die na het neerslaan daarvan gedwongen werd de politiek te ver-

[p. 93]

laten, die eind jaren tachtig, tijdens de Fluwelen Revolutie, een glorieuze terugkeer beleefde, en vorig jaar, tragischerwijs, aan de gevolgen van een verkeersongeval overleed.

Franz Kafka/Max Brod, Een vriendschap in brieven (De Arbeiderspers)

De complete correspondentie (1904-1924), die toont hoezeer de geestelijke en literaire ontwikkeling van deze twee briefschrijvers vervlochten was met de dramatische gebeurtenissen van hun tijd. In de reeks Privé-domein.

Josep Pla, Het grijze schrift (De Arbeiderspers)

Aantekeningen van Catalaans diplomaat, politicus en journalist Pla (1897-1981), geafficheerd als wereldrecordhouder dagboekschrijven: ‘De originele uitgave van zijn journalen beslaat maar liefst 46 delen en ruim 30 000 bladzijden.’ In de reeks Privé-domein.

Laurence Sterne, Brieven (Athenaeum - Polak & Van Gennep)

Voor de schrijver van Tristram Shandy, de meest experimentele en tegenwoordige meest gelezen achttiende-eeuwse schrijver, is ook in zijn brieven geen onderwerp te triviaal. Van alles wat zijn pen beschrijft, spat het vuurwerk af.

Richard Wagner, Brieven 1856-1883 (Plantage/G&S)

Uit de dertigdelige Duitse uitgave van Wagners correspondentie is voor het Nederlands een tweedelige keuze samengesteld. Dit is het tweede deel, waarin des componisten brieven aan koning Ludwig 11 van Beieren een belangrijk onderdeel vormen.

Paul de Wispelaere (red.), Bar en bizar. Ontsluierde geheimen (De Arbeiderspers)

De Wispelaeres keuze van fragmenten uit het werk van een vijftiental auteurs uit de reeks Privé-domein. De gekozen teksten frapperen vanwege hun schokkende, soms bizarre inhoud, waarbij de erotische biecht een dominante plaats inneemt. De gebloemleesde schrijvers: Emmanuel Berl, Thomas Bernhard, L.-F. Céline, Tibor Déry, Gustave Flaubert, Matthieu Galey, Claire Goll, de Goncourts, George Grosz, Marcel Jouhandeau, Michel Leiris, Alma Mahler, Adriaan Morriën en August Willemsen.

Non-fictie
Cultuur- & Sociale Geschiedenis en Natuurlijke Historie Leonardo Benevolo, De Europese stad (Agon)

Italiaanse architectuurhistoricus over de vorming en groei van de stedelijke samenleving, vanaf de Middeleeuwen tot nu. Eerste deel uit een ambitieuze serie ‘handzame boeken van zo'n honderdvijftig tot driehonderd bladzijden waarin de belangrijkste thema's uit de Europese geschiedenis behandeld zullen worden, op politiek, maatschappelijk, godsdienstig en cultureel terrein’. Beoogde helderheid maakt de essays toegankelijk voor een groot publiek. Serie, onder de noemer ‘Europese contouren’, omvat voorlopig zeventien titels en staat onder redactie van Jacques Le Goff, die auteurs als Umberto Eco en Peter Brown wist te strikken. ‘Europese contouren’ is resultaat van samenwerking tussen vijf Europese uitgeverijen (Beek in München, Basil Blackwell in Oxford, Critica in Barcelona, Laterza in Rome en Le Seuil in Parijs), en verschijnt daarnaast in Nederland, België, Hongarije, Polen, Portugal, Turkije, Japan, Tsjechië en Slowakije.

[p. 94]

Rosemarie Buikema en Anneke Smelik (red.), Introductie vrouwenstudies cultuurwetenschappen (Coutinho)

Een overzicht van de ontwikkelingen in de vrouwenstudies, op het gebied van geschiedenis, literatuurwetenschap, taalwetenschap, theaterwetenschap, filmkunde, muziekwetenschap, kunstgeschiedenis en massacommunicatie.

