Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 9

[p. 171]

67

UBG hs. III/77

Nevele 15 Oct. 1879.

Lieve Paul⁽¹⁾,

Uwe benoeming en degene van Leon⁽²⁾ hebben ons het grootste genoegen gedaan. Uw télégram is hier iets vóór twee uren toegekomen.

Het is, een groot geluk voor u beiden, te meer daar Luik eene stad is, die u als woonplaats wel bevalt en gij er overigens vele bekenden hebt. Le revers de la médaille is, dat gij, voor de voldoening der hierblijvenden, wat verre moet; doch dat is bij de groote zaak niet in aanmerking te nemen. Wie weet, hoelang de liberalen het nog zullen uithouden, het is dus maar best geborgen zu sein, zooals de Duitschen zeggen.

Van Geets⁽³⁾ heb ik nog niets vernomen, tenzij onrechtstreeks door u, ik had u moeten eene kaart als antwoord zenden, doch heb het verwaarloosd. Wij hebben ook een nummer van l'Ath. belge⁽⁴⁾ ontvangen en tot groote vreugd van Gr. Mama eenen nieuwen almanak, mij dunkt van uwe hand⁽⁵⁾. Wees bedank[t] erover. De boeken uit de bibliotheek heb ik maandag aan uw adres teruggezonden.

Wij verwachten Simon⁽⁶⁾ morgen: hij schijnt mij veel beter, het zal nu uithouden, hoop ik.

Wees zoo goed Lia⁽⁷⁾ te danken voor haren brief, hij heeft mij het grootste genoegen gedaan.

Mijn boek⁽⁸⁾ zal, denk ik, deze week afgedrukt zijn: het beslaat rond de honderd negentig paginas, hetgeen in het formaat der andere Novelle zoowat tweehonderd zestig zou uitmaken, papier en letter zijn schoon. Ik ben gewoon u het eerste exemplaar te zenden en zal deze traditie voor het nieuw werk behouden. Het zal toch nog

(1) De eerste twee alinea's van deze brief, evenals de tweede helft ervan (vanaf ‘Ik hoop u vóór uw vertrek’ tot het einde), zijn gepubliceerd door J. van de Casteele, ‘Nevelse brieven’, in Het Land van Nevele IX, 1, p. 26-27.

(2) Op 14 oktober 1879 werd Paul Fredericq benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan de universiteit te Luik, tevens titularis van de leerstoel Nederlandse literatuurgeschiedenis; over de voorbereiding van en de verwikkelingen rond deze benoeming, zie E.C. Coppens, Paul Fredericq, p. 61-68. Pauls broer Léon volgde, eveneens in 1879, Théodore Schwann op als hoogleraar in de fysiologie; vgl. brief 6, aant. 5.

(3) Vgl. brief 65.

(4) Mogelijk een verwijzing naar The Athenaeum; Paul Fredericq schreef hiervoor overzichten van de ‘Continental Literature Belgium’, van 1871 tot 1892 in samenwerking met E. de Laveleye, van 1892 tot 1904 alleen; vgl. brief 2, aant. 2; brief 5, aant. 1; brief 17, aant. 3.

(5) De Volks-almanak Willems-Fonds XXVIII (1880) bevat op p. 56-67 een bijdrage van Paul Fredericq: ‘De feesten van 1880’ (n.a.v. de 50-jarige herdenking van het ontstaan van België; met een relaas over de evolutie van de Vlaamse Beweging); zie A. Deprez en H. Vanacker, Vlaemsche volksalmanak 1845-1848 (e.a.), Gent, Cultureel Documentatiecentrum Rijksuniversiteit, 1990 (Bibliografie van de Vlaamse Tijdschriften in de Negentiende eeuw, II, 26).

(6) Wellicht Simon Fredericq, jongste broer van Paul; zie over hem brief 9, aant. 9.

(7) Lia Fredericq, jongere zus van Paul; zie over haar brief 9, aant. 6.

(8) Drie novellen, uitgegeven bij Erven F. Bohn te Haarlem in 1879 (Bibliotheek van Nederlandsche schrijfsters onder redactie van Catharina F. van Rees, 1e serie, 3e deel).

[p. 172]

een paar weken duren, aleer het verschijnt.

Ik hoop u vóór uw vertrek te zien, alle dagen zijn goed uitgezonderd toekomende Maandag, als wanneer ik naar Meigem-kermis ben uitgenoodigd⁽⁹⁾.

Te Poesele⁽¹⁰⁾ waren er vóór de opening der vrije school zeventien kinderen in de oude school, énorme getal voor zulk eene kleine gemeente, ik weet niet, of er thans meer of minder zijn.

