Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 3

1

Afsnee bij Gent

23 Juli 1910

Waarde Heer Delen

Het was mij zeer aangenaam de verschillende nummers van De Week⁽¹⁾ te ontvangen en daarin, o.a. uw artikel over Hugo Verriest⁽²⁾ te lezen.

Sinds jaren vroeg ik mij af: hoe is 't mogelijk dat er niet eens een schrijver van vrijzinnige gedachte tegen dat onderling bekrompen elkander bewierooken opkomt? Maar niet alleen teekende niemand protest daartegen aan: de fameuze liberale vlaamsche bladen als Volksbelang⁽³⁾ en ook de Vlaamsche Gazet⁽⁴⁾ deden er aan mee, waren en zijn nog de nederige en duperige slippendragers van den ouden, sluwen pastoor. Verder werd, door

(1) De Week was een Vlaamsgezind vrijzinnig blad dat van 2 oktober 1909 tot 18 mei 1912 elke zaterdag te Antwerpen verscheen, met als stichter, beheerder en drukker de literator Victor Resseler (1877-1955). Het editoriaal, ‘Ons doel’, in het proefnummer van 4 september 1909, sprak niet over een vrijzinnig profiel, maar over een blad, ‘staande buiten de partijen en boven 't politiek geharrewar’. De medewerkers waren haast allen van uitgesproken vrijzinnige richting.
Daags voor de Buysse-viering verscheen op 8 april 1911 een nummer (2de jg., nr. 28), integraal aan de schrijver gewijd en voor deze gelegenheid voorzien van een omslag in kwaliteitspapier, met een foto van Buysse, middenin een krans getooid met een tiental boektitels. In totaal bevatten 16 pagina's o.m. werk van Buysse zelf, de novelle Langs de Leie, artikels en recensies door Herman van Puymbrouck en Leo van Riel, en verder 32 (meest korte) appreciaties van vrienden, waaronder Léon Bazalgette en Maurice Maeterlinck. Over twee bladzijden afgedrukt staat een gelegenheidslied met pianobegeleiding van Karel Candael op tekst van Siska van Daelen (ps. van Fanny Resseler-Delvaux, echtgenote van Victor Resseler): Vlaandren’ s Meesters. In diepe vereering voor Cyriel Buysse. Bestaat ook in aparte uitgave. (Exemplaar in Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven (AMVC) te Antwerpen, C142/L). Buysse dankte Resseler en zijn medewerkers op 14 april 1911. (AMVC, B995/B1, nr. 18.715/1).

(2) A. Delen, Paster Hugo Verriest en de Vlaamsche letteren, in: De Week, 16 juli 1910. Op 28 juni 1910 had op de Brusselse wereldtentoonstelling de officiële openingszitting van de letterkundige afdeling plaats in aanwezigheid van de koning en de koningin en van een schare Belgische letterkundigen. Hugo Verriest sprak over Vlaamse letterkunde, wat uitdraaide op een verheerlijking van de Westvlaamse school. De toespraak van Verriest verscheen in Dietsche Warande en Belfort, 1910, nr. 8-9, p. 109-116.
Delen reageerde in zijn artikel o.m. als volgt: ‘Streuvels is voorzeker de machtige prozaschilder van zijn land en volk, maar nevens hem stond Reimond Stijns, staan Cyriel Buysse (die M. Verriest nooit noemde!), Aug. Vermeylen, Herman Teirlinck, Maurits Sabbe, Lode Baekelmans, Victor de Meyere, Gustaaf Dhondt, Gustaaf Vermeersch en zoo vele anderen. En hebben we waardeering voor de Clercq, toch zijn talrijke Vlaamsche dichters ons minstens even lief!’ Buysse vermeldde Delens artikel in zijn brief aan uitgever Van Dishoeck op 20 juli 1910. (Orig. in Ned. Letterkundig Museum, Den Haag. Fotokopie in AMVC, B995/Bi, nr. 126.164/37a-b).

(3) De Belgische letteren op de tentoonstelling, in: Het Volksbelang, 44ste jg., nr. 28, 9 juli 1910. Behandelde ook Verriests lezing.

(4) Eene Plechtige Letterkundige zitting in de Tentoonstelling, in: Vlaamsche Gazet, 7 juli 1910. Met samenvatting van Verriests toespraak, én zijn foto.

[p. 68]

de Bom⁽⁵⁾ en van de Woestijne⁽⁶⁾ het lofdeuntje in de grootte Hollandsche bladen verspreid, zoodat nu iedereen in 't Noorden ook overtuigd is van de uitsluitende genialiteit van het viertal Gezelle - Verriest - Rodenbach - Streuvels, en van de minderwaardigheid aller andere Zuid-Nederlandsche schrijvers. Zelf kan ik er niet tegen protesteeren; men zou mij van jaloezie beschuldigd hebben, maar gij hebt een uitmuntend goed werk verricht met uw artikel en 't ware maar te hopen dat het in ruimen kring verspreid kon worden.

Wat die beruchte vergadering der Belgische letterkundigen te Brussel betreft, ik heb het toevallig door de dagbladen vernomen dat die heeft plaats gehad⁽⁷⁾. Ik hoorde van sommigen dat zij een uitnoodiging hadden ontvangen om die bij te wonen. Ik ontving, als naar gewoonte, niets, en kwam daardoor nog eens tot de voor de hand liggende concluzie, dat ik, als Vlaamsch letterkundige, nog te weinig heb gepresteerd om mede in dat voornaam gezelschap aan te zitten.

Uit dat alles blijkt mij eens te meer de volkomen onverschilligheid van ons volk waar het zijn artiesten geldt. Het is waarachtig niet om mijzelf op te hemelen; ik ga gerust mijn gang, ik werk voor mijn eigen genoegen en voor de enkelen die mij zullen begrijpen; ik voel de diepste onverschilligheid voor alle officieele belooningen en onderscheidingen; maar ik ben overtuigd, wil men morgen een volslagen nulliteit als een nationaal genie huldigen, hem met prijzen en eereteekens overladen, dat, buiten het heel klein kringetje van enkelen die beter weten en den moed hebben om het te zeggen, er uit ons onwetend volk geen enkele stem zal opgaan om daartegen te protesteeren. Men zou uit louter onwetendheid alles gelooven en uit diepe onverschilligheid er zich niet verder mee bemoeien.

Mijn dank voor uw daad! Het ware te hopen dat zij iets wakker kon schudden, maar ik betwijfel het zeer. 't Is immers veel gemakkelijker daar zijn hoofd niet mee te breken en wat kan 't de menschen overigens schelen!

Met vriendschappelijke gevoelens

Cyriel Buysse

(5) Emmanuel de Bom, Pastor Hugo Verriest te Antwerpen, in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 29 april 1910 (avondblad A). Behandelde een voordracht in het Kunstverbond op 27 april over intellectueel ‘ontwikkelen’ in Vlaanderen.

(6) Wellicht stonden Buysse hier nog Van de Woestijnes mededelingen in de NRC uit augustus 1909 voor ogen. Op 23 augustus stuurde de dichter een verslag in over De Rodenbach's feesten. Over het optreden van Verriest schreef hij: ‘Eene stem - uit het verleden. Want de pastor kan al mee spreken van vóor vijftig jaar. Toen was Guido Gezelle zijn meester. En: hoe donker in Vlaanderen! Eenigen tijd later: toen was hij zelf leeraar, de leeraar van - Berten Rodenbach...’ (K. van de Woestijnti, Verzameld Werk, dl. VI, 1950, p. 306).

(7) Zie noot 2.