Maatstaf. Jaargang 32

[p. 1]

[Nummer 10]

F.B. Hotz Vakantie

Achter het huis zaten de twee vrouwen nog te lezen in de zon. N. kwam terug van een korte wandeling, liet zich in de tuinstoel zakken en pakte z'n boek weer op. ‘Zo,’ zei hij, om z'n terugkeer niet zonder woord te laten verlopen, wat vreemd of onbeleefd kon lijken, ‘het is inderdaad een prachtige omgeving.’

Z'n vrouw, in de stoel rechts naar hem, zweeg en las.

De gastvrouw, in de stoel links, maakte een bevestigend geluid maar las door. Haar echtgenoot kwam juist uit de schuur met een vierde ligstoel. ‘Zei je wat, Hans?’ vroeg hij.

‘Ja, dat de omgeving inderdaad prachtig is,’ zei N.

Z'n vrouw fronste boven haar boek.

Ze lazen. De stilte was verschrikkelijk. N. dacht een insekt te kunnen horen kruipen over z'n bladzijde en blies het weg. Het boek boeide hem maar half. De zon brandde op zijn onderarmen. Iemand sloeg een blad om. Kees zou het wel niet zijn, dacht N., die hield niet van lezen en dat was te voelen.

Het was ook zo stil omdat de twee kinderen hun middagslaap deden. Er was geen zucht wind en in de bossen rondom bewoog niets.

Des te feller klonk het afstrijken van een lucifer. Kees versloeg er de tijd mee; hij stak er traag een sigaret mee op. Hij trok en blies en bekeek kritisch het filter. ‘Jij een North State Hans?’ vroeg hij haast smekend. Maar N. bedankte.

N.'s vrouw klapte haar boek dicht en stond op. Ze ging maar even een stukje lopen, zei ze. Met haar lange blote benen, die nu al bruin waren, was ze snel uit het zicht. N. trachtte door geamuseerd verbaasd kijken te ontkennen dat hij begreep dat ze protesteerde tegen de storing bij het lezen.

Marja, de gastvrouw, boog zich naar N. over. ‘Is er iets met Yvonne?’ vroeg ze. ‘Nee hoor, dat denk ik niet,’ antwoordde N. op de toon van een geboren luchthartige.

‘Als ze liever naar huis wil?’ zei Marja. Maar N. ontkende dat stellig. ‘We vinden het heerlijk hier,’ zei hij. ‘Alleen als het nou hele dagen ging regenen zou ze liever naar huis gaan, voor het kind, heeft ze gezegd.’

Marja knikte. Ze was decenter gekleed - in een witte zomerjurk- dan N.'s vrouw, maar daar kon hij ook niets aan doen, vond hij.

N. las niet werkelijk meer. Al die zwaar geurende dennen werden drukkend. Daarstraks op zijn wandeling was hij naar de straatweg gelopen om als een verdorste verkeer te horen razen. En desnoods benzinegeur te snuiven.

Hij stond opnieuw op en legde z'n boek onder de stoel. ‘Ik ga maar even kijken wat er is,’ fluisterde hij aan Marja's oor. ‘Ja goed hoor, het beste,’ zei ze.

Van dat ‘het beste’ schrok hij. Lopend door het bedompte bos, met alleen zijn adem hoorbaar, dacht hij: zou Marja iets gemerkt hebben, ondanks mijn zorgeloze toon? Vindt ze dat iemand die met Yvonne moet praten wel een goede wens nodig heeft?

Hij had geen zin Yvonne werkelijk achterna te gaan. Je kon altijd beweren haar niet te hebben kunnen vinden. Hij liep, na een korte misleidende omweg, opnieuw naar de straatweg.

Zelfs daar was het stil. Er sukkelde een elektrisch melkwagentje voorbij, hygiënisch geurloos. Melk deed N. aan z'n kleine dochter denken, die goddank sliep en nu geen weet had van de groten en hun subtiliteiten. En dat enge ventje van Marja sliep ook. Er hoefde nu door niemand wee glimlachende kirgeluidjes gemaakt te worden. N. hoefde hier niet op te passen dat hij kleine Matthijs iets meer prees dan kleine Karin, wat z'n vrouw overdreven vond.

Hij stond bij de weg, achter de laatste bomen voor het fietspad begon. Hij staarde, en leek ver-

[p. 2]

moedelijk op een voyeur of een exhibitionist. Althans twee voorbij fietsende meisjes fluisterden tegen elkaar en keken om. Eén keek geschrokken. N. lachte maar eens vriendelijk.