Te Meigem geen één, de onderwijzer was nochtans zeer bemind.

De schoolmeester of ondermeester van Astene, is de zoon van den veldwachter van Meigem. Op heel Astene krijgt hij geen logement en zelfs hoegenaamd geen eten. Hij moet naar Deynze of naar Meigem door den donkeren en over de vaart, ik geloof, dat hij geene leerlingen heeft, maar acte de présence moet doen.

De pastoor van Vosselaere heeft nu al twee zondagen direkt op mijnheer D'Ousselgem uitgevaren, onbetaalbaar colerig en comiek, heeft men mij verzekerd; ik vroeg nader bescheid aan Mme de Juge,⁽¹¹⁾ zij vreesde, dat het in de Flandre mocht overgedrukt worden en wenschte dat niet, zei ze, hoe spijtig! hetgeen zij ervan vertelde was te onbepaald om het u te schrijven, maar het moet zeer kluchtig zijn geweest. Het is maar jammer, dat hij zal verplaatst worden en er een intrigant in de plaats zal komen, die Mr. D'Ousselgem, thans zeer kwaad, wel zal weten op zijnen kant te krijgen.

Ik weet niet, hoeveel leerlingen hier thans zijn en geloof rond de veertig.

Te Zeveren⁽¹²⁾ heeft de pastoor zes en twintig franken kunnen samenkrijgen om eene nieuwe school te bouwen. Geweigerd hebbend den catechismus in de gemeente school te geven is hij op voorstel van den burgemeester met algemeene stemmen door den raad honderd franken van de gemeente afgetrokken; de jaarwedde van den ouden onderwijzer is integendeel met twee honderd franken verhoogd geworden.

Te Vijnckt⁽¹³⁾ heeft de schoolmeester bij het uitgaan der kerk, waar de pastoor op de wet of de oude scholen of hem zelven, ik weet het niet goed, had uitgevallen, een tegensermoen gehouden met al het volk rond hem, dat riep: ‘Vivan onzen schoolmeester!’ Oncle Louis⁽¹⁴⁾ zal het u allemaal vertellen; het ware goed daarover nauwkeurig bescheid te weten om het in de gazet te stellen; doch het moet heel exact zijn, anders is het gevaarlijk en beneemt het ver-

(9) Volgens J. van de Casteele is dat bij de familie Van Wontergem. Zie zijn bijdrage ‘De Virginie Loveling-hulde in 1912. Nevele wou niet achterblijven’, in Confrontaties met Virginie Loveling. Monografieën van de Heemkundige Kring Het Land van Nevele II (1974), p. 41 noot 5.
Meigem was tot 1977 een zelfstandige gemeente, maar maakt sedert de fusies van de gemeenten deel uit van Deinze (O. Vl.).

(10) Poesele was tot 1977 een zelfstandige gemeente, maar maakt nu deel uit van Groot Nevele (O. Vl.)

(11) Door J. van de Casteele geïdentificeerd als Adela Fobe, gehuwd met A. Schatteman; zie ‘Adèle Fobe, de Nevelse vriendin van Virginie Loveling’, in Berichtenblad van de Heemkundige Kring Het Land van Nevele IV (1973), p. 35-52.

(12) Zeveren was tot 1977 een zelfstandige gemeente, maar maakt nu deel uit van Deinze (O. Vl.).

(13) Vinkt, tot 1977 een zelfstandige gemeente, maakt nu deel uit van Deinze (O. Vl.).

(14) Louis, vader van Cyriel Buysse; zie over hem brief 12, brief 15.

[p. 173]

trouwen in het nieuws, dat de partij vermeldt⁽¹⁵⁾.

nogmaals veel geluk!
Adieu Virginie.

Grand'mama is zeer wel [.]

(15) Het voorgaande is een kort beeld van de door de schoolstrijd aangerichte totale verwarring in het Nevelse. Virginie Loveling liet zich door deze schoolstrijd inspireren tot haar roman Sophie (1885); ook bij haar neef Cyriel Buysse liet het politieke gebeuren sporen na, zo o.m. in de novelle ‘Meester Gevers’ (1909); zie ook ‘Cyriel Buysse: een onbekende martelaar (Eene herinnering uit den schoolstrijd van 1879’, in Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap III (1987), p. 45-48; tekst afgedrukt aldaar p. 49-64. Over ‘Virginie Loveling en de schoolstrijd’ schreef Daniël Vanacker uitvoerig in Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap III (1987), p. 91-136.