Ann Dally, Vrouwen onder het mes (Amber)

Britse arts en psychiater beschrijft hoe vrouwen in de negentiende eeuw lange tijd als proefkonijnen van jonge chirurgiewetenschap hebben gediend. Over de macht en arrogantie van de medische wetenschap.

Black Elk, Zwarte Eland spreekt. Verhalen en visioenen van de laatste ziener der oglala-sioux (Bijleveld)

De authentieke geschiedenis van een Indiaan tijdens de doodsstrijd van zijn cultuur en van de spirituele traditie van een gemeenschap die gedoemd was te verdwijnen. Zwarte Eland (1863-1950) was de laatste heilige man der oglala-sioux.

Walter Goddijn, Memoires. Kroniek van een priester-socioloog: 1921-1972 (Kok Agora)

Autobiografie van een van de protagonisten van katholiek Nederland die tevens een antwoord geeft op de vraag wat er met het katholicisme in de Lage Landen is gebeurd.

Simha Guterman, Het teruggevonden boek (Van Gennep)

Een jood, op de vlucht voor de Duitsers, schrijft dag na dag over de oorlogsdreiging, de ongelijke strijd, de ontreddering van de joden, de willekeur en de gruwelen, de kuiperijen en het verraad, totdat hij, vechtend in het Poolse verzet, sneuvelt bij de opstand van Warschau. Zijn manuscript, verborgen in een fles in een kelder, werd zesendertig jaar later teruggevonden.

Itie van Hout (red.), Hoe kleine kinderen gedragen worden (Koninklijk Instituut voor de Tropen)

De draagdoek in breed cultuur-historisch perspectief. Over de sociaal-economische, religieuze, medische en symbolische aspecten, over de gebruikte materialen en weeftechnieken. Verschijnt naar aanleiding van een gelijknamige tentoonstelling in het Tropenmuseum (december 1993).

Wim Kayzer, Een schitterend ongeluk (Contact)

De nagenoeg complete weergave van de individuele gesprekken en de tien uur durende samenkomst van de zes wetenschappers die Wim Kayzer bij elkaar bracht in zijn gelijknamige televisie vertelling. De vertelling werd tussen 3 en 24 januari in zeven afleveringen door de vpro uitgezonden. In de eerste zes afleveringen kwamen achtereenvolgens Oliver Sacks (psychiater en neuroloog), Rupert Sheldrake (biochemicus en celbioloog), Daniel C. Dennett (bewustzijnsfilosoof), Stephen Toulmin (natuurkundige en wetenschapsfilosoof), Freeman Dyson (natuurkundige) en Stephen Jay Gould (paleontoloog en zoöloog) afzonderlijk aan het woord. In de zevende aflevering spraken de wetenschappers met elkaar in een ‘poging tot symbiose’. En dat allemaal rond de vraag waartoe de wetenschap ons aan het eind van de twintigste eeuw gebracht heeft. Alleen tot kennis, of ook tot begrip...?

Robin Lutz, Soms ruikt de aarde naar de hemel (Fontein)

Documentaire over Europese kloosterkeukens en recepten.

Henry Mechoulan, De joden van Amsterdam ten tijde van Spinoza (Bijleveld)

Frans historicus over de bloei van de joodse gemeenschap in Amsterdam tijdens de zeventiende eeuw, en over de betekenis die zij heeft gehad voor zowel de

[p. 95]

triomf van het calvinisme als de ontwikkeling van het internationale handelsverkeer in Nederland.

Michel Mollat du Jourdin, Europa en de zee (Agon)

Deel twee uit de serie ‘Europese contouren’. Frans historicus schetst de geschiedenis van de relaties van Europa met de zee. Van de tijd van Odysseus tot de dertiende eeuw, van de dertiende tot de zestiende eeuw (het ontstaan van langere overzeese verbindingen en grote havens) en van de zestiende eeuw tot heden (waarin de zee opnieuw een machtsmiddel wordt).

dr. Maarten Raven, Mummies (De Bataafsche Leeuw)

Conservator van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden als gids in de wereld van het Oude Egypte, waar de dodencultus een centrale plaats in het dagelijks leven innam.

Willem van Toorn (red.), Red het rivierenland (Cadans)

Een bundel sterk polemische opstellen tegen dijkverzwaringen.

