A Ladymass
A Lammas Ladymass. 13th and 14th Century English Chant and Polyphony. Anonymous 4. Harmonia mundi, 1998. 64:08 min. HMU 907222. Cat A (ca. f45, -).
Liturgische muziek roept nog altijd in de eerste plaats associaties op met mannenzang. Vrouwenkoren die zich bezighouden met het uitvoeren van bijvoorbeeld gregoriaanse muziek zijn zeldzaam. Op het eerste gezicht lijkt dit een historisch gegroeide situatie te zijn: de vrouwen in de kloosters waren in veel situaties afhankelijk van gewijde mannen. Zo mochten (en mogen) zij de sacramenten niet zelf voltrekken. De nonnen waren daarvoor aangewezen op een priester. De gezangen van de mis mochten zij echter wel degelijk ten gehore brengen. Nonnen konden functies bekleden als cantrix, soliste, of koorzangeres. Het uitvoeren van middeleeuwse liturgische muziek door vrouwen is dan ook historisch verantwoord.
De vier vrouwelijke musici van Anonymous 4 (Ruth Cunningham, Marsha Genensky, Susan Hellauer en Johanna Maria Rose) experimenteren sinds 1986 met het uitvoeren van middeleeuwse eenstemmige en meerstemmige gezangen door hogere (vrouwen)stemmen. Met A Lammas Ladymass. 13th and 14th Century English Chant and Polyphony brengen zij inmiddels hun achtste CD uit. Wie hun oeuvre kent, weet dat zij eraan hechten hun uitvoeringen musicologisch, letterkundig en historisch te onderbouwen. Dit komt ook tot uitdrukking in het rijk geïllustreerde boekje dat de CD vergezelt. Na een inleiding in het Engels, Frans en Duits volgen de Latijnse teksten van de gezangen. Al deze teksten zijn ook weer in de genoemde drie talen vertaald.
In de inleiding wordt de titel verklaard: een ‘Ladymass’ is, vertaald, een mis voor Maria. ‘Lammas’ verwijst naar een Keltisch feest, dat ieder jaar plaatsvond aan het begin van de oogsttijd. Dit heidense feest, dat op 1 augustus gevierd werd, gaf het begin aan van een periode waarin er, na een periode van schaarste, weer voldoende voedsel was. In de zevende of achtste eeuw werd het feest van Maria Hemelvaart, dat tot dan in januari werd gevierd, verplaatst naar 15 augustus, de periode waarin het oogstfeest gehouden werd. Zoals zo veel christelijke feesten werd dit feest verplaatst naar de heidense feestdag, om zo de inburgering van het christendom te bespoedigen. Het is niet alleen een feest van Maria. Het symboliseert vooral de hoop op verrijzenis van de doden en is daarmee het feest van de levenden. Ook het nieuwe voedsel dat de oogst brengt als de wintervoorraad op is, geeft hoop op leven. Dit kan een verklaring zijn voor het feit dat men dit Mariafeest - gezien de context - heeft kunnen verplaatsen van januari naar augustus. In de inleiding op de CD wordt het verband tussen het oogstfeest en Maria als volgt gelegd: ‘just as the promise of spring passes into the barren beauty of summer and is fulfilled in the bounty of harvest, so the young girl who humbly accepts Gabriel's message is strengthened through suffering and is taken up and crowned with glory at last’ (vert.: zoals de belofte van de lente overgaat in de onvruchtbare schoonheid van de zomer en wordt
Auteursrechtelijk beschermd