Hij ging dieper het bos in. God geef storm, dacht hij; dan beweegt er iets. Hij stelde zich een scène voor: Yvonne was verdwenen. Kees hielp mannelijk discreet mee zoeken en vroeg niets. Marja zou bij het huisje rondscharrelen en koud vragen: ‘Heeft ze dat vaker, van die kuren?’ Het zou gaan regenen, grote druppels; N. zou Marja helpen vlug de tuinstoelen op te vouwen en in de schuur te zetten. Hij zou de boeken en tijdschriften veilig stellen. Kees zou terugkomen, als altijd goed gehumeurd; hij zou met z'n regenjas los over z'n kop - als een schooljongen - toch weer zijn gaan zoeken met N. ‘Jullie lijken wel gek,’ zou Marja nog zeggen, ‘die komt wel weer opdagen.’ Yvonne zou gevonden worden, rillerig als een dier. Er zouden tranen zijn en uitkomst

Maar er gebeurde niets.

N. kwam Yvonne niet tegen en toen hij terug geslenterd was zat ze alweer in haar stoel en las. Hij zag aan haar wenkbrauw dat zijn gedrag haar niet beviel. Dat zal wat worden, vanavond in de logeerkamer, dacht hij.

Het lage geblaat van kleine Matthijs klonk door een open raam. Marja veerde op. ‘Zou je hem nog niet even laten liggen, Mar?’ zeverde Kees met het diep verontschuldigende geluid van jonge vaders. ‘Hoezo?’ zei Marja, ‘het is over half vier; dan slaapt hij vannacht weer niet door.’ Kees knikte.

Marja verdween. Eerst klonk er vrouwengelispel door het open raam en dan kwam ze terug met het kind op haar arm. Het snikte met dichte ogen.

‘Hou jij hem even Von?’ vroeg Marja. Yvonne legde onmiddellijk haar boek weg, toverde een madonnalach op haar gezicht en strekte haar gebruinde armen uit. Ze pakte het kind aan. Liefde en ontferming maakte haar gezicht mooi. ‘Nou!’ zei ze met zijden stembanden, ‘wat is er nou toch schaapje, hè!?’

Kleine Karin kwam zelf uit bed. Ze knipperde in het zonlicht en keek verontrust. Alsof ze bang was dat ze de baby wakker gemaakt had. ‘Heb jij Matthijsje wakker gemaakt?’ vroeg haar moeder dan ook. ‘Nee?’ zei Karin; ze bloosde kwaad. N. dacht: zit niet altijd op dat kind te hakken. Het leek of Marja de vraag aan Karin ook niet aardig vond. Ze kwam juist uit het huis terug met een flesje melk waarop een bleke rubberspeen. ‘Karin,’ zei ze, ‘wil jij Matthijsje zijn fles geven?’ Karin knikte gehoorzaam. De stumper gaat op mij lijken, dacht N.

‘Zal ìk nou eens thee maken!?’ riep N.

‘Thee?’ zei z'n vrouw, ‘met die hitte?’

Men koos dus een frisdrank. N. mocht wel wat ijsblokjes uit de koelkast losbreken, als hij dat wilde. Dan zou Marja inschenken.

N. ging de keuken binnen. Het leek daar haast donker en het was er koel. Maar er tolden vliegen boven een in kranten gerolde vuile luier. N. ademde haast niet. ‘God, geef toch uitkomst,’ fluisterde hij.

De keukendeur ging open en Kees kwam binnen. ‘Kan je het vinden Hans?’ zei hij. Hij keek N. goedhartig en te lang aan.

Die bezorgdheid wekte onrust. N. had eigenlijk liever dat ze boos op hèm waren, niet op Yvonne. Dat ze zich aan hèm zouden ergeren, niet aan haar. Hij vreesde de late avond.

Hij zag de kleine logeerkamer al voor zich.

Yvonne zou bij die namaak gaslamp in haar bed liggen en naar het plafond staren. Ze zou zeggen: ‘Ik weet het wel. Ik heb je wel door. Je zet ook die aardige mensen tegen me op. Zoals je Karin tegen me op zet, met je opgetrokken wenkbrauwen, je schouders ophalen en je blikken van verstandhouding. Ik zie het wel. Ik ben niet gek.’

