Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 13

36 Léon Bazalgette aan August Vermeylen, Parijs 17.3.1924

Cher Monsieur Vermeylen,

Je serai très heureux de lire le ‘Juif errant'’, d'abord pour mon plaisir personnel et ensuite pour vous dire si nous pourrions le publier. Si vous pouviez me communiquer un exemplaire du tirage à part, je vous promets d'en avoir soin et de vous le rendre.

Evidemment le fait de la publication de cette oeuvre dans le Mercure est un peu gênant. J'espère que cela ne serait pas un obstacle absolu. Ce qui est peu encourageant, c'est l'apathie du public

[p. 66]

beige d'expression française, qui se désintéresse à peu près totalement des beaux livres de chez lui. Nous en avons encore fait l'expérience dernièrement avec Pallieter, ce très beau livre incontestablement, dont les Allemands ont absorbé plus de dix mille exemplaires, mais que les beaux esprits de la Belgique d'expression française ignorent ou dédaignent souverainement. Ce qui les sollicite, ce sont les livres imposés par la réclame parisienne.

J'attends donc le livre, en vous priant d'agréer, cher Monsieur Vermeylen, l'assurance de ma plus sympathique considération.

L Bazalgette

AMVC: B 309 (117471/2). ‘Juif errant’: zie 35; ‘le Mercure’: het literaire tijdschrift Mercure de France. Pallieter: de Franse vertaling (Parijs 1923) van het succesboek van Felix Timmermans. De voorgeschiedenis van de Pallieter-vertaling bevestigt dat zowel Buysse als Frans Masereel een rol speelden als informeel adviseur van LB bij de selectie van Nederlandse en Vlaamse boeken voor de reeks Prosateurs Etrangers Modernes. Buysse beval Bazalgette niet alleen Vermeylen aan maar ook Timmermans, Lode Baekelmans en Maurits Sabbe. Op 29.4.1920 schrijft LB aan Masereel: ‘Tu n'es pas le premier à me parler de Timmermans. Mais ce que tu m'en dis me séduit plus que tout le reste. On m'a parlé de son livre Pallieter. L'astu lu, ou qu'est-ce que tu me recommandes de lui? Si tu peux me donner ce renseignement, mets-le sur une carte. Je voudrais voir s'il y a quelque chose à faire de ce côté.’ (FMS). In zijn Kroniek van Felix Timmermans 1886-1947 (Brugge 1972) noteert José de Ceulaer voor 15.11.1920: ‘Is in contact gekomen met de uitgeverij F. Rieder in Parijs, die een vertaling van Pallieter wil opnemen in de reeks Prosateurs Etrangers Modernes. Léon Bazalgette schrijft hem een brief om te vragen of hij iemand kent die het boek in “echt Frans” en niet in “Belgisch Frans” kan vertalen. Als dat niet het geval is, kan het vertaald worden door iemand die Frans Masereel, die een grote bewondering heeft voor het boek, heeft aanbevolen. Terloops schrijft hij dat zijn vriend Cyriel Buysse reeds veel over het boek met hem gesproken heeft. Pallieter werd uiteindelijk vertaald door Bob Claessens. Het is niet onwaarschijnlijk dat hij degene was die Masereel had aanbevolen.’ (p. 62). De werkelijke toedracht heb ik gevonden in een brief van LB aan Masereel van 23.12.1920: ‘Nous allons publier dans un an le Pallieter. Je n'ai pas oublié ce que tu m'avais dit au sujet de l'ami qui pourrait le traduire. Mais c'était déjà fait, à notre insu. Un ami de Timmermans, un jeune d'Anvers (du

[p. 67]

groupe de la revue Lumière), Bob Claessens, achève en ce moment une traduction de Pallieter tout à fait belle et à la hauteur: j'en ai vu un morceau. Voilà pourquoi je ne puis demander à ton ami de se charger du travail - ce que je regrette bien.’ (FMS) De niet genoemde vriend van Masereel was mogelijk Jean Tyssen, vertaler van het toneelwerk van Herman Teirlinck. Een voorpublicatie uit de vertaling van Claessens was al in juli 1920 in Lumière verschenen.
Hoeveel waardering Timmermans voor het werk van Buysse had en hoe juist hij diens kwaliteiten wist te beoordelen illustreert een in bovenvermelde Kroniek geciteerde brief van 28.7.1922: ‘zoals ik u mondeling zei, kan men, met alleen over de uiterlijke dingen te spreken, die diep aan te voelen, de innerlijke gewaarwording naar buiten doen schitteren. Dat heeft Cyriel Buysse gedaan en dat is juist zijn grote verdienste’ (p. 69).