Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 16

[p. 103]

Signaleringen

Alexander Pope, De ROOF VAN DE LOK - een komisch Heldendicht. Vertaald door Wim Tigges. Academic Press Leiden, 1993. f 15, -.

Wat wordt er, door het gewone publiek, nog van de achttiende-eeuwse ‘groten’ gelezen? Een bekend voorbeeld is Voltaire: alleen zijn Candide ‘doet’ het nog. Hoe zit het met Pope? Slechts zijn Rape of the Lock (1712/1714) lijkt zich in een langduriger belangstelling te mogen verheugen. Bij ‘ons’ begon dat al met de vertalingen van deze tekst door Wolff (1772) en Boddaert (1791). Gelukkig maar: want inhoudelijk is het een leuk en burlesk verhaal over Belinda, die een haarlok ontstolen wordt. De connaisseur kan daarnaast savoureren: het spel en het tongue-in-cheek gebruiken van termen, clichés en scènes uit het klassieke heldenepos; zodat een haarspeld of schaartje het gewicht kunnen krijgen van de wapens van Achilles. ‘the ancient Poets are in one respect like many modern Ladies; Let an Action be never so trivial in it self, they always make it appear of the utmost Importance’.

Dus is aangenaam te constateren dat dit ‘mock-epic’, een nieuwe Nederlandse vertaling heeft gekregen, en is uitgegeven in een wat bibliofiele vorm. Het boekje is een produktie van studenten van de afstudeervariant ‘Book & Publishing Studies’ van de RUL. Engels en Nederlands zijn naast elkaar afgedrukt. De vertaler, docent bij de vakgroep Engels van dezelfde universiteit, heeft er een korte maar goede inleiding aan toegevoegd; daar vindt de liefhebber ook verdere literatuur. Over zijn vertaling valt wel wat op te merken. Ik beperk me tot een opmerking over de eerste regel van de eerste zang; die bij Pope luidt:

What dire Offence from am'rous Causes springs,

en bij de vertaler:

Welk droef vergrijp er aan verliefdheid kan ontspringen,

Hier heeft het inspanning geëist om ondanks de uitbreiding van het aantal versvoeten de heffing die bij Pope op ‘am'rous’ ligt - en dus het thema van het gehele werk aangeeft - in het Nederlands (mede) te doen vallen op het onbenullige voorzetsel ‘aan’.

De roof van de lok, gedrukt in een oplage van honderdvijftig exemplaren, was/is verkrijgbaar bij Boekhandel Kooyker te Leiden.

A.J. Hanou

Egodocumenten van Noord-Nederlanders uit de zestiende tot begin negentiende eeuw. Een chronologische lijst, samengesteld door R. Lindeman, Y. Scherf en R.M. Dekker.

Dit onlangs verschenen boek telt 313 bladzijden en bevat 630 beschrijvingen van dagboeken, autobiografieën, memoires en dergelijke teksten uit de periode tot 1814. Het boek is het resultaat van een inventariserend onderzoek in alle Nederlandse archieven en bibliotheken. Naast manuscripten zijn ook in druk verschenen teksten opgenomen, Er is hierbij naar volledigheid gestreefd. Bij elk egodocument wordt informatie gegeven over de auteur en de tekst, de inhoud wordt beknopt beschreven en er wordt verwezen naar verdere literatuur.

Het boek is te bestellen door f 32,50 (incl. verzendkosten) over te maken op postgiro rekening 612467 t.n.v. Stichting Egodocument, Westerhoutstraat 28, 2012 JS Haarlem, onder vermelding van ‘Lijst’.

R.M. Dekker

Gezocht: letterkunde op flop

De automatisering is ook aan de Neerlandistiek niet voorbijgegaan. Veel instituten en scholen herbergen tekstverwerkers; veel wetenschappers, docenten en studenten hebben een PC tot hun beschikking. Wie tegenwoordig zijn boeken, artikelen, lesmateriaal en scripties nog met de hand of de typemachine schrijft, valt oprecht te beklagen.

Verondersteld mag worden, dat er in den lande ook de nodige Nederlandse literatuur naar schijf wordt weggeschreven: gedichten, toneelstukken, literaire fragmenten of zelfs hele boeken. Vaak gebeurt dit voor persoonlijk gebruik, soms ten behoeve van breder wetenschappelijk onderzoek. Een voordeel van automatisering van tekstmateriaal is

[p. 104]

bijvoorbeeld, dat men gemakkelijk kan zoeken op woorden, en dat het maken van concordanties en dergelijk geen werk meer is van weken of zelfs maanden.