Maar het was nog geen avond. N. nam zich voor iets heel aardigs te gaan zeggen tegen z'n vrouw. En vooral niet tegen Marja, want jaloezie bleef er. Intussen verliet Kees, na gerommel in een la, de keuken.

N. brak het ijs los uit de plastic houder van het vriesvak. Sommige blokjes bleven hardnekkig vastzitten en hij hield het geheel even onder de warme kraan, zoals hem geleerd was. Bijna ko-

[p. 3]

kend water spoot daarbij alle kanten op, er kwam een donkere vlek op z'n overhemd en hij brandde zich. De laatste blokjes ijs vielen in de vieze gootsteen. N. spoelde ze haastig af en kreeg een rode kop. ‘Wat doe je nou, waar blijf je!’ riep z'n vrouw. N. zweeg.

Marja kwam de keuken binnen om glazen te pakken. N. bedwong snel een verlangen om z'n twee handen om haar rond gezicht te leggen. Waarom zou ik dat ook doen, dacht hij, en hij gaf zelf het antwoord: omdat het een vrouw is.

Ze zaten weer achter het huis en dronken hun frisdrank. IJsblokjes rinkelden in de glazen. Karin zat als een muis op een antieke stoof en dronk zoals het haar niet eens geleerd was maar zoals haar bange ziel het haar ingaf: langzaam en met kleine slokjes. Niet gretig, ondanks de hitte. Zijn eeuwig ongeruste aard, meende N. ‘Wat heb je nou voor plek op je overhemd,’ zei z'n vrouw. Ze schudde het hoofd.

Kees kwam nog naast N. zitten. Hij wilde praten. Hij had het over z'n werk, alsof hij morgen bij het eerste daglicht weer beginnen wilde. N. knikte maar instemmend; door zijn eigen stiel van geluidstechnicus wist hij niets van Kees' vertegenwoordigersvak en hij hoopte dat de goden hem een aardige vraag zouden ingeven. Kees keek al pratend nu en dan naar z'n auto, die in de schaduw naast de schuur stond.

De twee vrouwen gingen wat wandelen met de kinderen. ‘Gaan jullie mee?’ vroeg Marja. Maar Yvonne zei: ‘Laat die mannen nou maar kletsen.’ Het kon aardig bedoeld zijn of juist niet. N. kon het niet peilen. Zijn vrouw wiegde weg op haar naakte benen of ze een sater in het bos zou ontmoeten.

Er werd laat gegeten. Eerst moesten de kinderen gevoed, gebaad en in bed gestopt worden. N. vertelde Karin een verhaaltje, toen ze in het grote harmonikabed lag. Het ging niet over bossen en kabouters, maar over de verlichte stad bij avond. Koopavond. Het werd een hymne. Ze kuste haar vader gelaten wel te rusten.

Na het eten praatten de volwassenen wat en bladerden in oude weekbladen. Kees kwam met een fles witte wijn tevoorschijn: ‘Merk Albèrt 'Eyn,’ zei hij met een Frans accent. N. lachte. Maar hij hoopte dat zijn vrouw geen scherpe tong zou krijgen van die alcohol.

Er gebeurde niets en eindelijk was het bedtijd. N. wachtte lang tot de douche vrij was. Als laatste was hij aan de beurt.

Hij ging de logeerkamer binnen; z'n vrouw lag al in het bed bij de muur. Ze vroeg, gewoon, of hij een rondfladderend insekt wilde weghalen. Het was nog warm in de kleine ruimte.

De nacht was licht. N. stapte in het andere bed en ze zeiden wel te rusten. N. zag dat Yvonne op haar rug naar het plafond keek en zijn hart sloeg hol in z'n matras. Hij wierp zich op z'n rechter zij. Hij hoorde het krankzinnige geluid van een bosuil en vloekte fluisterend.

‘Kom je niet even bij me?’ vroeg Yvonne bedrukt.

N. sperde z'n ogen open en richtte zich half op. ‘Ja?’ zei hij. Dan pas stapte hij uit bed. Ze sloeg de dunne zomerdeken wat terug.

Hij viel verward tegen haar aan. De hele dag heb ik aan onheil gedacht, aan het verdwijnen van de laatste rest welwillendheid, dacht hij. Ik ben gek, of zenuwziek! Ik ben te voorbarig geweest. ‘Wat beef je eng,’ zei Yvonne. N. lachte.

