Madoc. Jaargang 1999

[p. 187]

Kroniek

27 Mei 1999

Na een omstreden, twintig jaar durende restauratie, is Leonardo Da Vinci's schildering Het Laatste Avondmaal in Milaan weer te bezichtigen. Volgens de minister van cultuur betreft het de belangrijkste restauratie van de eeuw, en is het werk nu weer duidelijk herkenbaar als een Da Vinci. Kunstcritici vinden echter dat er bij de restauratie te veel latere toevoegingen zijn weggehaald. Al vrij snel na de voltooiing van de schildering in 1497 ontstond een vochtprobleem, omdat Da Vinci bij wijze van experiment geen fresco maakte, maar olieverf en tempera gebruikte. Dit materiaal is voor een wand eigenlijk niet geschikt, maar had wel als voordeel dat Da Vinci makkelijker correcties kon aanbrengen. Omdat het materiaal niet ademde, kon het vocht in de muur niet verdampen, zodat Vasari in de zestiende eeuw al kon constateren dat het werk zwaar was beschadigd. Sindsdien is het schilderij bijna iedere vijftig jaar gerestaureerd, met als gevolg dat het alleen met veel moeite nog herkenbaar was als een werk van Da Vinci. Vanaf 1978 is gerestaureerd volgens het principe dat alleen het origineel van Da Vinci moest blijven. Bij het verwijderen van alle latere lagen eindigde men vaak op de kale muur. Om de schildering visuele eenheid te geven werden die plekken aangevuld met waterverf. Volgens voorstanders van deze restauratiemethode blijken de oorspronkelijke kleuren veel helderder te zijn dan men dacht, en heeft het schilderij weer ‘licht en lucht’ gekregen, maar tegenstanders menen dat er nu sprake is van een mozaïek van stukjes die ooit door Da Vinci werden geschilderd, waarbij de open plekken zijn opgevuld in een vergelijkbare lichtere kleur. Hierdoor is, volgens de critici, de geschiedenis van de schildering vernield (NRC Handelsblad, 27-5-1999)

3 Juni 1999

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft de Utrechtse hoogleraar Middelnederlandse letterkunde W.P. Gerritsen de Prijs voor Meesterschap toegekend. De prijs, een gouden medaille, wordt eens in vijf jaar uitgereikt. Gerritsen kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre. De Prijs voor Meesterschap werd eerder onder meer toegekend aan de historicus Kossmann, auteur Hugo Claus en dichteres Ida Gerhardt (U-blad, 3-6-1999).

16 Juni 1999

Op 16 juni is vertaler en dichter Ernst van Altena overleden. Ernst van Altena laat, onder (veel) meer, een groot corpus virtuoos vertaalde middeleeuwse literatuur na, waaronder Chaucer's Canterbury Tales (1995), de Roman de la Rose

[p. 188]

(1991) en de verzamelde gedichten van Francois Villon (1963). Dit laatste werk, waarvoor hij in 1965 de Martinus Nijhoff-prijs ontving, is in 1998 opnieuw uitgegeven ter gelegenheid van Van Altena's 65ste verjaardag.

12 Juli 1999

Robin Hood was homoseksueel. Dat concludeerde literatuurwetenschapper Stephen Knight van de Universiteit van Cardiff op grond van zijn onderzoek naar veertiende-eeuwse ballades, de vroegste bronnen waarin het leven van Robin Hood wordt beschreven. Volgens Knight wordt in de liederen Hoods homoseksualiteit niet openlijk genoemd, maar staan ze bol van de erotische beelden: het groene woud als symbool voor mannelijkheid bijvoorbeeld, en de talloze verwijzingen naar pijlen, pijlkokers en zwaarden die in het verhaal voorkomen. ‘Maid Marian’, Robin Hoods geliefde uit latere geschriften, komt in deze vroege liederen nog helemaal niet voor, en werd volgens Knight pas in de zestiende eeuw toegevoegd om het verhaal over de struikrover en zijn ‘merry men’ fatsoenlijker te maken. Britse homoactivisten hebben verheugd gereageerd op Knights onderzoek, maar de Robin Hood Society spreekt schande van deze ‘speculaties over een wereldwijd vermaard personage, dat door kinderen wordt nagespeeld’ (NRC Handelsblad, 12-7-1999).

28 Juli 1999

Op 28 juli is emeritus hoogleraar F.W.N. Hugenholtz (1922) overleden. Hugenholtz was van 1958 tot zijn emeritaat hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Zijn belangstelling voor wat later ‘mentaliteitsgeschiedenis’ genoemd zou worden, en zijn overtuiging dat samenwerking tussen de verschillende disciplines van het grootste belang is voor een goed begrip van alle facetten van de middeleeuwse samenleving, vormden de aanzet tot de vorming van de zelfstandige Werkgroep Medievistiek aan de Universiteit Utrecht.

19 Juli 1999

Na zeventig jaar zoek te zijn geweest, is op een stoffige boekenplank in de Nationale Bibliotheek te Florence de as van Dante Alighieri teruggevonden. De as zat in een envelop van 11,5 bij 7 centimeter, in een doosje dat was vastgemaakt aan de lijst van een schilderij dat zo tussen de boeken was gezet. De envelop zat vol met stempels die moeten garanderen dat het werkelijk om de as van de in 1321 overleden Dante gaat. Het graf van Dante in Ravenna is in 1865 geopend, waarbij de as van Italië's grootste dichter over zes enveloppen is verdeeld. Daarvan zijn er inmiddels vier verloren gegaan. Een vijfde werd geschonken aan de Senaat, de zesde aan de Nationale Bibliotheek, waar men de envelop kwijt was sinds 1929, toen de relikwie werd getoond op een congres voor bibliothecarissen (NRC Handelsblad, 20-7-1999).