Niemand weet precies wat er aan geautomatiseerde Nederlandse literatuur is, en waar die zich eventueel bevindt. De Stichting Literatuurwetenschap heeft een Taakgroep Computerteksten voor de Neerlandistiek in het leven geroepen om (in eerste instantie) eens te inventariseren wat er zoal voorhanden is in Nederland en Vlaanderen. Het is de taakgroep dan specifiek te doen om Nederlandse en Vlaamse letterkunde (Nederlandstalige koloniale literatuur inbegrepen) van vóór 1900. Op grond van de inventarisatie wordt dan bezien of er een literaire database opgebouwd kan worden, die vervolgens door belangstellenden te raadplegen valt: op floppy, compact disk, of wellicht on-line.

De belangstelling van de taakgroep gaat op dit moment niet alleen uit naar het eventuele ‘aanbod’, maar ook naar de ‘vraag’. Aan welke literaire computerteksten bestaat er in Nederland en Vlaanderen behoefte? Het is immers niet ondenkbaar dat de taakgroep te zijner tijd aan gerichte verzoeken kan voldoen, hetzij door reeds bestaande tekstbestanden aan te leveren, hetzij door nieuw materiaal te laten ‘inlezen’.

Kortom: voorziet U dat er in de nabije toekomst behoefte ontstaat aan bepaalde geautomatiseerde literaire teksten? Of heeft U Jacob Campo Weyerman op flop (Justus van Effen mag natuurlijk ook)? Schroomt U niet om het te laten weten.

Voor al uw inlichten en suggesties kunt u schrijven naar of bellen met:

Theo Meder

NLCM / Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde

Postbus 9515

2300 RA Leiden

tel.: 071 - 272783 (niet op vrijdag)

Verschenen

De lezing die Peter Altena tijdens de expeditievergadering in Utrecht afgelopen zomer gehouden heeft, opent deze aflevering van de Mededelingen. Inmiddels zijn ook twee andere lezingen van hem in druk verschenen. Op de grondvergadering van 1989 heeft hij het hoe en waarom van het gebrek aan succes van Weyermans tijdschrift Den Adelaar (1735) toegelicht. De tekst van deze lezing is destijds niet in de Mededelingen gepubliceerd. Onlangs is er een artikel van zijn hand verschenen, waarin die voordracht verwerkt is: ‘“Liever een' arent dan een' kerkuil”. Over Den Adelaar (1735) van Jacob Campo Weyerman, De Hollandsche Spectator (1731-1735) van Justus van Effen en de geschiedenis van de “weekelyksche schriften”.’ In: Voortgang, Jaarboek voor de Neerlandistiek 13 (1992), p. 145-171. Een exemplaar is te bestellen bij: Fac. der Letteren, Opleiding Nederlands, Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam (ISBN 90-72365-31-3).

Ook de voordracht die Peter Altena gehouden heeft in Bristol in 1991 is inmiddels gepubliceerd: ‘Strategies to elude the stigma of satire in the weeklies of Jacob Campo Weyerman’. In: Transactions of the Eighth International Congress on the Enlightenment, Bristol 21-27 July 1991 (Studies on Voltaire 304), p. 1067-1070.

Nu we toch bezig zijn: hij heeft vorig jaar ook een artikel geschreven voor het alleraardigst tijdschrift Parmentier, van, voor en door bibliofielen: ‘Van boekenhaat en “bibliomania”, De verbeelding van de bibliotheek in Nederlandse literatuur van de achttiende eeuw.’ in: Parmentier 3 (1992) nr 3/4, p. 29-35 (Van Effen en Weyerman op p. 30-31).

Tot slot nog twee uitgaven in een reeks die het verdient steeds onder de aandacht gebracht te worden: de ‘Cahiers’ van het Studiecentrum 18de-eeuwse Zuidnederlandse Letterkunde.

Nummer 7 in de reeks is het ‘Gentsch volksverhael’ Jellen en Mietje van de hand van Karel Broeckaert, ingeleid en toegelicht door J. Huyghebaert. Deze tekst, die geïnspireerd lijkt op Van Effens Kobus en Agnietje, verscheen vanaf 1815 in enkele almanakken en is ook wel genoemd ‘onze eerste burgerlijke, ja proletarische novelle’.

Cahier nr. 8 is Rococo in Vlaanderen? Neorococo in West-Europa, Literaire verkenningen van J. Weisberger.

De uitgaven zijn te bestellen door overmaking van resp. f 30,- en/of f 18,- op rek. nr. 13.06.25.787 van de Rabobank Luyksgestel, Cahiers XVIIIde Eeuw, o.v.v. ‘te zenden aan (naam en adres)’.

Marco de Niet