‘Ik weet het wel,’ fluisterde ze, ‘ik heb het wel gezien.’

N. versteende. Het was de gespreksopening die hij de hele dag verwacht had.

‘Maar eerst eens wat anders,’ zei Yvonne; ‘je vindt er hier niks aan hè?’

Hij knikte in het donker zoals Karin gedaan zou hebben: schuldig. Toch sloeg hij een arm om haar hals.

‘Het is tegenover die mensen werkelijk schandelijk en ik scháám me gewoon over je,’ lispelde Yvonne. ‘Je loopt maar weg, je doet je mond niet open, je zit te staren. Het is ook míjn vakantie! Maar dat kan je weinig schelen blijkbaar.’ Ze zweeg even. ‘Ze zijn tegen mij al minder aardig, trouwens. Je weet het wel zo te draaien dat het aan mij ligt.’

N. haalde de arm die hij om haar hals geslagen

[p. 4]

had terug.

‘Maar het walgelijkste vind ik dat je aan die straatweg gaat staan gluren,’ vervolgde ze. ‘Als een ouwe viezerik. Ik zag het wel hoor, ik ben niet gek. Ik schaam me dood. Kees zei ook al: wat doet Hans daar toch. Dat je naar die meisjes op de fiets stond te lonken zag ik ook net.’

‘Dat deed ik absoluut niet.’

‘Ach man schei toch uit. Ik stond een paar meter verderop. Ik zàg het toch.’

‘Ik wil verkeer zien, mensenwerk, huizen,’ zei N. ‘Ik houd het niet uit, die stilte, die bossen waar niks beweegt.’

‘En wat is er dan op die weg te zien,’ vroeg Yvonne.

N. stootte bedroefd lucht door de neus. ‘Inderdaad niet veel nee. De tweede keer dat ik er stond kwam er alleen een elektrisch melkwagentje langs.’

‘God, man, lul toch niet. Een melkwagentje! Op een verlaten buitenweg waar in geen velden of wegen een huis te zien is, laat staan een stad.’ Yvonne gooide zich om, met haar rug naar hem toe.

‘Ik wil nou slapen,’ zei ze, ‘het beste met je hallucinaties.’

N. ging naar z'n bed terug. Met een bedrukt gezicht als Karin, vreesde hij. Hij stelde zich voor met Karin in een vliegtuig, allebei bang. Het toestel steeg snel en die dennegeur verdampte eindelijk.

Midden in de nacht werd N. wakker van niets. Er was niets. Hij kon niet meer slapen en werd kwaad omdat z'n vrouw zo rustig ademhaalde. Hij draaide zich zonder geluid te maken op zijn rug en staarde nu zelf naar de namaak gaslamp in de eerste schemering.

Zijn polshorloge, dat hij 's nachts aanhield hier, wees bijna vier uur. Hij stond op met ingehouden adem en sloop naar de deur. Die opende en sloot hij langzaam en nauwkeurig. In de nog donkere gang tastte hij naar zijn regenjas, trok die aan over zijn pyjama en verliet het huis door de keukendeur. Buiten zag hij dat het de jas van Kees was.

Het werd al licht, maar het was een geel licht en het hing nog alleen boven de open plekken in het bos. Kees' auto leek klein en dood. N. was bang dat de dorre takjes onder zijn sloffen te veel kraakten en hij probeerde op zijn tenen te lopen. Tot hij ver genoeg van het huis was.

Daar ademde hij diep en luisterde. Het was stil als op een andere planeet.

De klinkers van de straatweg waren nog zwart. Er was niemand. Het leek of hij die weg droomde, vond N.

Hij stond weer achter de bomenrij die de straatweg afbakende. De tegels van het fietspad waren lichter. Als er nu meisjes langs kwamen zouden ze me pas goed verdacht vinden, dacht N.

Hij wachtte en gaapte. Hij liep wat heen en weer en hoopte op een teken.

Dan ontstond, meer als een gevoel of een vermoeden, diep in z'n gehoorgang een gerucht. Hij ademde opnieuw niet; het kwam van links en naderde; het was een gesuis, maar met onregelmatigheden er in. N. herkende het na een aantal seconden: het moest de elektrische melkwagen zijn.

Hij was daar blij mee, want zo zou hij, misschien, een bewijs in handen kunnen krijgen dat hij niet gelogen had tegen Yvonne. Hij ging alvast op de straatweg staan.