G. de Vries en B.J. Martens, Nederlandse handvuurwapens 1895-1940 (De Bataafsche Leeuw)

Inventarisatie van de draagbare wapens die in de genoemde periode deel uitmaakten van de standaarduitrusting van het Nederlandse leger.

Ben Wasser, De Bedevaartplaatsen van de Westerse christenheid (SUN)

De christelijke cultuur heeft tot diep in de twintigste eeuw in het teken gestaan van het bezoek aan heilige plaatsen: bewaarplaatsen van relieken, plaatsen van wonderen en wonderbaarlijke verschijningen. Wasser beschrijft ontstaan, opkomst en ondergang van de zestig belangrijkste bedevaartplaatsen.

De roep van het paradijs. 150 jaar Antwerpse Zoo (Lannoo)

Rijk geïllustreerde studie ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Antwerpse dierentuin. Het boek beperkt zich niet tot een opsomming van historische feiten en gebeurtenissen, maar situeert de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen in het geheel van de cultuurgeschiedenis. Met bibliografie, registers, bijlagen en grafieken. In samenwerking met de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen en zowel in het Nederlands als het Frans verschijnend.

Psychologie, Filosofie, Maatschappijvraagstukken en Politiek
Pino Arlacchi, Leven in de mafia. Het verhaal van Antonino Calderone, baas van Cosa Nostra (Nijgh & Van Ditmar)

Wereldberoemde mafia-deskundige tekende het onthullende levensverhaal op van mafia-baas Calderone. Een biografisch document, als een roman geschreven, dat inzicht verschaft in het dagelijks functioneren van mafia-families op Sicilië.

Ron Dunselman, In plaats van ik (Vrij Geestesleven)

Een visie op drugverslaving die een spirituele mensopvatting combineert met de natuurwetenschappelijk bekende feiten. Auteur is stafmedewerker bij een centrum voor opvang en behandeling van drugverslaafden.

Gaston Eyskens, Memoires (Lannoo)

De over duizend bladzijden uitgespreide herinneringen van de vijf jaar geleden overleden Belgische minister. Het boek biedt een overzicht van de Belgische geschiedenis tussen interbellum en 1970, een geschiedenis waarin Eyskens - niet voor niets Belgisch staatsman van de eeuw genoemd - een prominente politieke rol gespeeld heeft. Met nooit eerder bekend geworden feiten over de Koningskwestie, Belgisch Kongo, de Schoolkwestie, de Eenheidswet enzovoorts. De eindredactie van het boek heeft politicoloog Jozef Smits vijf jaar werk bezorgd.

[p. 96]

Paul Feyerabend, Over kennis. Twee dialogen (Kok Agora)

Door middel van fictieve tweegesprekken analyseert Feyerabend (1924), emeritus hoogleraar in de wijsbegeerte aan de Universiteit van Californië in Berkeley, op toegankelijke wijze de kernproblemen van kennistheorie, ethiek en metafysica. Daarmee sluit hij aan bij de socratische dialoogvorm, de oervorm van het eigenlijke filosoferen.

Han Israëls, Het geval Freud 1. Scheppingsverhalen (Bert Bakker)

Over de mythevorming rond de ontstaansgeschiedenis van de freudiaanse leer. Geen uitspraken over het waarheidsgehalte van die leer, wel over het feit dat Freud de waarheid in zijn publikaties dikwijls geweld aandeed.

Brian Keenan, Een duivelse koestering (Nijgh & Van Ditmar)

De Ier Brian Keenan vertrok in 1985 naar Libanon voor een gastdocentschap aan de universiteit van Beiroet. Werd ontvoerd door fundamentalistische sjiieten en bijna vijf jaar gevangen gehouden. Het boek is hiervan een aangrijpend relaas.

Frank van Kolfschooten, Valse vooruitgang (L.J. Veen)

Journalist deed historisch onderzoek naar bedrog in de Nederlandse wetenschap - geen incidentele kwestie - en hield enquête onder honderden wetenschappers om recente gevallen te achterhalen. Analyse van de drijfveren van bedriegers en de zwakke plekken in het wetenschappelijk systeem die bedrog mogelijk maken.

