Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 21

[p. 282]

In memoriam Prosper de Smet
2 juni 1919-13 september 2005

Op 13 september 2005 is Prosper de Smet overleden, ten gevolge van een ongeval. Hij was een trouw en enthousiast lid van het Cyriel Buysse Genootschap en schreef voor de Mededelingen een door velen gesmaakte reeks artikelen waarin hij uitgebreid verslag deed over zijn herleesavonturen: niet alleen van de zeven delen van Cyriel Buysses Verzameld werk en van de brieven van Rosa Rooses, maar ook van Virginie Loveling, voor wie hij een grote bewondering had. Prosper was een opgemerkte aanwezige bij alle colloquia die het Genootschap organiseerde. Veel van de ‘buitenactiviteiten’ in september moest hij tot zijn spijt missen: hij was op zijn zesentachtigste nog steeds lid, samen met zijn vrouw Amanda, van een wandelclub waarmee hij verre tochten ondernam. Of hij was gewoon op reis, met vakantie, met een kennelijk nooit afnemende vitaliteit die veel jongere mensen hem mochten benijden. In het Gentse was Prosper de Smet een legendarische figuur, een boom van een vent met een opvallende kale kop. Hij was overal aanwezig op activiteiten waar zijn schrijvershart naar hunkerde en verplaatste zich bij voorkeur per fiets. Die fiets, waarmee hij de stad doorkruiste in alle richtingen, is hem uiteindelijk fataal geworden: hij werd aangereden na een onhandige beweging en kwam ten val.

Als schrijver is Prosper de Smet nauw verbonden met zijn geboortestad Gent en met de krant Vooruit waarvoor hij werkte als letterzetter en waarin hij stukjes schreef, zoals zijn grote voorgangers Richard Minne en Louis Paul Boon. In 1952 kreeg hij de opdracht een humoristisch stukje te schrijven over de Ronde van Frankrijk. Zo ontstond de rubriek ‘Ernst en luim van Polke Pluim’. Later werd zijn ‘krabbel’ deftig ondertekend met P. Pluym. Maar humoristisch en lichtvoetig bleef hij, veertig jaar lang, vol zelfrelativering en meewarige spot met hen die zichzelf te veel au sérieux namen. Zijn stukjes gingen meestal over de kleine dingen des levens, maar ze lieten ook zien dat hij een gepassioneerd lezer was: de lezer mocht mee genieten van zijn omvangrijke bibliotheek, van zijn ontdekkingen, van zijn lees- en herleesavonturen. Zelf heeft hij een vrij omvangrijk en veel-

[p. 283]

zijdig oeuvre tot stand gebracht, met dichtbundels, proza en literaire kritieken. In 1958 verscheen de opmerkelijke tragikomische dichtbundel Aan de voet van 't Belfort, eigenlijk een lang verhalend gedicht waarin hij zichzelf opvoert als een Dichter met zelfmoordneigingen. In hetzelfde jaar werd hij bekroond met de letterkundige Prijs van de Stad Gent. Nog in 2000 gaf hij, in eigen beheer, een dichtbundel uit onder de karakteristieke titel Gekke gedachten, stille gepeinzen.

Zijn proza omvat zes romans en een novellebundel, waarin de stad Gent vaak prominent aanwezig is. Een bijzondere plaats in dit proza neemt de roman Oproer in het weeshuis (1985) in, een sterk autobiografisch boek waarin hij zijn jaren bij ‘de kulderkes’ beschreef. Prospers vader was overleden toen de jongen nog maar zeven was en zoals toen wel meer gebeurde werden hij en zijn zus als halve weesjes naar het weeshuis of ‘de kulderschole’ gestuurd. Hij verbleef er vijf jaar, meer dan genoeg om haarscherpe, blijvende herinneringen op te slaan en in een zeer authentiek verhaal te gieten.

Ook de vroegere romans van De Smet, De ontploffing (1966) en In het partijlokaal (1971), die een grotere bekendheid genieten, hebben een autobiografische achtergrond. De laatstgenoemde beschrijft het socialistisch arbeidersmilieu waaruit Prosper zelf afkomstig is; in de eerste roept hij volkse types op in een Gents ‘citeetje’. Geen wonder dat Prosper zo'n groot bewonderaar was van de ‘Gentse’ roman Levensleer van Cyriel Buysse en diens tante Virginie Loveling. Prosper koos in deze en ook in de volgende boeken voor zijn eigen werkmilieu als speelruimte.

Wie meer wil lezen over het werk van Prosper de Smet kan dat vinden in de kleine monografie die zijn Vooruit-vriend Rik Lanckrock schreef in de reeks Oostvlaamse literaire monografieën (1983) en op de webstek http://www.literairGent.be/ (klik door via ‘auteurs’). Prosper had vele vrienden. Velen zullen een warme herinnering bewaren aan deze sterke, maar ook zo kwetsbare, weemoedvolle en humorrijke man.

Anne Marie Musschoot