Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 3

[p. 73]

4

Den Haag

11 Laan van Meerderv[oort]

13 Maart 11

Zeer geachte Heer Delen,

Spijt het de leden van het comiteit nog niet dat ze met het plan om mij te huldigen begonnen zijn? Ik lees zoo nu en dan de couranten en merk dat er heel wat om mijn naam gevochten wordt. De klerikale heeren zijn beslist ziek geworden na de lezing van het Ezelken⁽¹⁾. Dat was ook wel te verwachten na alles wat ze reeds van mij hebben te slikken gekregen. Maar benevens deze ongezonde heeren zijn er ook een aantal Vlaamschgezinden, die mij de woorden van vroeger niet kunnen vergeven en van hun standpunt hebben die menschen volkomen gelijk⁽²⁾. Daarom zou ik het ook gansch rechtvaardig vinden, als men mij nu maar ongenadig de vroegere zonde deed uitboeten. Ik voel zelf dat ik een moeilijk te huldigen persoonlijkheid ben⁽³⁾.

Ik schrijf u dit om u volle vrijheid van handelen te geven en de viering eenvoudig af te schaffen in geval het comiteit mijn ernstige bezwaren mocht deelen. Mijn dankbaarheid zal daarom geen zier verminderen. Ik heb het op zéér hoogen prijs gesteld, dat zoo iets voor mij nog mogelijk werd geacht en dat blijvend gevoel is zeker wel het beste en het dierbaarste wat mij kon te beurt vallen.

Wilt ge mij eens uw antwoord en de gevoelens van het comiteit (in volle vrijheid gëuit) daarover meedelen?

Intusschen blijf ik, met de meeste hoogachting

uw d^r

Cyriel Buysse

(1) Omstreeks november 1910 verscheen bij C.A.J. van Dishoeck Het ‘Ezelken’. Wat niet vergeten was, met een handversiering van Herman Teirlinck, Verzameld Werk, dl. 2, p. 617-878). De roman wekte bij katholieke critici beroering omwille van de daarin geopperde verhouding tussen een geestelijke en zijn jonge dienstmeid. Stond Buysse bij de katholieken al niet in een gunstig daglicht, dan was dit een aanleiding te meer om zijn werk te veroordelen en de verspreiding ervan af te remmen. Naar aanleiding van het verschijnen van Het Ezelken verspreidde de Gentse boekhandelaar en literator Adolf Herckenrath (1879-1958) een circulaire met de mededeling dat men zich bij hem 12 titels van Buysse tegen een gunstprijs kon aanschaffen. De oorspronkelijke handelsprijs bedroeg 60,70 fr.; hij zou ze nu aan 40 fr. leveren. (Dokument in een door H. Coopman Thzn. samengesteld Buysse-convoluut. AMVC, B995/D).

(2) Buysse doelt hier op het artikel Flamingantisme en Flaminganten (De Amsterdammer, 17 januari 1897), waarin hij de leidende vlaamsgezinden gebrek aan princiepvastheid, kortzichtigheid (meer bepaald t.o.v. de Franse cultuur) en politiek conformisme aanwrijft. Zijn Haags huwelijk stelde hem in een financieel onafhankelijke positie, zodat hij heel wat vrijer stond tegenover een aantal figuren uit de Vlaamse beweging. Later zag hij in dat hij wat te hard van stapel was gelopen. Het odium van anti-flamingant bleef evenwel bij velen over de figuur van Buysse hangen. (Zie ook: A, van Elslander, Cyriel Buysse. Uit zijn Leven en zijn Werk, dl. II, 1961, p. 6-17). Zijn oude scherpe visie had hij reeds herzien in een brief gedateerd Den Haag 1 maart 1909 in de Vlaamsche Gazet van 3 maart 1909. Hij stelde toen dat zijn houding uit 1897 was ingegeven doordat hij ‘al te zeer een goede zaak met een verkeerde hoofdleiding verwarde’ (Verz. Werk, dl. 7, p. 310-311).

(3) Hij had inmiddels toch niet alle verdachtmakingen over zich heen laten gaan. In een lezersbrief van 20 februari 1911, gepubliceerd in De Week op 25 februari ging hij in tegen de bewering als zou zijn viering zijn opgezet vanuit negatieve gevoelens t.o.v. bepaalde Vlaamse schrijvers en met name Streuvels. (Verz. Werk, dl. 7, p. 318-319).