Karl Mannheim, Naar een nieuwe sociale filosofie (Kok Agora)

Baanbrekende studie uit 1943 van de Hongaars-Duits-Engelse socioloog, nu voor het eerst in een Nederlandse vertaling. Hoe kan de maatschappij zó worden ingericht dat daarin zoveel mogelijk vrijheid wordt verwezenlijkt, zonder in chaos te eindigen?

Richard Rorty, Heidegger, Wittgenstein en pragmatisme (Kok Agora)

Vooraanstaand Amerikaans filosoof onderzoekt in deze essays onder meer de relatie tussen de natuurwetenschappen en de andere voortbrengselen van de moderne cultuur. Het is een keuze uit diens Philosophical Papers (1991). Volgens Rorty is de wetenschap bedoeld om handelwijzen te ontwikkelen waarmee de werkelijkheid het hoofd kan worden geboden.

Amartya Sen, Welzijn, vrijheid en maatschappelijke keuze (Van Gennep)

Boek van uit India afkomstige hoogleraar aan Harvard University, verbonden aan economische en filosofische faculteit. ‘Hij is het hoopgevende antwoord op de rechts-liberale opvattingen van Milton Friedman.’ Bundel met toegankelijke teksten van vernieuwer van naoorlogse politieke economie.

Stephen Trombley, Het executieprotocol (Amber)

Schokkende reportage van Amerikaanse journalist die gedurende zeven maanden gevangenispersoneel en veroordeelden volgt op weg naar een onontkoombare executie.

Ben van der Velden, Italiaanse kronieken (L.J. Veen)

Varianten van liefde en bedrog in de hedendaagse Italiaanse samenleving, naar analogie van Stendhals Chroniques Italiennes. Combinaties van liefde en oplichting bij operazangers, pastoors, rechters, wethouders, ijsventers, misdadigers, politici, kunstschilders en ingenieurs.

Kunst en Kunstgeschiedenis
Daniel J. Boorstin, De scheppers. Een geschiedenis van de helden der verbeelding (Agon)

Een alle kunsten omvattende interpretatieve geschiedenis van de creativiteit in de westerse beschaving. Van Egyptische

[p. 97]

piramiden tot Amerikaanse wolkenkrabbers, van Boccaccio tot Joyce, van Da Vinci tot Picasso, en van Beethoven, maar niet van Mozart.

Kees Broos en Paul Hefting, Grafische vormgeving in Nederland. Een eeuw (L.J. Veen)

Historisch overzicht van honderd jaar grafische ontwikkelingen in Nederland. Rijk geïllustreerd. Boek begeleidt de tentoonstelling Dutch Graphic Design (6 maart t/m 18 april) in De Beyerd in Breda.

Angèle Etoundi Essamba, Contrastes (An Dekker)

Fotoboek dat de tegenstrijdigheden in leven en gevoelens van de moderne zwarte vrouw in de westerse samenleving toont. Verschijning gaat samen met tentoonstellingen van werk van de fotografe in onder meer Amsterdam en Brussel.

Nicole Ex, Zo goed als oud, de achterkant van het restaureren (Amber)

Een provocerende benadering van de restauratieproblematiek. Met een voorwoord van prof. E. van de Wetering.

Holland Festival Almanak 1993 (Meulenhoff)

Een samenwerkingsproject tussen het Holland Festival en Meulenhoff. De almanak bestaat uit twee delen: een algemeen deel met korte essays en profielen, en een calendarium waarin het hele festivalprogramma van dag tot dag is opgenomen, met korte inleidingen over componisten, achtergronden van en toelichtingen bij de diverse programma-onderdelen. Bijdragen van Max Arian, Rudolf Escher, Ariejan Korteweg, Elmer Schönberger, Jacob Vredenbregt, Michaël Zeeman en vele anderen.

De Grote Markt te Brussel (Lannoo)

Een honderdtal historische gebeurtenissen over de markt wordt toegelicht aan de hand van historische documenten en kleurenfoto's. Met buitenopnames en interieurs van de gebouwen aan de Grote Markt. Het boek verschijnt gelijktijdig in een Nederlandse, Franse en Duitse editie.

