Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 13

[p. 115]

194

UBG hs. III/77

Gent 18 januari '12

Donderdag.

Lieve Paul,

Mijn inzicht was dezen morgen naar uwent te gaan om u over de zaak in quaestie in te lichten. Het is misschien beter, dat ik u schrijf. Een gesproken woord kan verkeerd onthouden worden, het geschrevene blijft ter raadpleging.

Ziehier den toegang der zaak⁽¹⁾. Na mijn prijs en weder na mijn décoratie werd mij voorgesteld een betooging in te richten⁽²⁾. Ik dankte beslist. Verleden jaar werd ik nog tweemaal lastig gevallen voor een kunstavond in 't ‘Muziekaal Onderricht’ of zoo iets⁽³⁾. Ik dankte opnieuw, wel besloten nooit in iets dergelijks toe te geven. Maar nu zag ik in, dat de feestviering ter eere van Cyriel hem en zijn

(1) Begin 1912 stichtten enkele jonge Gentse literatoren, onder het voorzitterschap van de dichter René De Clercq, een Comiteit Loveling om een grootse ‘huidebetoging’ voor Virginie Loveling te organiseren. Ze wilden de auteur met een stoet aan haar huis in de Marnixstraat ophalen, triomfantelijk door de stad voeren en huldigen in de Nederlandse Schouwburg. Het comité wou het nodige geld bijeenbrengen door inschrijvingen. Deze zouden recht geven op een exemplaar van Levensleer, die de organisatoren wilden uitgeven. Deze roman, een co-productie van Virginie Loveling en haar neef Cyriel Buysse, was in 1907-1908 verschenen in het Noord-Nederlandse tijdschrift Groot-Nederland onder het pseudoniem Louis Bonheyden. Uitgever werd de dichter-boekhandelaar Adolf Herckenrath (1879-1958), penningmeester van het feestcomité. Secretaris Richard De Cneudt maakte de plannen al bekend in het Antwerpse weekblad De Week voor hij met een delegatie bij Loveling op bezoek ging om het programma te bespreken. In zijn artikel schreef hij Levensleer toe aan Loveling. Deze vergissing werd snel rechtgezet. Zie diverse brieven en krantenknipsels in UBG hs. 3427 A; J. Van de Casteele, De Virginie Loveling-huldiging in 1912: Nevele wou niet achterblijven, in: J. Luyssaert (red.), Confrontaties, pp. 32-43; M. Basse, Het aandeel der vrouw, pp. 217-219.

(2) Virginie Loveling kreeg in 1896 de vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Letterkunde voor haar roman Een dure eed (zie UBG hs. 3426 B). Bij koninklijk besluit van 12 mei 1900 werd ze tot ridder in de Leopoldsorde benoemd (UBG hs. 3426 H (3)).

(3) De vereniging Muziekonderwijs voor het Volk, gevestigd in de Lakenhalle, organiseerde in Gent kosteloos muziekonderwijs en volksvoordrachten. Ondanks Lovelings weigering sloot de kring zich in april 1912 aan bij haar huldiging (E. du Pré aan V. Loveling 26 april 1912, UBG hs. 3427 A (140)).

[p. 116]

werk heeft doen waardeeren en zijn boeken doen lezen⁽⁴⁾. Van een anderen kant, ondervindend, dat er in de letterkundige wereld een soort van zwijgende - misschien onbewuste - overeenkomst bestond om mijn werk, sedert jaren, te negeeren of met een minachtende vermelding er van te gewagen, nam ik in princiep dit nieuw aanbod van vereering aan. Let wel: in princiep. Ik kreeg een brief van de Heeren van een Comiteit. Zij komen mij morgen daarover spreken⁽⁵⁾. Mijn plan was hun voorstellen te hooren en uw raad te inroepen over wat te doen viel als aanname van hun voorstellen.

