Madoc. Jaargang 2008

[p. 57]

Désir d'aymer en het verlangen een breder publiek te bekoren

titel

Désir d'aymer. Love lyrics around 1500, from Flanders to Italy

uitvoering

Capilla Flamenca

producent

Davidsfonds/ Eufonda 2007

speelduur

63:10 min

prijs

€ 23,99

Désir d'aymer brengt liefdesliederen van rond 1500, gevonden in een gebied dat zich uitstrekt van Vlaanderen tot Italië. Een zo breed thema doet vrezen voor een rommelig allegaartje, een volgepropte cd met liederen in wisselende stijlen en klankkleuren. Niets is minder waar. Capilla Flamenca is er wederom in geslaagd de luisteraar een evenwichtige en tegelijkertijd boeiende cd te bieden, die kritische en minder geoefende oren bekoren kan. Hoe vaker ik de cd beluister, hoe langer hij van mij zou mogen duren.

Désir d'aymer put voornamelijk uit de Harmonice musices odhecaton A (1501), Canti B (1502) en Canti C (1504), gedrukt in Venetië door Ottaviano Petrucci (1466-1539). Deze driedelige verzameling van Frans-Vlaamse liederen is de oudste druk van polyfone muziek, waarover wij nu nog beschikken. Zij bevat drie- en vierstemmige stukken van verschillende componisten, waaronder Josquin Desprez, Henric Isaac en Alexander Agricola. Ook Désir d'aymer brengt muziek van een keur aan componisten. Capilla Flamenca staat echter bekend om haar zorgvuldig samengestelde programma's en weet het brede thema overzichtelijk weer te geven. Zo zijn de liefdesliederen thematisch geordend in drie delen waarbij liederen over verlangen gevolgd worden door liederen over genot en, tot slot, verdriet. Bovendien wisselen instrumentale en vocale stukken elkaar nagenoeg consequent af, wat een gevoel van rust en ruimte creëert. Durf je je als leek in de laatmiddeleeuwse muziek toch nog niet goed over te geven aan de weldaad van warme klanken, dan vind je houvast in het cd-boekje, dat alle liedteksten naast elkaar in het Engels, Nederlands en Frans biedt. De cd heeft alles in zich om niet alleen door kenners, maar ook door de beginnende luisteraar geapprecieerd te worden.

De uitgever is zich van dit gegeven bewust en lijkt in de inleiding vooral een nieuw en nog onervaren publiek te willen aanspreken. Echter, ik schrik. Gaat dit over de muziek die ik zojuist beluisterd heb? De eerste zeven van de tien alinea's tellende inleiding verhalen over hoofse liefde, over liederen van rondtrekkende troubadours. De vlot geschreven tekst van medioneerlandicus Ludo Jongen roept een beeld op van jonkvrouwen, kastelen en ridders. Later wordt dat beeld enigszins rechtgetrokken, wanneer de auteur in de vijfde alinea kort uitlegt hoe de hoofse lyriek door de laatmiddeleeuwse, ste-

[p. 58]

delijke burgerij werd geïmiteerd en in alinea acht voor het eerst toekomt aan de muziekpraktijk van rond 1500. Hoewel de inleiding geen onwaarheden bevat, zou een musicoloog niet in staat zijn dit verhaal te schrijven bij deze muziek. Het wringt. Een musicoloog zou voldoende stof halen uit de periode waarin de stukken zijn gecomponeerd en geen valse sentimenten oproepen door naar meer tot de verbeelding sprekende taferelen van vierhonderd jaar daarvoor te verwijzen. De inleiding die de Capilla zelf op haar website www.capilla.be geeft, blijft dan ook dichter bij de muziek.

Natuurlijk, wie waant zich niet graag tussen de dikke muren van een middeleeuws kasteel temidden van schone jonkvrouwen en dappere ridders? Ik begrijp dat dit bekende, romantische, maar ook clichématige beeld een groter publiek zal aanspreken dan een droge opsomming van musicologische feitelijkheden. Maar mag dit? Was er niet beter gekozen voor een anekdote van rond 1500 als uitgangspunt om zo de luisteraar in te wijden in de tijd waarin de muziek geschreven is? Jongen had kunnen stilstaan bij de oorspronkelijke Capilla Flamenca, de kapel die het hof van keizer Karel V opluisterde. Nog interessanter was een inleiding over hoe componisten uit ‘onze’ contreien werkzaam waren tot in Italië, wat tegelijkertijd verklaart waarom de muziek uit een zo uitgestrekt gebied dezelfde sfeer ademt - in wezen vraagt de ondertitel From Flanders to Italy hier zelfs om. Een ander en voor de uitgever wellicht belangrijker punt, is de vraag hoe een inleiding in een cd-boekje een nieuwe publiek bereiken moet. Mij schijnt het toe dat een inleiding pas haar werk kan doen wanneer de luisteraar zijn weg naar de cd al heeft gevonden. De verleiding tot het in handen nemen van de cd moet eerder plaatsvinden, bijvoorbeeld door optredens in minder klassieke omstandigheden of recensies in nauwkeurig geselecteerde tijdschriften of kranten.

Madoc bereidt niet de weg naar een nieuw publiek. U als lezer bent te veel ingewijd in de Middeleeuwen en in de verscheidenheid die deze periode kenmerkt, om u door de inleiding te laten misleiden. Laat u zich desondanks met een gerust hart verleiden door de warme klanken van Désir d'aymer. Luister en geniet.

Jeske van Dongen