Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 1

André Hanou
Een puik fruitstuk en andere aan de prullemand onttrokken gegevens.

Franse school. In zijn autobiografie vermeldt JCW slechts dat hij op 15-jarige leeftijd op de latijnse school te Breda geplaatst werd (z. Mededelingen p. 30). G.J. Rehm vermeldt dit feit in zijn artikel ‘Jacob Campo Weyerman en zijn familie’ (in: Nederlandsche Leeuw 75 (1958) p. 353-365), dat over JCW's eerste levensperioden handelt (p. 353), maar heeft geen verder onderzoek hiernaar gedaan.

Misschien echter zijn verdere gegevens te vinden in enig archief via een mededeling die JCW zelf in zijn Amsterdamschen Hermes doet, n.l. in het het nummer van 6 oktober 1722 van deel II. In een hoofdstukje ‘Het School-vermaak’ bespreekt hij n.l. een Monsieur Cour**. Deze is ‘een schoolmeester in het derde gelit’; zijn vader was de conscientiedwang van Rome en de armoede van Picardië ontsnapt en te Abdera [=Breda] beland. De zoon Antony werd stadsschoolmeester. Het eten dat hij zijn kostkinderen - deze passage lijkt kennis uit ervaring te behelzen - verstrekte was allerafgrijselijkst.

In ditzelfde hoofdstukje is sprake van Mademoiselle Margo Mar**, een franse school-maitres, die jonge juffers van het eerste fatsoen herbergde, en die een fortuin won door besparingen op het eten.

Op p. 239 van ditzelfde deel is JCW zelfs nog duidelijker over genoemde franse meester: ‘De Vives is de eerste Spanjaart niet geweest, die, op de beurs van zyn Gebuur, teerende, op 't inslikken van de eerste beeten, vriendelyk, bestont te lagchen. Dat wonderwerk heeft Hermes meêr dan éénmaal, in zyn eigen persoon geêxperimenteert, toen hy op het Spitsbergen van Monsieur Courtins fransche kostschool, zo abondant in parei-sop, als schaars in kalfsvleesch, moest overwinteren.’

*

Pausdom 1729. In de Amsterdamsche Courant van 15 februari 1729 komt de volgende advertentie voors: ‘De Intekenaers in het derde en laetste Deel van de Historie des Pausdoms, geschreven door Jakop Campo Weyerman, werden verzogt van hunne Intekeningen, benevens

[p. 47]

het geld France over te zenden aen den Autheur voornt., of aen die Boekverpkopers by dewelke zy hebben ingetekent; zullende met de uytgave van dit Deel een begin werden gemaekt op Donderdag den 17 deezes. N.B. Dat dit derde Deel is verrykt met een drievoudig Register der drie Deelen.’

*

Adres 1729. In de Amsterdamsche Courant van 17 februari 1729 komt dezelfde advertentie voor, maar met een toevoeging waaruit blijkt dat Weyerman in 1729 nog een ander huis bewoonde vóór de Lombaertsteeg:

‘Den Schryver woont op de Reguliersgragt, tusschen de Keyzersgragt en de Vyzelstraet, aen de stille zyde.’

*

Konstschilders 1729. In de Leydse Courant van l juni 1729 komt een advertentie voor waarin de Konstschilders voor f 14 te koop worden aangeboden (drie delen); exemplaren op groot papier kostten f 20.

*

Ontleedkunde, De la Fontaine, Paruiken, Amphitryon. In het tijdschrift de Boekzael van juni 1729 bevindt zich p. 728 de volgende uitgebreide advertentie:

‘Amsteldam. Hier is een Berecht en Voorwaarde uitgekomen, volgens welke Jacob Campo Weyerman by inschryvinge zal uitgeven de Ontleedkunde der Hartstogten, bestaande in een zedekundige beschryving van de hedendaagsche deugden en feilen der Hoven, Steden, Dorpen. Nog de Verteillingjes van Monsieur de la Fontaine, vertaalt en in Nederduitsche Vaerzen gebragt. Als van 's gelyken de Gezangen van Anakreon en van Sapho, vertaelt en in Nederduitsche Vaerzen berymt. Verzelt door de Kronyk der Paruiken, behelzende een historisch verhaal van derzelver opkomst, outheit, en gebruik. Benevens het Blyspel van Amphitryon, of de twe Sosias, te gelyk met enige ongemene Levensbyzonderheden des Schryvers. In vier delen in Octavo.

