Madoc. Jaargang 1994

Gregoriaans uit de IJsselstreek

Gaude Virgo. Cercamon o.l.v. Lida Dekkers. Musica Walburga MW 94001. 1994. 67:21. Cat. C (f35, -).

Eindelijk weer een produkt van eigen bodem, zowel wat het repertoire als wat het ensemble betreft. Cercamon ontleent zijn naam aan de naamspreuk van een anonieme troubadour: ‘Hij die de wereld rondreist.’ Onder leiding van Lida Dekkers specialiseren zeven zangeressen zich in de uitvoering van middeleeuwse muziek. Op deze cd beperkt hun reis zich tot de IJsselstreek, om precies te zijn de Hanzesteden Zutphen en Deventer, waar de heiligen St. Walburgis en St. Gudula werden vereerd. Van St. Walburgis is bekend dat zij in 710 in Engeland werd geboren. Na in het klooster te zijn opgegroeid werd ze naar Zuid-Duitsland gezonden om daar Bonifatius te helpen met de kerstening. Ze bleef tot haar dood in 779, waarna haar sterfplaats tot bedevaartsoord werd. Van St. Gudula is eigenlijk alleen bekend dat zij patroonheilige was van de kathedraal in Brussel.

De cd bevat een hymne, het responsorie en de sequens voor St. Walburgis, (respectievelijk Ave flos virginum, Sublevatis, en Ad promendum laudes Dei). Deze

[p. 262]

gezangen ter ere van St. Walburgis moeten zijn gezongen op de vaste Walburgisdagen: haar sterfdag op 25 februari, de overbrenging van haar relieken op 1 mei, haar aankomst uit Engeland op 4 augustus en de tweede overbrenging van haar relieken op 24 september. De heilige Gudula wordt in het responsorie Ancilla Christi bezongen. Daarnaast klinken de bekendere Marialiederen zoals het Gaude Virgo, het Alma Redemptoris Mater, het Ave maris stella en het Salve Regina.

Al dit materiaal is overgeleverd uit Nederlandse bronnen. De ‘Zutphense’ gezangen komen uit antifonaria van de St.-Walburgiskerk, die zich momenteel in de librije van de kerk en het stadsarchief van Zutphen bevinden. Het ‘Deventer’ handschrift waaruit gezangen worden gezongen is het zogenaamde B 113, dat zich bevindt in de bibliotheek van het voormalige Nederlands Instituut voor Kerkmuziek, momenteel ondergebracht bij de Hogeschool der Kunsten Utrecht. Het bevat naast eenstemmige Latijnse gregoriaanse gezangen ook een aantal tweestemmige zettingen. Deze eenvoudige vorm van tweestemmigheid (organum simplex) handhaafde zich in de Windesheimse kloostertradities tot in de zestiende eeuw.

De uitvoeringspraktijk van de gezangen is duidelijk anders dan men gewend is. Jammer genoeg wordt het niet geheel duidelijk of men dit inderdaad onder ‘de specifieke liturgische en muzikale traditie van het Nederrijnse land’ moet verstaan, of dat het meer de interpretatie en klankkleur van dit ensemble weergeeft. De toelichting in het, overigens wat slordige booklet, zegt hierover helaas weinig. Alleen al met de keuze van het repertoire en de bronnen heeft Cercamon een respectabele prestatie geleverd. Ook in muzikaal opzicht is de cd zeker de moeite waard. De zeven dames deinzen niet terug voor de af en toe behoorlijk moeilijke stemvoeringen; enig verschil in solistisch vermogen is soms dan ook wel hoorbaar. Zouden we eindelijk eens afstappen van het idee dat in onze kerken en kathedralen alleen maar digitale ensembles als Hilliards, Gothic Voices en Tallis Scholars hebben geklonken, dan zien we hierin een fraai document, bovendien eigentijds door de verrassende orgelimprovisaties van Bert Matter, vaste organist van de St.-Walburgiskerk in Zutphen.

De opbrengst van de verkoop van Gaude Virgo komt overigens ten goede aan de restauratie van het monumentale Baederorgel in de St.-Walburgiskerk, alsmede aan het kostbare boekenbezit van de librije. De cd is te bestellen door overmaking van f39, - (f35, - plus f4, - verzendkosten) op postbank 260 11 02 of Rabobank 38 67 52 591 t.n.v. Stichting Baederorgel Zutphen o.v.v. Gaude Virgo.

Anne Houk de Jong