Nu is alles beslist zonder mijn voorkennis en zonderdat ik iemand hunner zag. Weet wel, dat ik liever alles verzaken zou, dan aan een optocht deel te nemen of hier maatschappijen mij te laten komen afhalen! Ook vind ik het zeer gewaagd daar een minister⁽⁶⁾, enz. in te mengen, zonder weten wat die er van denken. Nu het tweede punt: ‘Levensleer’ is geschreven in collaboratie door mij en Cyriel, en wij hadden elkaar beloofd aan niemand er een woord over te reppen.

Ik sprak dus waarheid, toen ik zei, dat ik niets af wist van het geen in Club nautique geschiedde of in herbergen en mannenomgang daarin⁽⁷⁾. Nu wordt het boek bij Hoste gedrukt, en zal onder ons beider naam verschijnen, met de stellige belofte van Herckenrath het geheim tot dan te bewaren. Hij heeft alles verklapt en zonder mij te raadplegen, word ik alleen als auteur aangeduid, wat Cyriel heelemaal wegmoffelt als schrijver daarvan! Nu zal ik u verzoeken, niet met uw vrienden of bekenden over deze zaak te spreken. Ik mag die Heeren, die het goed meenen, geen kwaad doen in de opinie van anderen, maar veel te haastig zijn ze geweest.

Ik acht het nu volstrekt noodzakelijk - desnoods in een nota - in 't ‘Volksbelang’ te zetten, dat de berichtgever aan de ‘Week’ niet goed was ingelicht, toen hij verklaarde, dat ‘Levensleer’ van mij was en dat het boek zal verschijnen, geschreven door Virginie Loveling en Cyriel Buysse.

Ik zal niets van belang definitief aannemen morgen en u de voorstellen mededeelen⁽⁸⁾.

Deze brief is wel voor u alleen wat buiten 's huis betreft, maar Helene⁽⁹⁾ en Nica mogen alles lezen indien haar dit interesseert. Beste groete.

[in de marge bij de passage over De Week]

(4) Cyriel Buysse werd in april 1911 in Antwerpen en Gent gevierd. De katholieken weigerden aan dit huldebetoon deel te nemen, in Gent bleven ook de ‘orthodoxe’ liberalen thuis. De viering en de polemiek errond kwam de verkoop van Buysses werk ten goede. Zie Cyriel Buysse, Gent 1982, pp. 86-88; A. Van Elslander, Cyriel Buysse te Gent gevierd, Mededelingen I, 1985, pp. 89-100.

(5) De eerste afspraak die het comité voorstelde, paste niet voor Loveling. Het bezoek ging uiteindelijk door op vrijdag 19 januari. Voorzitter René De Clercq moest zich wegens ongesteldheid verontschuldigen. Zie brieven R. De Cneudt 10 en 15 januari 1912 en R. De Clercq 20 januari 1912 aan V. Loveling (UBG hs. 3427 A (6, 21 en 22)).

(6) Het Lovelingcomité besloot het erevoorzitterschap aan te bieden aan Prosper Poullet, minister van Kunsten en Wetenschappen. Deze aanvaardde, maar liet zich te elfder ure op het feest verontschuldigen. Zie R. De Cneudt aan V. Loveling 13 april 1910 (UBG hs. 3427 A (18)) en telegram P. Poullet aan V. Loveling 28 april 1910 (UBG hs. 3427 A (73)).

(7) De roman beschrijft het liederlijke gedrag van leden van de roeivereniging Club Nautique inzake drank en vrouwen. Fredericq had Loveling blijkbaar gevraagd hoe ze dit milieu zo goed kende. Haar antwoord maakt duidelijk dat deze informatie van Buysse kwam.

(8) Fredericq hielp zijn tante diverse keren bij de voorbereiding van het feest. Hij schreef haar antwoord op de rede van voorzitter De Clercq en ging met haar op het stadhuis haar dankwoordje voor de burgemeester oefenen. Zie dagboek P. Fredericq 9, 16 en 20 april 1912 (UBG hs. 3704).

(9) Hélène Fredericq (1852-1914) was de oudste zus van Paul.

[p. 117]

Ik moest dat artikel gisteren te vluchtig lezen om dadelijk een meening daarover te vormen.