Het Werk zal belopen omtrent 130 bladen en gelevert worden voor 5-10-0. Waar van by Intekening zal betaalt worden 2 gl. 10 st. en by de aflevering f 3-0-’.

Een soortgelijke advertentie bevindt zich in de Amsterdamsche Courant van 30 juni 1729. Is dit geheel eigenlijk wel ooit verschenen?

*

Konstschilders 1729. In de juli-aflevering van de Mercure historique et politique (1729, deel I) bevindt zich een advertentie voor JCW's Levens der Konstschilders, als verkrijgbaar bij Henri Scheurleer in Den Haag. Evenzo in de augustus-aflevering.

*

Fruitstuk. Gerard Hoet gaf in 1752 uit: Catalogus of Naamlysttvan schilderyen met derzelver prygen I ('s Gravenhage, Pieter Gerard van Baalen, M.DCC.LII.); volgens p. 343, waar een catalogus wordt gegeven van schilderijen verkocht in Amsterdam op 23 november 1729, werd toen als no. 23 verkocht ‘Een Fruytstuk van Campo Weyerman, puyk en goet’, voor 45 gulden. Zonder belemmerd te zijn door kennis op dit gebied moet ik zeggen dat die prijs vergeleken met de prijzen die andere bekender namen opbrengen zeer hoog aandoet.

*

Hennebo-JCW. De biograaf van Hennebo had het niet zo op JCW begrepen. In de Verzamelde Dight-werken van Robert Hennebo (s'Hage, P.v. Os e.a., z.j.) komt in de Voorreden na een beoordeling van Hennebo als beter dan Foequenbroch, de volgende aanval voor [*7^v]:

‘Dit ons oordeel verschilt veel van dat van J. Campo Weijerman, welke in de zogenaamde Levensbeschrijving van onzen Dichter bladz. 30 dit oordeel van hem geeft. “Het is zieker dat hy veele natuurlyke hoedanigheeder bezat; doch zijne aartigheeden met de tong waren wel zo bevallig, als die met de pen. Echter is het ook eene onbetwistlijke waarheid, dat ROBERTS meeste aartigheeden vrij laag waren van trant, en nimmer konden springen buiten den omtrek van het algemeene Borgerlijk. Zulks blijkt in het Gezang, getijtelt den Lof van den Genever; in de Rouwklacht ever het Peard, de Goudvink en de Kanarivogel

[p. 48]

van Jacob Veenhuizen; in den Lof van den Boonakker en zo voorts. Het is Waar, dat die ROBERT eenmaal een Heldenzang berijmde, op het neemen van Hai Ben Tobaak, een Algiersche Zee-roover, bij den Kapitein Kornelis Schrijver, welk Gezang bij een groot getal Dichtkundige wierdt goed gekeurt. Maar de meeste goedkeurders dienen te weeten, dat die ROBERT HENNEBO dien Heldenzang schreef onder het opzigt envoorschrift van Jacob Campo Weijerman, in deszelfs studeerkamer te Amsterdam”.

De kwaadaartige en stekelige pen van deezen Schrijver is te over bekend, dan dat zij wederlegd behoeft, en op het doorleezen van dit werkje zal zijn zeggen genoegzaam tegengesprooken worden, merkende wij in het voorbijgaan aan, dat de stijl, geest, smaak en aartigheeden van HENNEBO, die van Weijerman, zo hij iets van deeze gehad heeft, oneindig te boven gingen, en dat de eerste dus niet nodig hadt een Helden-zang te schrijven onder opzicht en voorschrift van den laatsten, die alles behalven Poëet was. Van wat waardij dit Dichtwerk is, weeten niet, uit gebrek van het nooit gezien te hebben.

