Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 13

[p. 297]

Kroniek
Cyriel Buysse oktober 1996-september 1997

Het overzicht van de Buysse-evenementen staat dit jaar nadrukkelijk in het teken van de toneelopvoeringen, waarbij eens te meer een hoofdrol was weggelegd voor Arca-directeur Jo Decaluwe. Vorig jaar signaleerden we al dat het programma ‘Och Hiere God Toch’ hem in het verre Oosten had gebracht. Zijn eenmansbewerking en -vertoning van vier Buysse-verhalen bracht hem verder nog in Namibië, waar hij op 9 april 1997 eregast was tijdens een Afrikaanse taalweek die tot doel had het Afrikaans in Namibië te promoten. In De Streekkrant. Gent Centraal van 24 april 1997 rapporteerde Wim van de Velde dat de vertoning in de plaatselijke krant De Republikein ‘taamlik humoristies en genietbaar’ werd genoemd en vooral ook de aansluitende ‘kaas-en-wyn’ werd geapprecieerd, evenals ‘die idee [...] dat daar gesellig saamgekuier word oor 'n glasie wyn ná die vertoning’. Jo Decaluwe bleek zelf al even opgetogen te zijn over zijn Zuid-Afrikaanse tournee. ‘Och Hiere God Toch’ is nu ook op tocht doorheen Vlaanderen, zo deelde hij ons nog mee, met op 14 oktober een voorstelling in het Museum voor Schone Kunsten in het kader van de tentoonstelling Paris-Bruxelles/Brussel-Parijs (twee van de vier verhalen zijn hertalingen, door Buysse, naar de 19de-eeuwse Franse schrijver Charles Deulin). Eind oktober en begin november volgt nog een reeks in het Gentse Theater Tinnenpot en voor januari-februari 1998 wordt een reeks in Teater Krakeel in Gentbrugge geprogrammeerd. In de wervende tekst van de folder wordt de productie zo voorgesteld: ‘God, engelen en pastoors zijn nooit ver weg in het programma. Het rijke Roomse leven, gezien door de bril van een bijzonder humoristische en milde Cyriel Buysse’. Inmiddels houdt Jo Decaluwe ook zijn andere Buysse-producties op zijn repertoire. Typen speelde hij op 2 september 1996 voor de Orde van den Prince in Kaapstad en op 3 september voor het Departement Afrikaans-Nederlands aan de Universiteit van Stellenbosch. Voor het Departement Drama van dezelfde universiteit speelde hij op 5 september een verhaal uit ‘Och Hiere God Toch’.

[p. 298]

Een soortgelijke ‘zending’ bracht Decaluwe nog in Praag, waar hij in maart 1997 te gast was op een symposium 75 jaar Neerlandistiek aldaar. De reacties van de plaatselijke studenten bleken gemengd. Ze hadden wel oog voor de ‘joviale en levendige Vlaming’, maar, zo schreef Veronika in een plaatselijk studentenblad, ‘het grappige was dat bijna niemand ze [de verhalen] kon volgen aangezien ze in een Vlaams dialect werden verteld’. Moeilijk dus, voor Praagse neerlandici.

Maar toch bedankt, Jo Decaluwe! En waarom hij zo geboeid is door Buysse en zoveel doet voor de bekendmaking van diens werk? We vinden het antwoord in een bijdrage van P.A. in Het Volk van vrijdag 17 oktober 1997: ‘Hij was een groot schrijver die veel invloed op de volgende generaties heeft gehad. Hugo Claus heeft bijvoorbeeld enorm veel bij hem geleend en doet dat nog. Vrijdag is gewoon een aangepaste versie van De biezenstekker. Buysses werk blijft actueel’. Dixit Jo Decaluwe. Meer hierover heeft de lezer van deze Mededelingen al gevonden in de bijdrage van Yvan de Maesschalck.

Er zijn nog andere hernemingen van Buysse-producties te vermelden, en zelfs een nieuwe productie. Toneelgezelschap Wonnebronne uit Beernem bracht Het gezin Van Paemel op 14, 15 en 16 maart in Zaal Reigerlo te Beernem en op 21, 22 en 23 maart 1997 in de Gemeenteschool te Oedelem. De regie was van Johan Bastiaensen, de algemene leiding in handen van Patrick Brouckaert. Met dank aan Luc Vandaele, die onze aandacht vestigde op deze voorstelling en ons meedeelde dat hij deze in het West-Vlaams (Beernems) gespeelde versie zeer geslaagd vond.