Reisboeken en -gidsen
Anne Boermans, In het voetspoor van Godfried van Bouillon op de motor (Conserve)

Een hedendaagse kruisvaart, dwars door Turkije en Syrië.

Jacques Brosse, Het Europa van de spiritualiteit (Kok Agora)

Het eerste deel van een reeks Europese cultuurgidsen ‘voor reizigers en thuisblijvers’. Een tocht langs alle belangrijke centra, kweekbodems en brandpunten van spiritualiteit. De reeks als geheel belooft een culturele topografie van Europa in rijk geïllustreerde handboeken te worden.

Boudewijn Büch, Het ijspaleis (Atlas)

Het derde deel van zijn eilandenreeks. Büch op zoek naar het aller-, alleronmogelijkste, allerbarste, allernoordelijkste en allerzuidelijkste.

Henk van Gelder, Een passie voor Londen (SUA)

Nieuwe stedenserie, waarin bekende journalisten en auteurs schrijven over hun liefde voor, haat tegen, en de aantrekkingskracht van de stad van hun hart. Boeken in de vorm van persoonlijke impressies op het grensvlak van journalistieke reportage en literair essay.

Rudie Kagie, Een passie voor New York (SUA)

Deel twee in de stedenserie. Later volgen delen over steden als Nairobi (Agnes Sommer), Bombay (Anil Ramdas), Wenen (Martin van Amerongen) en Praag (Anet Bleich).

Geert Mak, Een kleine geschiedenis van Amsterdam (Atlas)

Een vrolijke en beknopte geschiedenis van Amsterdam, opgebouwd rond gebeurtenissen, personen en huizen, vanuit de gedachte dat de brede bedding

[p. 98]

van de geschiedenis het aanschouwelijkst is in wat aan slib is achtergebleven.

Carolijn Visser, Hoge bomen in Hanoi (Meulenhoff)

Vooruitlopend op het einde van het Amerikaanse embargo portretteert Visser het hedendaagse Vietnam (van noord tot zuid) en zijn bewoners (van prostituée tot prinses).

Wim Zaal, Roma Magica (Conserve)

Verhelderende gids over de verborgenheden van Rome. Een tocht door een magazijn van vijfentwintig eeuwen magie.

Lannoo's Geïllustreerde Gids België (Lannoo)

Kloeke uitgave met duizend kleurenfoto's, waarin alfabetisch gerangschikt alle toeristische bezienswaardigheden in de Belgische en Luxemburgse gemeenten zijn verzameld. Het boek verschijnt gelijktijdig in het Nederlands en het Frans.

Naslagwerken en overzichtsboeken
W.P. Gerritsen en A.G. van Melle, Van Aiol tot de Zwaanridder (SUN)

Nieuw deel in de Van A tot Z-reeks. Een overzicht van de epische verhalen die in de middeleeuwse literatuur de ronde deden: Arthur en zijn ridders, Karel de Grote en zijn vazallen, de centrale figuren van de Duitse heldenepiek en vele anderen.

Prof. dr. ir. H.W. Lintsen (hoofdred.), Geschiedenis van de techniek in Nederland (Walburg Pers).

Zesdelige serie over de technische ontwikkelingen binnen de Nederlandse samenleving tussen 1800-1890. Op het gebied van infrastructuur, communicatie, gezondheidszorg, economische structuur, voeding, energievoorziening et cetera voltrokken zich in de vorige eeuw fundamentele veranderingen, die leven en werken van de Nederlandse bevolking diep beïnvloedden. Deel i (over techniek en modernisering van landbouw en voeding) verscheen vorig jaar. Deel ii (gezondheid en openbare hygiëne; waterstaat en infrastructuur; papier, druk en communicatie), deel iii (katoen; gas, licht en elektriciteit; bouw) en deel iv (delfstoffen, machine- en scheepsbouw; stoom; chemie) verschijnen dit jaar. Deel v en vi verschijnen in 1994.

Taal
Jan Berns en Ineke Strouken, Joepie, Joepi, Berend Botje, Tante Betje en andere bekende Nederlanders (BZZTÔH)

De Mosselman, Jan Hagel, Vlijtig Liesje, Bartjes, wie zijn dat toch eigenlijk? Joost mag het weten. Een boek voor elk nieuwsgierig Aagje. Enzovoorts.

