Maatstaf. Jaargang 17

henk romijn meijer / plakboek

1

Vaak kom ik ze tegen, zorgelijk twee aan twee, arm in arm, op het trottoir, in hun keurige winterjassen, hun blauwe overalls, haar keurig gekamd, druk bonkig pratend en schichtig om de lantaarnpaal heen lopend, elk met zijn eigen klossende stap.

De kleine gebogen jongen van in de twintig, dikwijls in hoog tempo alleen ver voor de anderen uit en altijd bleek en glimlachend, haastig zweverig voortschuivend langs de straat,

[p. 363]

de armen zwaaiend en bij de hoek naar iemand omziend om hem even over te steken: zijn hand is klam en onbegrijpelijk vriendelijk.

Dan de normaalste van postuur, veelzeggend scheel achter de dikke glazen die zijn ogen vergroten en vochtig lijken te maken, recht voor zich uit kijkend naar een enkel vast punt in de verte, sloffend op de tegels, druk pratend naast de jongen zonder nek, zijn nek een zwelling onder een wanstaltig achterhoofd. Mijn moeder zegt dat ik nooit, mijn moeder zegt, mijn moeder... Het vertrokken voorhoofd van de donkerharige die zijn lippen naar voren stulpt als om iets op te slorpen en het aangroeiend vet van de kleine dikke die helemaal niet praten kan, alleen wat klanken uit kan stoten, en die zich 's zomers, bij warm weer, in de achtertuin van het tehuis na al het werken op een bank ontspant, de benen onder zich gekruist, de handen steunend op de zitting, eentonig regelmatig naar voren en naar achteren wiegend, zijn tong dik omgekruld in zijn open mond, altijd en onder luid gebrul de voetbal missend die van hand tot hand gaat.

Een geur van uitgekookte kool begint de straat weer op te waaien, het wordt etenstijd. Aardappels aangedragen door de negentigjarige oersterke vader van de groenteman die in de groentewinkel een onfrisse geur verspreidt. Maar als de zon schijnt zit hij op een stoeltje voor de deur, een pijpje in de gleuf van zijn steenrode gezicht.

Ik liet mijn hond uit op de kade.

‘Meneer, meneer,’ riep hij van ver, een verstarde vinger naar de hond die in een rechte lijn voortdraafde naar een rijtje eenden in droomloze slaap. In het water van de gracht maakte een woerd zijn stijf en kleurloos dansje voordat hij haar onder duwen zou, zijn eend. Een verroeste fiets stak boven het water uit.

‘Meneer!’

Verbaasd, niet meer dan half nieuwsgierig, bleef de hond staan

[p. 364]

snuffelen in de buurt van de verstijfde jongen die zich tegen de heg had aangedrukt.

‘Govverdomme,’ vloekte hij, schuimvlokken op de lippen. Er waren kale bruine plekken op zijn hoofd. Al te versteend van angst om nog te roepen, angst die de hond hard aan het blaffen bracht, kromde hij zijn rug, vloekte hij onduidelijk, schuimbekkend, balde hij zijn vuisten tegen het blaffen.

Toen ik de hond even aan de halsband trok, rende het beest dadelijk verder: geen geur om tijd aan te verspillen.

Daaag!

Het melig hartelijke roepen van de gezette spullebaas die ervan eet: het dagje uit staat voor de deur. Ouders staan bij de bus te kijken, vijfentwintig minuten lang, want alle voorbereidingen verlopen pijnlijk nauwgezet. Een enkele moeder wuift wat naar een zoon die alvast opgeruimd op de achterbank is gekropen.

Hij steekt een dik beslagen tong naar haar uit en legt zijn handpalm plat tegen de ruit. Nu is er een vlek op het glas en hij port diep in zijn neusgat. Andere zonen dragen behoedzaam kartonnen dozen aan met proviand. Ze lopen krom en zuchten schertsend onder het gewicht. Ze hebben geen ketting gevormd. De lange weg van het souterrain, trap op, gang door, stoep af, naar de wachtende bus, legt elk afzonderlijk af op de hielen van een ander. Buiten trekt een leegloper er een aan de oren en stamelt hol dat hij wat op moet schieten. Opschieten, babbelt de werkbij hem na die op naar binnengedraaide reusachtige platvoeten een doos vertraagd de kofferruimte intilt. Opschieten! Hij grijnst dat hij de grap begrepen heeft. Hij kijkt de kofferruimte in. En al die dozen worden opgegeten in één dag! Een enkel fototoestel bungelt achter een enkel raampje. De motor van de bus slaat aan. De ramen beginnen ritmisch te trillen, een gejuich gaat op. Een menigte vlaggende armen, zakdoeken, een rond hoofd dat een raam uitrolt.

‘Dag meid,’ roept het hoofd, roept een zoon naar zijn moeder.

[p. 365]

Hij wuift haar zo lang mogelijk na.

2

‘Kijk, wat ging daar nou over de grond?’

‘Een lijster.’

‘Een lijster? Ik dacht meer een patrijs of zo iets.’

