Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 7

[p. 28]

Signaleringen

J. Smeijers
Gent 1787

In 1983 werd aan de universiteit van Gent een licentiaatsverhandeling aangeboden door Marnix Meert, getiteld ‘Almanach ofte oprechten Neder-

[p. 29]

lanascnen Hemel-Meter’, Bijdrage tot het onderzoek van de literaire facetten van de achttiende-eeuwse almanak. Deze verhandeling analyseert de inhoud van een Gentse almanak die van 1772 tot en met 1811 verscheen (UB Gent 1319), geheten Almanach ofte oprechten Nederlandschen Hemel-Meter [...] gecalculeerd op den Meridiaen van Gend door Mr. Daniel Montanus.

In 1787 komt daarin een stuk voor, geheten ‘Levens Schets en voordere Bezonderheden wegens Stefano Zanovich onder den naam Stiéphan Anibal, Prins van Albaniën, die zig zelf binnen Amsterdam in de Gevangenisse omhals heeft gebragt den 24 Mey 1786’. Dat stuk begint met de zin: ‘Wierden immermeer de Daeden van eenen Spaenschen Gusman d'Alfarache, van eenen Franschen Cartouche, van eenen Nederlandschen Campo Weyerman en meer andere der vergetendheyd onttrokken, met hoe veel te meerder recht moeten dan niet die van eenen zoo-genaemden Prins van Albaniën voor altyds aen de oogen der geheele weireld ten toon gestelt worden [...]’.

Op deze manier vangt de uitgebreide levensbeschrijving (liefst elf bladzijden!) aan van Zanovich, ‘eenen Man, die in de opeenstapelinge van zyne schelmstukken geene Lieden van den leegsten rang ofte middelbaeren stand, maer Vorsten en Edelen tot Voorwerpen zyner bedriegeryen heeft uytgekozen’. De auteur beschouwt het als een dienst aan de lezer, de levensloop van deze meesteroplichter ruchtbaar te maken. We zien dus hoe Weyerman in het gezelschap van Cartouche, Zanovich e.a. genoemd wordt: in Gent geldt hij in 1787 als een meesteroplichter van de eerste rang.

H.M. de Blauw
JCW als bloemschilder

Onlangs, een ruim een jaar geleden verschenen heruitgave van een plaatwerk over bloemschilders doorbladerend, stuitte ik naar verwachting (gebaseerd op een vermelding in de Med. (p. 61) van P. Mitchell. European flower painters. London 1973) op een vermelding van een bloemstuk van de kunstschilder Jacob Campo Weyerman. Het boek, Peter Mitchell, European Flower Painters, Schiedam, Interbook International b.v., 1981, bevat in de ‘Index of artists’ op p. 272 de vermelding: Weyerman, Jacob Campo 259, 260-1.

Niet in deze verwijzing staat paginanummer 270, waar we onder de kop ‘Illustrations: Acknowledgments and photographic credits’ aantreffen:

Page 259 (below left) 381. WEYERMAN, Jacob Campo, signed, oil on panel, 20½ × 16¼ in. (52 × 41 cm), Rijksmuseum, Amsterdam

Op pagina 259 treffen we een afbeelding aan (nr. 381) van Weyermans bloemstuk dat eigendom is van het Rijksmuseum in Amsterdam en waarvan in de catalogus van Van Thiel e.a. (zie Med. p. 61) staat dat het gesigneerd is ‘Weyermans’.