H. Heestermans, Shit! Het internationale scheldwoordenboek (Thomas Rap)

Grensoverschrijdend blaffen en keffen met dit lexicon. Heestermans' vervolg op Luilebol. Het Nederlands scheldwoordenboek.

Jan Kuitenbrouwer, Neo-turbo (Prometheus)

Zes jaar na Turbo-taal verkent Kuitenbrouwer nogmaals het eigentijdse taallandschap. Wat bleef, wat verdween en wat verscheen? De ontwikkeling van yuppie-speak naar global rap, in zekere milieus.

W. Schoonman en J. van den Blink, Killroy was here. Het eerste Nederlandse muurtekstenboek (Aramith)

De hartekreten en vuilspuiterijen, de drollige diepzinnigheden en anonieme confessies van de zelfkant op gevels, treinmeubilair en wc-deuren.

Prof. dr. J.W. de Vries, prof. dr. R. Willemyns en drs. P. Burger, Het verhaal van een taal (Prometheus)

Over de geschiedenis van negen eeuwen Nederlands, zowel in Nederland als in België. Met veel illustraties.

[p. 99]

Populaire fictie en varia

Populaire fictie
J.A. Blaauw, Dienders en Rotterdammers (Fontein)

Typeringen van oud-hoofdcommissaris van politie te Rotterdam. Over zijn leven en werk tussen Rotterdammers.

Lin Haire-Sargeant, Heathcliff (BZZTÔH)

Het vervolg op Woeste Hoogten, de klassieke roman van Emily Brontë, vergelijkbaar met de manier waarop Alexandra Ripley in Scarlett voortging waar Gejaagd door de wind ophield. Want wat is er toch precies met Heathcliff gebeurd?

Varia
Michael Caine, Waar gaat het allemaal om? (BZZTÔH)

Provocerende autobiografie uit de amusementswereld van Brits filmacteur.

Ed van Eeden, Boekenwurmen en ander ongedierte (Kosmos)

Monografie over de omgang met boeken. Allerlei wetenswaardigheden omtrent het verzamelen, bezitten, koesteren en conserveren, maar ook het beschadigen en vernietigen van boeken.

Ronald Giphart (red.), Kwadraats Groot Literair Lees Kijk Knutsel en Doe Vakantieboek (Kwadraat)

Een boek opgezet als de dikke vakantieboeken die ieder uit zijn jeugd kent, maar dan literair. Met literaire puzzels, quizzen en spelletjes, maar ook een stoomcursus wereldliteratuur, recepten, literaire wandelingen en dagtochten, een literaire intelligentietest en nog zowat.

Hugo Matthysen, Dag Sinterklaas (Dedalus)

Een tweede reeks verhalen waarin allerlei wezenlijke vragen over de Goedheilig Man worden beantwoord.

Annemarie van der Meer (red.), Levenswerk (Vrij Geestesleven)

In aansluiting op het Boekenweekthema 1993 en ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van Vrij Geestesleven een boek over de biografie. Het belicht diverse aspecten van het thema ‘sturen in je eigen levensloop’.

Maria Riva, Dietrich. Mijn moeder (Luitingh-Sijthoff)

De langverwachte biografie van Mariene Dietrich door haar dochter. De vertaling verschijnt tegelijk met de oorspronkelijke Amerikaanse editie, en met die in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en Zweden.

Rudolf Steiner, Mijn levensweg (Vrij Geestesleven)

Het eerste deel van Steiners autobiografie in een nieuwe vertaling van Pim Lukkenaer. Dit deel beschrijft de eerste periode van zijn leven, en zijn innerlijke worsteling om helderziende vermogens met filosofische en natuurwetenschappelijke kennis in evenwicht te brengen.

(Diverse auteurs,) De literaire agenda 1994. Een week in de letteren (Kwadraat)

De tiende literaire agenda. Ter gelegenheid hiervan ditmaal alleen nieuw werk. Zeven jonge schrijvers en zeven jonge dichters wordt gevraagd een werk met een bepaald thema te schrijven.