‘Die zijn toch veel groter? Het was gewoon een lijster.’

‘Zo bruin?’

‘Bruin als een lijster, ja.’

‘Nou, zo'n lijster heb ik nog nooit gezien! Ik dacht meer een kippetje!’

3

‘Ik heet u dus uiteraard in de eerste plaats van harte welkom. Opening staat er op de agenda, dat heb ik er in de eerste plaats op gezet omdat het nu eenmaal zo hoort, maar ook om te vermijden dat er hevig wordt gediscussieerd voordat de vergadering in feite is geopend, iets dat dus in zekere zin nu toch alweer enigszins is gebeurd. Ik verklaar hierbij de vergadering dus voor geopend en spreek dan om te beginnen de hoop uit dat we vanmiddag ook werkelijk ergens komen, wat mijns inziens en dat wil ik aan het begin van de vergadering alvast zeggen, uitermate dubieus is.’

4

‘En ik vind het inefficiënt en een verspilling van tijd en intelligentie wanneer er op een tentamen vragen worden gesteld die niet precies beantwoord behoeven te worden!’

‘Ja, maar u mag ze wel precies beantwoorden!’

‘En ik heb twee dagen van tevoren alle woordjes nagekeken en dat zou ik niet hebben gedaan als ik geweten had dat ik

[p. 366]

een woordenboek had mogen gebruiken.’

‘Het spijt me werkelijk heel erg, dat ik het niet gezegd heb, maar het is toch niet zo erg om die woordjes te kennen? Maar wanneer iemand erin slaagt om aan te tonen dat het onvoorbereide idee dat hij een woordenboek mocht gebruiken het resultaat van zijn werk ongunstig heeft beïnvloed, dan...’

Ja, wat dan?

5

‘Ik moet zeggen dat het voorstel me wei enigszins verbaasd heeft, maar ik moet er meteen bijzeggen, dat ik te allen tijde ten volle bereid ben om te capituleren als dat nodig mocht blijken.’

6

‘We telefoneren nog wel!’

‘Ja, anders bel ik je nog wel even op!’

7

‘Als prominent uitgever proberen we om de smaak van het publiek vooruit te zijn. Het publiek begint een beetje genoeg te krijgen van seks zonder meer, van vijf vieze woorden op een bladzij en zo, er zijn in het buitenland al hele duidelijke aanwijzingen dat de mensen nu weer wat meer romantiek willen. Een goed romantisch verhaal, maar dan met alles wat we in de loop der tijden verworven hebben, alle seks en alle vieze woorden enzo. Dat soort boeken bestaat al in het buitenland en die gaan wij nu in vertaling brengen en dan hopen wij dat de Nederlandse auteurs zich daardoor zullen laten inspireren, want dat is de enige manier om aan de malaise in de Nederlandse literatuur een einde te maken.’

[p. 367]

8

Hij gooide de beker met koffie om. De koffie liep uit op de tafel. Hij trok zijn rode boerenzakdoek aan een punt uit zijn zak en legde hem in de stroom van koffie totdat hij verzadigd was. Hij nam de zakdoek op en wrong hem boven de beker uit. Hij veegde de tafel schoon en wrong de zakdoek nog eens uit. Hoewel de beker nu voor een kwart vol was, durfde hij niet meer te drinken. Hij wreef krachtig met de zakdoek langs zijn broek, maar de vlekken bleken hardnekkig. Toen hij in de sandwich beet met het gebakken ei, van het ontbijt bewaard, omzichtig, want geen meegebrachte waar was toegestaan in dit lokaal, ontplofte de dooier zacht, het geel spoot op zijn broek, zijn sjaal, zijn overhemd. Hij hield zijn hand nog wel onder zijn kin, maar de dooier was al leeg. Hij ging naar de wc waar warm water ontbrak, in plaats daarvan was er de zwijgende belangstelling van een oppasser met pet. Het koude water deed geen goed. Met een doorweekt kruis en één doorweekte broekspijp liep hij terug naar zijn tafel. Vlakbij hem waren een man en een vrouw komen zitten, maar hoe hij ook schutterde, ze keken niet op. Nu merkte hij op dat het geel aan zijn jas was aangekoekt waar hij het niet gezien had.

Een neger kwam vragen of hij zijn zakdoek mee zou wassen met de theedoeken en drogen op de geiser. Hij wilde wedden dat hij over tien minuten, een kwartier kurkdroog zou zijn. Dan kon hij hem zo meenemen, schoon en kurkdroog.

‘Neem nog een koffie,’ zei de neger, ‘en ik wil wedden dat ik hem over tien minuten, een kwartier kurkdroog heb.’

Maar dat viel bitter tegen.

Waarom een neger? Omdat er negers werken in de keuken van het restaurant van het Victoria and Albert Museum, waar je overigens best meegebrachte waar mag opeten.

[p. 368]

9

Het jongensachtige was er een beetje afgeraakt, er was iets meisjesachtigs voor in de plaats gekomen.