Op de pagina's 260-261 in het boek van Mitchell staat het volgende:

WEYERMAN, Jacob Campo (1677-1747) DUTCH
A colourful figure in the history of flower painting, Weyerman is best known for his three-volume work on the lives of Dutch artists, published in London in 1729. In his account of Van Huysum he dubbed him ‘the phoenix of flower painters’, a much-quoted phrase.
Weyerman, born at Breda, studied with one of the Van Kessel children

[p. 30]

at Delft and with Simon Hardime at Antwerp. Apart from the Lives, largely indebted to Houbraken, Weyerman's literary skills included satire and political pamphlets. He travelled throughout Europe and was known in Italy as ‘Campovivo’, a name by which he signed examples in the Broughton Collection and in the Staatliche Kunsthalle, Karlsruhe. In about 1718 Weyerman eloped to London with a widow and squandered her money, an incident apparently very typical of the Weyerman way of life. In 1738 he returned to The Hague where one of his pamphlets fell foul of the Dutch East India Company and he was sentenced to life imprisonment. He died in prison in 1747 at the age of seventy.
Ill. 381 signed ‘Weyermans’, is a well-painted panel. The tall slender bouquet compares to the Karlsruhe canvas mentioned above. Weyerman's work is rare and one would gladly exchange a knowledge of other examples for some of the rather irrelevant though entertaining biographical details.

De hierboven voorgestelde ruil zou ik gaarne met de auteur willen maken, want zo te zien kent hij feiten uit het leven van JCW die volgens menig Campist als fout zouden worden aangemerkt (JCW gedurende 20 jaar met een weduwe in Engeland), heeft hij schilderijen gezien die niemand ooit of slechts lang geleden onder of voor ogen heeft gehad (of de Broughton Collection moet hetzelfde schilderij bevatten dat in Cambridge (Fitzwilliam Museum, zie Med. p. 7) hangt, en Mitchell moet het schilderij in Karlsruhe (waarvan trouwens wel vaker sprake is geweest) met dat in Kassel verwarren en citeert hij zowaar uit een in 1729 te Londen uitgegeven driedelige editie van de Lives (kennelijk een Engelse vertaling van de Konstschilders die bliksemsnel, ook nog in 1729, vervaardigd moet zijn).

Peter Altena
Jan van Gool versus JCW

In het tijdschrift Oud Holland (1983), nr. 4, p. 266 e.v. verscheen van de hand van de Groningse kunsthistoricus Lyckle de Vries een studie over ‘Jan van Gool als kunstcriticus’, die als volgt begint: ‘Het voorbeeld van Vasari's beroemde serie kunstenaarsbiografieën is in Nederland het eerst door Karel van Mander nagevolgd. Zijn werk is een van de belangrijkste bronnen voor de kunstgeschiedenis van ons land en het valt te betreuren dat pas meer dan honderd jaar later een tweede schilder-schrijver zijn werk heeft voortgezet. Gelukkig heeft deze Arnold Houbraken sneller opvolgers gevonden. De eerste van hen was Jacob Campo Weyerman, die als een soort boulevard-journalist te werk is gegaan. Aan zijn werk wordt sedert kort door literatuurhistorici de aandacht besteed, die het verdient. Het zou goed zijn als de kunstgeschiedschrijving beter ging beseffen, dat de roddel en het verbale vuurwerk van deze veelschrijver vermengd zijn met waardevolle feiten en interessante meningen. Jan van Gool had geen goed woord voor Weyerman over en hij ontkent diens werk dan ook zo veel mogelijk. Zijn vervolg op Houbrakens Groote Schouburgh wijkt sterk van Weyermans tek-

[p. 31]

sten af, doordat het saai, degelijk, voorzichtig en - voor zover zijn werkwijze dat mogelijk maakte - betrouwbaar is. Zodoende beschikken we voor de laatste decennia van de zeventiende eeuw en het begin van de achttiende over twee elkaar aanvullende bronnen.’

De Vries verkoos voor zijn onderzoek Van Gool, wiens Nieuwe Schouburgh in de jaren 1750 en 1751 in twee delen verscheen, ‘boven de veel leesbaarder Weyerman, omdat de literaire vormgeving bij de laatste vaak het zicht op de overgedragen informatie belemmert.’ Deze studie over Van Gool en diens meningen ‘over de artistieke verdiensten van het werk der door hem beschreven vakgenoten’ doet sterk verlangen naar meer.