Eind augustus (22, 23, 24, 29, 30 en 31) en begin september (5, 6 en 7) zette Jaak van der Helst een punt achter zijn veertigjarige toneelcarrière met een herneming van zijn pakkende openluchtenscenering van Het gezin Van Paemel, deze keer in Sint-Niklaas, op het erf van een achttiende-eeuwse bouwvallige hoeve in de Galgstraat. Yvan de Maesschalck stond in voor de dramaturgie en droeg ook bij aan de verzorgde programmabrochure. Deze productie werd in de plaatselijke Thuiskrant van de Denderstreek (23/24 augustus 1997) door Guido de Munter een aanrader genoemd, ‘zelfs al heb je Jaaks Gezin al eerder gesmaakt’. Want: ‘Hier voél je de emotie’. Na afloop werd gemeld dat ongeveer 2000 toeschouwers

[p. 299]

getuige zijn geweest van deze ontroerende voorstellingen. Waarmee we Jaak van der Helst graag nogmaals van harte willen feliciteren.

Buysses onverwoestbare klassieker van het naturalistische toneel was afgelopen zomer ook nog op de televisie te zien. Op zondag 13 juli 1997 werd de verfilming door Paul Cammermans (1986), naar een scenario van Hugo Claus en met Senne Rouffaer in de hoofdrol, uitgezonden door het eerste net van de BRTN.

Ook de hier eerder al voorgestelde productie van Lente, een ‘volkse komedie’ van Peter de Kemel, werd hernomen; ze werd gebracht door de Koninklijke Vereniging ‘Elck 't syne’ te Destelbergen in Zaal Berghine op 21, 22 en 23 maart 1997. De regie werd gevoerd door de auteur-bewerker Peter de Kemel.

We ronden af met nog enkele diversen. In het Driemaandelijks tijdschrift van de heemkundige kring Het Land van Nevele, jg. XXVIII, afl. 3 (september 1997) verscheen een uitvoerige bijdrage van Stefaan de Groote over ‘Arthur Buysse: liberaal volksvertegenwoordiger’. De auteur heeft hier interessante nieuwe informatie over de familie Buysse bijeengebracht, die hem ter beschikking werd gesteld door mevrouw Livine Sevens, weduwe van de kleinzoon van Arthur Buysse. Broer Cyriel komt uiteraard ook ter sprake. In dezelfde aflevering van het blad van de heemkundige kring Het Land van Nevele werd ook gemeld dat bestuurslid Jan Luyssaert in zaal Dutry, Leernsesteenweg, heeft gesproken over ‘Cyriel Buysse, tussen fictie en werkelijkheid’.

Ronny de Schepper nam een interview af van uw kroniekschrijfster en redactrice, over haar ‘troetelkind’ het Cyriel Buysse Genootschap (de term is van De Schepper). Het verscheen in Hoogste tijd, een uitgave van de Centrale voor Socialistisch Cultuurbeleid, in het juninummer 1997 en nogmaals in het jongerenblad Nitro in september 1997.

In de zomermaanden werd in Het Volk twee keer aandacht besteed aan Buysse (met dank aan Sam de Graeve, die de berichten doorstuurde). Op maandag 18 augustus werd de lezers een ‘triptip’ aangeboden die rechtstreeks verwees naar ‘het land van Buysse’ en het Museum Rietgaverstede in Nevele. Jan Janssens, zoon van de betreurde stichter-conservator van het museum, heeft inmiddels laten weten dat hij het werk van zijn vader verder wil zetten. Hij wil de Buysse-collectie van het museum ook verder aanvullen met

[p. 300]

audio-visueel materiaal. Nog in Het Volk verscheen een fragmentje uit Buysses dagboek Zomerleven, gedateerd 4 mei, in de extra editie over de Wereldtentoonstelling in Gent in 1913.

We moeten helaas ook dit jaar weer onze kroniek afsluiten met een bericht in mineur. Op zaterdag 9 november 1996 overleed te Gent vrij onverwacht Jozef van de Casteele, actief lid van de heemkundige kring Het Land van Nevele en ook trouw lid van het Cyriel Buysse Genootschap. Jozef van de Casteele schreef verscheidene waardevolle bijdragen over de familie Buysse-Loveling. Hij werd 86 en was nog, kranig als altijd en zelfs vol nieuwe plannen (hij zou de Franse vertaling van Zoals het was... bestuderen), aanwezig op de avond bij notaris Duerinck op 28 september. We bieden de familie onze gevoelens van sympathie en medeleven aan.

A.M.M.