Deeze Verzameling is wel klein, doch geestig en buiten tegenspraak te kiezen voor een groote en onaartige.

Dit hadden wij van het werk den Lezer vooraf te berichten, en hebben van deszelfs Maaker nog eene korte Levens-schets voor handen, waaruit 's Mans geest en de vermogens van zijn vernuft te bespeuren zijn. Niemand geeve acht op de boven-aangehaalde Levensbeschrijving van onzen Dichter, door den lasterenden Weijerman samengeflanst, waarin wel waarheden gevonden, maar in het haatelijkst licht gesteld worden, volgens de gewoone wijze van doen bij Wijerman.’

Ook iets verder (p. **) wordt Weijerman een valse voorstelling van zaken - Hennebo zou zich op het slagveld uit angst schielijk bij de doden en gekwetsten begeven hebben, uit veiligheidsoverwegingen - verweten: ‘Wij laaten dit verhaal aan zijne plaats, geloovende noch Weijerman, die hem voor eenen grooten Bloodaart uitmaakt, noch willende hier zynen Heldenmoed verdeedigen.’

In het anonieme werkje De Schim van Robert Hennebo, aan den oordeelkundigen verzaamelaar van zyne dichtwerken (Te Snaakenburg, by Fenix Sondergaa [1767]) worden p. 29 de amsterdamse kroegen genoemd die Hennebo bezocht. Bij één daarvan, de ‘Bahie’ heeft de auteur of uitgever een voetnoot geplaatst:

‘Hier waren de Heeren HENNEBO, VEENHUIZEN, CAMPO WEYERMAN, J. ARMINIUS, van HOOVEN, en anderen, zeer gemeen, en byna daaglyksch te zaamen.’

Op p. 35 komt ook Campo voor in de groep die de schim van Hennebo vol blijdschap begroet in het hiernamaals:

‘[...] Als ik wierdt bly ontvangen
Van ROEMER VISSER, en van schoone TESSELSCHA,
In 't Zielen-tempedal van dit Arkadia.
Hier zag ik POERAART, my al huppelende ontmoeten,
En CAMPO WEYERMAN my onderdanig groeten,
Ja de Agrippynsche Zwaan, ook met myn komst te vreên,
Sloeg zelfs zyn wiekjes bly en vrolyk tegenëen.
In 't kort al 't zangrig veêm van Rymers en van Zingers,
Ontving my juichende, bloots hoofds, met open vingers,
Zelfs HUIBERT VISSER heet my welkom in dit Ryk.’

Kennelijk iets zeldzaams, een onderdanige Campo.

*

Naamloze zonde (vgl. Mededelingen p. 23-26). In de Amsterdamsche Courant van 17/8/1730 komt de volgende advertentie voor: ‘Op heeden word uytgegeeven een Vertoog, getijtelt Godgeleerde, Zedekundige en Historise Bedenkingen over Proverb. 28: vers 15 en 17, met een Nareeden behelsende eenige Regtsgeleerde Aenmerkingen, over de straf der Sodomieten, zynde het vervolg op den Text van Rom. 1: vers 27. Dit Boek is te bekomen by den Autheur Jacob Campo Weyermans, en by Gerard Bouman over het Meysjes Weeshuys, en by de Boekverkopers in de Nederlandse steden.’

*

Praatvaar. De auteur van het tijdschrift De Hollandsche Praatvaar spreekt in zijn nummer van 7 februari 1742 over de ‘berugte en geleerde Campo Weyerman, in zyn tyd reeds voor een ligt van onze Societeit aangezien’ (p. 31). In bedekte termen spreekt hij verder over een persoon die in een der nummers van deKluyzenaar in een vrolyk humeur door Campo is aangevallen.