Het duurde lang voor er iets te zien kwam. Maar eindelijk hobbelde het witte karretje uit het grauw te voorschijn. Het bewoog zoals het insekt over N. 's boek gekropen had.

N. stak een hand op als een verkeersagent; het wagentje leek wel onbemand want het reageerde niet. Pas vlakbij stopte het. Een deurtje opende zich en een man in een gele overall keek N. aan. ‘Morgen melkboer,’ zei N.

‘Ja?’ zei de man.

N. improviseerde een tekst. Hij zei dat het misschien wel gek was, maar kon hij geen half flesje melk mee krijgen want hij had dorst. ‘Nadorst! Snapt u?!’ Hij lachte.

‘Hebbie geld dan?’ vroeg de man, die niet van zijn plaats kwam en niet meelachte.

Dat had N. niet. Niet in z'n pyjama. Hij zocht in de zakken van de regenjas en de man zei dat hij geen uren de tijd had.

[p. 5]

‘Alleen een pakje North State,’ zei N., en hield het omhoog.

‘Wat mot ik daarmee?’

‘Ruilen voor melk?’

De man keek geërgerd en wilde het pakje eerst in z'n hand houden. Hij voelde met z'n vingertoppen de geledingen na van de sigaretten binnen in. Hij grinnikte. ‘Een halve fles ken je krijgen,’ zei hij met de superioriteit van de werkende man over de intellectueel. N. accepteerde.

In het huis sloop hij door de gang met zijn melkfles alhaast verontschuldigend voor zich uit. Hij zag kans de deur van de logeerkamer te openen zonder gerucht. Maar zijn bed kraakte en Yvonne werd wakker.

‘Wat is dat?’ vroeg ze.

‘Niks, ga nou maar slapen,’ zei N.

Ze staarde naar het flesje melk op het nachtkastje. ‘Wat moet die melk daar in godsnaam,’ zei ze hol.

N. zei: ‘Gekocht, aan de straatweg.’

‘Hè?’ zei ze. ‘Wat lul je nou man.’ Ze wreef woedend in haar ogen. N. legde het uit; dan kon ze zien dat er echt een melkwagen passeerde daar. ‘Jezus!’ zei Yvonne, ‘en wat dan nog.’

‘Dat ik dat dus niet verzonnen had, gisteren.’ ‘Nou, wees daar maar blij mee, met die gelijkhebberij.’ Ze gooide zich op haar zij. Ze mompelde, dof tegen de muur. ‘Dat is toch idioot tegenover Marja, die voor die dingen zorgt en gisteren pas verse melk gehaald heeft. De ijskast staat nog vol.’

Ze kan gelijk hebben, dacht N. Z'n maag zwol op van de eeuwige angst verkeerd gehandeld te hebben. Yvonne sliep al weer. Het was bijna half vijf.

Twee uur later werd N. opnieuw wakker, maar nu vol dankbaarheid. Hij zuchtte van intense ontspanning. Z'n gezwollen maag slonk. Want het gordijn voor het hor bewoog. Het woei. De dennen roken anders. En er klonk gestage regen op de droge aarde die zoog.

N. kwam geruisloos uit z'n bed en keek naar buiten. Regen rijmde op zegen. En dat geluid deed hem bovendien aan de vakanties uit z'n vroegste jaren denken, toen haast nog niets werkelijk begonnen was.

Weer opende en sloot hij de logeerkamerdeur met trage precisie. In de nog half donkere gang kwam hij een witte gedaante tegen. Karin op haar tenen. N. streek langs haar wang. ‘Het regent!’ fluisterde ze, ‘gaan we dan naar huis?’ ‘Ik hoop het,’ ontviel hem. Maar dat was een kind ‘opzetten’ tegen de groten. ‘Ik dénk het tenminste,’ verbeterde hij zich. Het wikken en wegen was weer begonnen.

‘Ik moet even hier heen,’ zei Karin. Ze wees op een deur. ‘Maar ik zal maar niet doortrekken. Anders worden ze allemaal wakker.’ N. werd opeens kwaad. ‘Ben je gek,’ zei hij, ‘laat ze allemaal de pest krijgen!’ Karin keek schuw naar hem op. ‘Maar daarna vlug je bed in hoor.’ Karin knikte ijverig.

N. sloop naar de huiskamer waar het nog naar schrale wijnresten rook. Hij ging in een luie stoel zitten bij het raam, legde z'n hand op zijn maag en luisterde naar de regen.